Oι νταλίκες της οργής

Η μικρή ενασχόλησή μου με τις νταλίκες που εισέβαλαν στην πρωτεύουσα του Καναδά και στη συνέχεια έκλεισαν τις οδικές αρτηρίες μέσω των οποίων διεξάγεται μεγάλο μέρος του εμπορίου αυτής της χώρας με τις ΗΠΑ μού έμαθε τρία ενδιαφέροντα πράγματα. Το πρώτο είναι ότι η ονομασία «νταλίκα» προέρχεται από την τουρκική λέξη «κάρο». Το δεύτερο, ότι η βίαιη μετακίνηση από τρίτους, χωρίς τη συνεργασία του οδηγού, τέτοιων φορτηγών είναι σχεδόν αδύνατη όχι μόνο γιατί τεχνικά είναι δύσκολο για οποιοδήποτε όχημα να τα σύρει σε απόσταση, αλλά και γιατί οι λίγες εξειδικευμένες εταιρείες που μπορούν να αναλάβουν ένα τέτοιο εγχείρημα δεν θέλουν να συγκρουστούν με τους συνήθεις πελάτες τους, τους ιδιοκτήτες/οδηγούς αυτών των οχημάτων.

Το τρίτο είναι ότι οι γέφυρες/οδικές αρτηρίες στα σύνορα Καναδά-ΗΠΑ που έκλεισαν οι νταλίκες μεταφέρουν όγκο φορτίου που είναι μεγαλύτερος από εκείνον του συνολικού εμπορίου των ΗΠΑ με τη Δυτική Ευρώπη και την Ιαπωνία μαζί. Το παρόν αλλά και το μελλοντικό κόστος αυτών των κινητοποιήσεων γίνεται καλύτερα αντιληπτό όταν ληφθεί υπόψη ότι οι αγορές λόγω πανδημίας, πληθωρισμού και έλλειψης κρίσιμων ενδιάμεσων υλικών (π.χ. ημιαγωγών) αντιμετωπίζουν ήδη σοβαρά προβλήματα.

Ελάχιστοι ήταν εκείνοι που δεν εξεπλάγησαν από την εισβολή στην πρωτεύουσα του Καναδά, την Οτάβα, μια μεσαίου μεγέθους πόλη που βρίσκεται στο σημείο όπου άπτεται η μεγαλύτερη αγγλόφωνη επαρχία του Καναδά, το Οντάριο, με τη μεγαλύτερη γαλλόφωνη, το Κεμπέκ, και τη χαρακτηρίζουν οι χαμηλές θερμοκρασίες τον χειμώνα και οι χαμηλοί, για πρωτεύουσα κράτους, ρυθμοί πόλης. Στην έκπληξη συμβάλλουν και άλλοι παράγοντες. Ο Καναδάς είναι ομοσπονδία και θέματα όπως η υγεία, η οποία είναι δημόσια, συμπεριλαμβανομένων των εκστρατειών εμβολιασμών, ανήκουν στις αρμοδιότητες των επαρχιών.

Η χώρα βρίσκεται στην έβδομη θέση παγκοσμίως όσον αφορά το ποσοστό του συνολικού πληθυσμού (80%) που έχει κάνει τις δύο δόσεις των εμβολίων και το θέμα των εμβολιασμών αλλά και οι περιορισμοί που τέθηκαν σε ισχύ για την αναχαίτιση της διασποράς του ιού δεν είχαν λάβει πολιτική διάσταση, όπως π.χ. στις ΗΠΑ. Ακόμη, η σημαντικότερη ομοσπονδία Καναδών οδηγών φορτηγών έχει δηλώσει ότι αντιτίθεται σε τέτοιες μορφές διαμαρτυρίας και ότι η συντριπτική πλειονότητα των μελών της είναι εμβολιασμένη.

Με αυτά τα δεδομένα δεν εκπλήσσει ότι διακηρυγμένος στόχος των καταληψιών δεν είναι να αρθούν οι υποχρεωτικοί εμβολιασμοί και άλλοι περιορισμοί, αλλά «οι ελευθερίες των πολιτών που έχουν βάναυσα παραβιαστεί με το πρόσχημα της προστασίας της υγείας». Σε πρόσφατη δημοσκόπηση το 46% των Καναδών τάχθηκε υπέρ της προάσπισης του δικαιώματος της διαμαρτυρίας των καταληψιών, αλλά πολύ μικρότερο ποσοστό επικρότησε τον τρόπο που επέλεξαν για να το ασκήσουν.

Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία ότι οι εμπνευστές και χρηματοδότες της εκστρατείας των καταλήψεων βρίσκονται στις ΗΠΑ και στους γνωστούς ακροδεξιούς κύκλους που στήριξαν τον Τραμπ. Η επιλογή των οδικών αρτηριών και του κέντρου της πρωτεύουσας έγινε με απόλυτη επίγνωση ότι το κράτος δικαίου στον Καναδά θέτει φραγμούς στη χρήση βίας για τη διάλυση διαδηλώσεων, αλλά ότι, έτσι και αλλιώς, οι δυνάμεις της καναδικής αστυνομίας δεν θα επαρκούσαν ούτε θα ήταν εκπαιδευμένες για να φέρουν εις πέρας το έργο μιας βίαιης καταστολής.

Θα έπρεπε να ληφθούν έκτακτα μέτρα που θα προκαλούσαν αντιδράσεις και ρήγματα στην καναδική κοινωνία και στην κυβέρνηση μειοψηφίας του Τζάστιν Τριντό. Αυτό θα διευκόλυνε τον απώτερο στόχο των οργανωτών, δηλαδή τη μεταφορά των κινητοποιήσεων στις ΗΠΑ και αλλού. Η ειδησεογραφία αναφέρει ότι μιμητές βρέθηκαν ήδη στη Γαλλία μέχρι και στη μακρινή Νέα Ζηλανδία.

Ηδη στελέχη της κυβέρνησης Μπάιντεν συμπεριλαμβανομένων του υπουργού Εσωτερικής Ασφάλειας και του επιτελείου του ήρθαν σε επαφή με τους Καναδούς ομολόγους τους για την ανάληψη συντονισμένης δράσης ώστε να τερματιστούν οι καταλήψεις στις οδικές αρτηρίες που συνδέουν τις δύο χώρες. Επίσης ο πρωθυπουργός του Οντάριο έθεσε την επαρχία αυτή, από την οποία διέρχεται ο κύριος όγκος του εμπορίου ΗΠΑ-Καναδά και που η μέση αξία του υπολογίζεται σε 400 εκατ. δολάρια την ημέρα, σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Εκδόθηκαν μάλιστα δικαστικές αποφάσεις που επιτάσσουν την άμεση αποχώρηση οδηγών και οχημάτων που εμποδίζουν την κυκλοφορία και όλα δείχνουν ότι επίκειται είτε κάποιας μορφής συμβιβασμός, δύσκολος αν ληφθεί υπόψη η ετερόκλητη σύνθεση των καταληψιών, ή η τελική σύγκρουση.

Ενώ λοιπόν οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και ολόκληρος ο πλανήτης αναμένουν με αγωνία τις επόμενες κινήσεις της Μόσχας στην ουκρανική κρίση, στη Βόρεια Αμερική κορυφώνεται ένα είδος εμφύλιας σύρραξης που έχει παραλύσει σημαντικό μέρος της οικονομικής της ζωής και απειλεί την κοινωνική συνοχή. Αν λάβει κανείς υπόψη ότι ούτε στη διεθνή ούτε στην εσωτερική σύγκρουση θα υπάρξουν καθαροί νικητές και καθαροί ηττημένοι, αντιλαμβάνεται τις δυσκολίες που θα βρουν στον δρόμο τους όσοι προγραμματίζουν συστράτευση του πλανήτη για την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων και κινδύνων.

* Fellow, Πανεπιστήμιο Dalhousie, Χάλιφαξ, Καναδάς