Θαλάσσιοι τάφοι

Οταν το 2007 έβγαινε στα ελληνικά το μυθιστόρημα του Λοράν Γκοντέ «Ελντοράντο», η συζήτηση για τους θανάτους μεταναστών στη θάλασσα και για την «Ευρώπη - φρούριο» δεν είχε φτάσει πραγματικά στην Ελλάδα. Ο Γκοντέ είχε ως ήρωα έναν Ιταλό πλοίαρχο, τον κυβερνήτη Πιράτσι, που έδινε καθημερινές μάχες με τα ναυάγια στα ανοιχτά της Λαμπεντούζα, ναυάγια πλοίων και ναυάγια ανθρώπων δίχως αύριο, μέχρι που έγινε και ο ίδιος ναυάγιο και αποφάσισε να τα παρατήσει όλα και να πάρει, αυτός πια, μια βάρκα για να κάνει την αντίστροφη πορεία από τη Σικελία στη Λιβύη, ώστε να μπει στο πετσί αυτών που έσωζε και αυτών που δεν κατάφερνε να σώσει.

Το βιβλίο αυτό είχε εκδοθεί έναν μόλις χρόνο πριν, στη Γαλλία, το 2006. Ενα άλλο μυθιστόρημα, όμως, που στα ελληνικά βγήκε μόλις το 2019, είχε κυκλοφορήσει ήδη το 1999 και ήταν μάλλον η πρώτη προειδοποίηση. Ο συμπαθέστατος Μαροκινός συγγραφέας Μαχί Μπινμπίν, τον οποίο πρωτογνωρίσαμε εδώ το 2016, με «Τα Αστέρια του Σιντί Μουμέν» (μυθιστόρημα για την τρομοκρατία), είχε γράψει, το 1999, το «Χαρράγκα: αυτοί που καίνε τα χαρτιά τους». Οπως μου είχε πει ο ίδιος σε συνέντευξη για την εφημερίδα «Η Εποχή», αφορμή γι’ αυτό το βιβλίο ήταν ένα μονόστηλο που διάβασε στη γαλλική Le Monde. Οτι εκείνη την περίοδο χάνονταν στη θάλασσα τρία άτομα τη μέρα κατά μέσο όρο, στην προσπάθειά τους να διασχίσουν τα 17 χιλιόμετρα που χωρίζουν την Ταγγέρη από το Γιβραλτάρ. Αυτό ήταν πρωτόγνωρο τότε και ο συγγραφέας έσπευσε στην Ταγγέρη να δει τι συμβαίνει, γράφοντας αμέσως μετά το μυθιστόρημα.

Ολοι οι ειδικοί λένε πως η μετανάστευση ήρθε για να μείνει και η Ευρώπη πρέπει να αντικρίσει επιτέλους το ζήτημα κατάματα, με ισχυρή δόση αυτοκριτικής. Η πληροφορία στην εποχή μας μεταδίδεται αυτόματα, όλοι ξέρουν σε ποιες χώρες δεν υπάρχει καμία ελπίδα και σε ποιες υπάρχει ελπίδα στοιχειώδους επιβίωσης ή και καλής διαβίωσης. Για τους ίδιους λόγους, που, τηρουμένων των αναλογιών, το Λονδίνο έγινε η «τρίτη μεγαλύτερη ελληνική πόλη», όπως εύστοχα έγραψε σε διπλανές στήλες ο Δημήτρης Νανούρης, η αναπτυγμένη κεντρική και βόρεια Ευρώπη γίνεται υποδοχέας εκατομμυρίων ελπίδων και διαψεύσεων.

Ρόλο έπαιξε, προφανώς, ο πολλαπλασιασμός των δυνατοτήτων χρήσης μεταφορικών μέσων, έστω και παράνομων, και βέβαια η ανάπτυξη της τεχνολογίας –δεν φαίνεται τυχαίο ότι το πέρασμα στην Ταγγέρη ξεκινά τη δεκαετία που αναπτύσσονται τα κινητά τηλέφωνα. Αφού, λοιπόν, μπήκαν εμπόδια στον Εβρο και τα ελληνικά νησιά, οι Κυκλάδες και η Κρήτη θα γίνουν θαλάσσιοι τάφοι στον δρόμο για την Ιταλία. Αλλά η Ευρώπη, αντί να βοηθά τουλάχιστον τις γειτονικές της χώρες να αναπτυχθούν, συμβάλλει στη διάλυσή τους. Στους μετανάστες των φτωχών χωρών, προστίθενται οι πρόσφυγες. Στο ναυάγιο της Πάρου οι περισσότεροι ήταν από τη διαλυμένη Συρία, την ασφυκτικά καταπιεζόμενη Παλαιστίνη, το στα πρόθυρα λιμού Αφγανιστάν. Αυτοί οι άνθρωποι τι έχουν να χάσουν;