«Να μεγαλώσουμε την Παράταξη» αποτελεί το κεντρικό προεκλογικό μήνυμα και των έξι υποψήφιων προέδρων στο Κίνημα Αλλαγής. Παρόντες στην αποκάλυψη του ήλιου του ΠΑΣΟΚ στα γραφεία του κόμματος στη Χαριλάου Τρικούπη, συμβόλισαν την ενότητα που επιδιώκει η συλλογικότητα (ΠΑΣΟΚ, Κίνημα Αλλαγής, ΚΙΔΗΣΟ). Πώς, όμως, θα μεγαλώσει η «Παράταξη»; Αρκούν δηλωτικές θέσεις για υπερδιπλασιασμό ποσοστών και τα πιστοποιητικά ενότητας ή χρειάζεται η διεύρυνση να υπηρετεί συγκεκριμένες αξίες, σαφείς στόχους και ευρείες αναφορές στην κοινωνία;
Τα πολιτικά κόμματα επιτελούν έναν πολύ ουσιαστικό ρόλο, σε πείσμα όλων όσοι επιχειρούν να τα φορτίσουν αρνητικά με όλες τις παθογένειες που δημιουργούνται σε ζωντανούς οργανισμούς. Σφυρηλατούν τη σχέση και την επικοινωνία μεταξύ κοινωνίας και εξουσίας, των πολιτών με τους αντιπροσώπους τους και την κυβέρνηση. Κι αν στον υπόλοιπο κόσμο η κρίση των κομμάτων αρχίζει στο τέλος της δεκαετίας του 1970, στην Ελλάδα έρχεται στο τέλος της δεκαετίας του 1990. Ειδικότερα, η κρίση στο ΠΑΣΟΚ αρχίζει με την εκλογική ήττα του 1989. Τότε αρχικά χαλαρώνουν οι προϋποθέσεις για την απόκτηση της ιδιότητας του μέλους και σταδιακά το κόμμα ως αντιπροσωπευτικός θεσμός δημοκρατίας εισέρχεται σε κρίση. Η κεντρική δομή αρχίζει να μην αλληλεπιδρά με την κοινωνία. Η συλλογικότητα μετατρέπεται σε άθροισμα ατομικοτήτων.
Η κορύφωση της κρίσης του κόμματος ταυτίζεται με τις εκλογές αρχηγού του 2004. Οταν το ελκυστικό αφήγημα για το «συμμετοχικό κόμμα» υπαγορεύει την εκλογή του αρχηγού απευθείας «από τη βάση». Από μια απροσδιόριστη πολιτικά και εκλογικά βάση που διευκολύνει τη μετάβαση σε μια πολιτικά ρευστή οιονεί συλλογικότητα. Η ιδιότητα του «φίλου», που τότε επιλέχθηκε ως όχημα νομιμοποίησης του απροσδιόριστου εκλογικού σώματος, ουσιαστικά κατάργησε τα όρια μεταξύ πολιτικού κόμματος και κοινωνίας των πολιτών.
Η υποδειγματική, ωστόσο, οργάνωση και λειτουργία του ΠΑΣΟΚ εξακολουθεί να αποτελεί ζητούμενο έως και σήμερα. Διαδικασίες όπως η αυτο-οργάνωση σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο βάσει κοινών αρχών και αξιών «αγκαλιάστηκαν» από ευρέα κοινωνικά τμήματα που αναζητούσαν έκφραση και συμμετοχή στον δημόσιο βίο της χώρας. Η σταδιακή ανάπτυξη κλαδικών οργανώσεων και η ηχηρή παρουσία τους στο συνδικαλιστικό κίνημα διαμόρφωσαν ένα οργανωμένο κόμμα σε αλληλεπίδραση με την κοινωνία, έτοιμο να την εκφράσει.
Η διεύρυνση της «Παράταξης» σήμερα χρειάζεται να περάσει ξανά μέσα από την κοινωνία. Να μετασχηματιστεί σε συσσωμάτωση κοινωνικών αιτημάτων. Η πλατφόρμα ιδεών χρειάζεται να είναι μια συλλογική κατάκτηση όλων όσοι προσέλθουν στην κάλπη και όχι ένα προϊόν διανοητικής εργασίας ορισμένων συνεργατών-εκλεκτών ενός υποψηφίου. Αυτό σημαίνει «επαναφορά της πολιτικής και της δημοκρατίας στο επίκεντρο της κομματικής ζωής». Οσοι, λοιπόν, επίμονα επικαλούνται το «εθνικό ακροατήριο» ως δυνητικό εκλογικό κομματικό σώμα, ίσως φλερτάρουν τελικά με αυτό που ισχυρίζονται ότι θέλουν να αποφύγουν. Μια οιονεί συλλογικότητα, φερόμενη ως το «νέο Κέντρο», που δεν θα εκφράζει υπαρκτές ταξικές διαφορές, θα αναφέρεται αόριστα στην «κοινωνία των πολιτών» και θα λειτουργεί ως ΜΚΟ.
Η διεύρυνση της «Παράταξης» χρειάζεται σήμερα να θωρακιστεί με τη συμπερίληψη όλων όσοι αισθάνονται «μη προνομιούχοι», όσοι αισθάνονται ότι έχουν απολέσει το διαβατήριο της «ανοδικής κοινωνικής κινητικότητας», όσοι αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως έκπτωτο της «μεσαίας τάξης», όσοι βρίσκονται σήμερα σε συνθήκες εργασιακής επισφάλειας, φτώχειας ή αποκλεισμού.
Οσο για την επιβεβαίωση της σοσιαλδημοκρατικής της αναφοράς, η «Παράταξη» χρειάζεται να εστιάζει, πρώτον, στην εργασία ως μοχλό ανάπτυξης, απορρίπτοντας τον μύθο ότι η παραγωγικότητα θα φέρει την αύξηση μισθών. Δεύτερον, στο κοινωνικό κράτος ως εργαλείο μείωσης των εισοδηματικών και διαγενεακών ανισοτήτων, απαγκιστρωμένο από τη συντηρητική επιδοματική πολιτική. Τρίτον, στη σύγχρονη συλλογική εκπροσώπηση ως μέσο πίεσης και προώθησης κοινωνικών συμφερόντων. Μέσα από αυτό το τρίπτυχο «εργασία - κοινωνικό κράτος - κοινωνική εκπροσώπηση» να επιδιώξει τον εξανθρωπισμό της οικονομίας και των «αγορών» και να επιτύχει μια ανθρωποκεντρική ανάπτυξη με ίσες ευκαιρίες για όλους.
Μια τέτοια διεύρυνση χρειάζεται να υπηρετηθεί με σεβασμό προς όλες τις γενιές που «έχτισαν» την κεντροαριστερή παράταξη και στήριξαν τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις. Η φυγή προς τα εμπρός, ωστόσο, ίσως είναι αβέβαιη εάν υπηρετηθεί από τα ίδια πρόσωπα. Πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν επί μακρόν στην άνοδο και την πτώση του ΠΑΣΟΚ και τελικά το οδήγησαν να απολέσει το στίγμα του και τη δυναμική του. Το δίλημμα στην κάλπη θα είναι ανανέωση ή ανακύκλωση.
* πολιτική επιστήμονας, υποψήφια διδάκτορας Πανεπιστημίου Κρήτης
Σχόλια
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας