«Το σώμα του Τζον Μπράουν»

«Ολοι αυτοί λένε λόγια, όμως, όταν οι άλλοι υποφέρουν, εμείς πρέπει να κάνουμε πράξεις». Ηταν τη νύχτα της 16ης Οκτώβρη του 1859, όταν ο Τζον Μπράουν με 15 λευκούς, ανάμεσά τους και τα ίδια του τα παιδιά(!), και 5 μαύρους επιτέθηκαν στο οπλοστάσιο του στρατού των ΗΠΑ, στη Δυτική Βιρτζίνια.

Στόχος τους ήταν η κατάργηση της δουλείας μέσα από την ένοπλη αντίσταση των σκλάβων και των υποστηρικτών τους, στους οποίους θα μοίραζαν τον κλεμμένο οπλισμό. Ο Μπράουν ήταν ο κορυφαίος εκφραστής της βίαιης αντίστασης στο αμερικανικό κίνημα κατά της δουλείας: πίστευε ότι η βία ήταν απαραίτητη για να τερματιστεί η αμερικανική σκλαβιά, αφού δεκαετίες ειρηνικών προσπαθειών είχαν αποτύχει.

Στην ίδια περιοχή, στα 1831 (κι ενώ είχε προηγηθεί, στα 1739, «η εξέγερση του Κάτο» στο Τσάρλεστον της Νότιας Καρολίνας, που επέβαλε νομοθεσία απαγόρευσης των συγκεντρώσεων ακόμη και στους χώρους δουλειάς, επιβάλλοντας στους σκλάβους εργάτες να δουλεύουν «κατά μόνας»), είχε ξεσπάσει «η μεγαλύτερη και βιαιότερη επανάσταση σκλάβων που σημειώθηκε σε όλη την ιστορία των ΗΠΑ», εκφράζοντας τις οικονομικοκοινωνικές εντάσεις μιας ολόκληρης εποχής μετάβασης.

Φανατικός Χριστιανός ο ίδιος, είχε επανειλημμένα δηλώσει πως υπερασπιζόταν τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ, η οποία αναφέρει ότι «όλοι οι άνθρωποι δημιουργούνται ίσοι». Κι όμως, ήταν ο πρώτος άνθρωπος, στην ιστορία των ΗΠΑ, που απαγχονίστηκε για «εσχάτη προδοσία» κι η ιστορία δεν επεφύλαξε γι’ αυτόν, παρά μονάχα ένα υστερόγραφο, θυμίζοντας το καθήκον να προβάλλουμε, κριτικά κι ενταγμένων στο πλαίσιό τους, τα αντιπαραδείγματα όλων όσοι ματώνουν…

Η έφοδος στο οχυρό του Harpers Ferry και η δίκη του έφεραν στο προσκήνιο τις συζητήσεις για το σύστημα της δουλοκτησίας και το απλήρωτο εργατικό της δυναμικό, που δεν είχε όχι μόνο οικονομικά μα ούτε καν «βιολογικά και συναισθηματικά» δικαιώματα. Οι στρατιώτες της Ενωσης, όταν τελικά η σύγκρουση επιλέχθηκε, βάδιζαν σε λίγα χρόνια τραγουδώντας το «Σώμα του Τζον Μπράουν», που τον παρουσίαζε ως ηρωικό μάρτυρα, και οι νεοαπελευθερωμένοι Αφροαμερικανοί τραγούδησαν το ίδιο τραγούδι, κατεβάζοντας συχνά τις φωνές τους, «σαν να ήταν άγιος».

Οσοι από τους άνδρες του Μπράουν δεν διέφυγαν, σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν από την τοπική πολιτοφυλακή και τους πεζοναύτες των ΗΠΑ, καθώς ο εθνικός στρατός υπεράσπιζε πρώτιστα το οικονομικό σύστημα. Ο Μπράουν δικάστηκε εσπευσμένα. Κρίθηκε ένοχος για όλες τις κατηγορίες και απαγχονίστηκε στις 2 Δεκεμβρίου 1859, αποτελώντας το πρώτο άτομο που εκτελέστηκε για προδοσία στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. Θυμίζοντας τη ρήση του Ουάιλντ: «αντιπροσωπεύω τις “αμαρτίες” που δεν είχατε το κουράγιο να διαπράξετε».