Η ευρωπαϊκή λίστα PCI, το «φυσικό» αέριο και γιατί μας ενδιαφέρει

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε με τυμπανοκρουσίες χθες, 19 Νοεμβρίου, την 5η λίστα PCI (Projects of Common Interest) ή Εργα Κοινού Ενδιαφέροντος. Είναι τα έργα που αποφάσισαν οι τεχνοκράτες της Ε.Ε. και τα λόμπι των ορυκτών καυσίμων ότι χρειάζονται στην Ευρώπη για ένα «πράσινο» και «βιώσιμο» ενεργειακό μέλλον. Μόνο που, ως συνήθως, αποφασίζουν για μας χωρίς εμάς. Η λίστα PCI αφορά τη χρηματοδότηση υποδομών και η κατάρτισή της γίνεται ερήμην μας, ενώ ο λογαριασμός φτάνει τελικά σε μας.

Tι είναι η λίστα PCI;

Tα PCI αναφέρονται σε μια λίστα με «σημαντικά» έργα για υποδομές στον τομέα της ενέργειας που κρίνονται απαραίτητα για να «μπορέσει η Ε.Ε. να πετύχει τους στόχους της ενεργειακής της πολιτικής για προσιτή, διασφαλισμένη και βιώσιμη ενέργεια». Οταν ένα έργο μπει στη λίστα PCI, την οποία συντάσσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, λαμβάνει τη μέγιστη δυνατή πολιτική υποστήριξη που μπορεί να έχει κάποιο έργο σε επίπεδο Ε.Ε. και έχει πρόσβαση σε σημαντική δημόσια χρηματοδότηση. Επίσης, σύμφωνα με τα επίσημα λόγια της Ε.Ε., τα έργα αυτά «προωθούν τον ανταγωνισμό στις ενεργειακές αγορές και συμβάλλουν στην ενεργειακή ασφάλεια της Ε.Ε., διαφοροποιώντας τις πηγές», ενώ θα «συμβάλλουν και στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της».

Τι είναι το Διευρωπαϊκό Δίκτυο στον τομέα της ενέργειας (Trans-European Networks for Energy - TEN-E); Είναι η πολιτική που επικεντρώνει στη σύνδεση των ενεργειακών υποδομών των χωρών της Ε.Ε. Ως μέρος της πολιτικής αυτής, έχουν θεσπιστεί εννέα πυλώνες προτεραιότητας και τρεις θεματικές περιοχές προτεραιότητας. Οπως αναφέρουν, η Ε.Ε. βοηθάει τις χώρες που εντάσσονται στους πυλώνες και στις θεματικές περιοχές να συνεργαστούν για να αναπτύξουν καλύτερα συνδεδεμένα δίκτυα ενέργειας και παρέχει χρηματοδότηση για νέες ενεργειακές υποδομές.

Οι εννέα πυλώνες προτεραιότητας περιλαμβάνουν έργα υποδομής όπως υπεράκτια διακρατικά ηλεκτρικά δίκτυα (και για την προώθηση των ΑΠΕ), υποδομές για την επέκταση και διασύνδεση των αγωγών ορυκτού αερίου (αυτό που μας έμαθαν να αποκαλούμε «φυσικό») και πετρελαίου (ωστόσο τα έργα υποδομής πετρελαίου δεν εντάσσονται πλέον στα χρηματοδοτούμενα έργα). Οι τρεις θεματικές περιοχές περιλαμβάνουν ανάπτυξη έξυπνων δικτύων, αρτηρίες/δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και διασυνοριακά δίκτυα για τη μεταφορά δεσμευμένου διοξειδίου του άνθρακα. Μέρος της υλοποίησης αυτών των πολιτικών είναι και τα έργα PCI.

Και ποιο είναι το πρόβλημα με τα PCI; Ολη αυτή η διαδικασία έχει προβλήματα, με κυριότερο ότι οι αποφάσεις παίρνονται πίσω από κλειστές πόρτες, με τα λόμπι των εταιρειών φυσικού αερίου να έχουν πρόσβαση και τεράστιες δυνατότητες επιρροής, ενώ οι κοινωνίες απλά πληρώνουν και υφίστανται τα αποτελέσματα αυτών των επιλογών που γίνονται γι’ αυτές, χωρίς αυτές.

Ελλειψη διαφάνειας

Ολες αυτές οι αποφάσεις για προτεραιοποίηση και χρηματοδότηση ενεργειακών υποδομών λαμβάνονται μέσα σε ένα «μαύρο κουτί» όπου δεν υπάρχει καμιά πρόσβαση της κοινωνίας. Φορείς της κοινωνίας των πολιτών έχουν το δικαίωμα να συμμετάσχουν στη σύνταξη της μεθοδολογίας καθορισμού των έργων προτεραιότητας, αλλά είναι το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Αερίου (ENTSO-G) που έχει κυρίαρχη θέση στη λήψη αποφάσεων για αυτές τις διαδικασίες. Είναι αδύνατο για την κοινωνία να μάθει ποτέ ποια μεθοδολογία οδηγεί στην τελική λίστα PCI. Δεν υπάρχει κανένας έλεγχος της διαδικασίας συνολικά. Ευρωβουλευτές έχουν προτείνει τη βελτίωση αυτής της αδιαφανούς και μεροληπτικής διαδικασίας στον αναθεωρημένο κανονισμό του ΤΕΝ-Ε. Ακόμα και ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής είχε εκφράσει κριτική σχετικά με τη διαδικασία της κατάρτισης της 4ης λίστας PCI και είχε ζητήσει από την Επιτροπή να γίνουν βελτιώσεις κατά τη διαδικασία σύνταξης της 5ης λίστας PCI.

Παράλληλα, η Επιτροπή δεν παρουσίασε ποτέ με ποιον τρόπο ενσωμάτωσε τα σαφή αποτελέσματα των δύο τελευταίων δημόσιων διαβουλεύσεων που έγιναν για τα έργα αερίου που εντάχθηκαν στη λίστα PCI: πάνω από το 96% όλων των συμμετεχόντων εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με τη συμπερίληψη των έργων ορυκτού αερίου στην 5η λίστα, ενώ ήδη και για την 4η λίστα, πάνω από το 99,5% των συμμετεχόντων είπε όχι στα έργα υποδομής για το ορυκτό αέριο. Ακόμα και ο ACER (Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας), που είναι ένα ανεξάρτητο δίκτυο για την ολοκλήρωση της εσωτερικής ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας για τον ηλεκτρισμό και το ορυκτό αέριο, έχει υπογραμμίσει την έλλειψη διαφάνειας.

Οι Ευρωπαίοι πολίτες πληρώνουν τέσσερις φορές αυτές τις υποδομές ορυκτού αερίου: δισεκατομμύρια ευρώ σπαταλώνται για να χτιστούν αυτές οι υποδομές, εκατοντάδες εκατομμύρια απαιτούνται για τη λειτουργία τους κάθε χρόνο, ενώ με τις αυξημένες τιμές ορυκτού αερίου, ο τελικός λογαριασμός φτάνει σε αρκετές δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ. Τέλος, το κόστος παροπλισμού όλων αυτών των υποδομών, αφού οι κλιματικοί στόχοι της Ε.Ε. προβλέπουν πλήρη απεξάρτηση από το φυσικό αέριο, θα είναι τεράστιο, καθώς μεγάλα τμήματά τους δεν θα χρειάζονται ή δεν θα είναι κατάλληλα για τη μεταφορά υδρογόνου, αντίθετα με όσα υποστηρίζουν αυτοί που τις προωθούν. Και όλα αυτά τα δισεκατομμύρια ευρώ μπορεί να χρεωθούν τελικά στους καταναλωτές ορυκτού αερίου, τη στιγμή που εκατομμύρια Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουν την ενεργειακή φτώχεια και η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί με τις αυξημένες τιμές καυσίμων.

Ο μύθος της απεξάρτησης

Από το 2013, η «ανάγκη» απεξάρτησης από τη Ρωσία και η αναζήτηση εναλλακτικών παρόχων ορυκτού αερίου αποτέλεσε τον κινητήριο μοχλό για τη διαμόρφωση της λίστας PCI. Ωστόσο, ακόμα και τώρα, μετά την κατασπατάληση δισεκατομμυρίων ευρώ σε επενδύσεις, η Ρωσία παραμένει μακράν ο μεγαλύτερος προμηθευτής ορυκτού αερίου για την Ευρώπη, και όχι μόνο αερίου που μεταφέρεται με αγωγούς, αλλά και υγροποιημένου (LNG).

Και όλα αυτά γίνονται με τον μανδύα της «πράσινης» ανάπτυξης και ενός «καθαρότερου» ενεργειακά μέλλοντος, μιας και το ορυκτό αέριο βαφτίστηκε μεταβατικό καύσιμο (μαζί με την πυρηνική ενέργεια). Αγνοούνται επιδεικτικά οι εκπομπές μεθανίου (το ορυκτό αέριο είναι κατά 90% μεθάνιο), ενός αερίου του θερμοκηπίου πιο επικίνδυνου από το διοξείδιο του άνθρακα (το μεθάνιο είναι κατά 84 φορές πιο δραστικό από το διοξείδιο του άνθρακα 20 χρόνια μετά). Τα έργα της λίστας PCI δεν είναι σε καμία περίπτωση συμβατά με τους κλιματικούς στόχους της Ε.Ε. και μας κλειδώνουν σε ένα ζοφερό μέλλον, όπου οι εταιρείες των ορυκτών καυσίμων θα ορίζουν τη ζωή μας και το μέλλον του πλανήτη.

Το ορυκτό αέριο είναι ακόμα ένα ορυκτό καύσιμο και τροφοδοτεί την κλιματική κρίση. Αντί λοιπόν να επενδύουμε σε έργα ενεργειακής αποδοτικότητας, διαχείρισης της ζήτησης και μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας, αλλά και αξιοποίησης των τεχνολογιών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (προς όφελος των τοπικών κοινωνιών και όχι του λόμπι των βιομηχανικών ΑΠΕ), η Ε.Ε. και η ελληνική κυβέρνηση εξακολουθούν να κάνουν τα χατίρια του πανίσχυρου λόμπι των ορυκτών καυσίμων, στέλνοντας τελικά στις ευρωπαϊκές κοινωνίες έναν φουσκωμένο λογαριασμό.

*Μέλη των Gastivists Gr