Η πολιτική της αμηχανίας

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πολλοί άνθρωποι, ενδεχομένως οι περισσότεροι, δεν ξέρουν ή δεν έχουν τον τρόπο να αντιμετωπίσουν καταστάσεις που απρόβλεπτα και απροειδοποίητα εισβάλλουν στη ζωή τους. Νιώθουν αμηχανία και προσπαθούν να πιαστούν από κάπου. Συνήθως από αυτούς που τους έχουν διδάξει ότι μπορούν να εμπιστεύονται. Στην περίπτωση που τα γεγονότα αφορούν την κοινωνία, τότε για να πάρουν απαντήσεις προστρέχουν σε εκείνους που είναι επιφορτισμένοι με το καθήκον να προασπίζονται το κοινό συμφέρον. Με απλά λόγια οι λέξεις «εμπιστοσύνη» και «αμηχανία» αλληλεξαρτώνται, αφού η «ανάσα» της μιας επηρεάζει την «ύπαρξη» της άλλης. Σήμερα πυκνώνουν οι ενδείξεις ότι ζούμε στα χρόνια της «αμηχανίας».

Το έλλειμμα εμπιστοσύνης που προκαλείται όταν η κοινή λογική συγκρούεται με αυτά που βγαίνουν από τα χείλη αυτών που έχουν εξουσιοδοτηθεί να υπερασπίζονται το «κοινό» διευρύνεται. Αποτέλεσμα; Εκατομμύρια άνθρωποι που αισθάνονται ότι τα επιχειρήματα των ηγετών τους είναι σαθρά αιωρούνται μεταξύ της επιβαλλόμενης υπακοής και της επώδυνης ανυπακοής.

Πάρτε για παράδειγμα τα εμβόλια. Κανένας λογικός άνθρωπος, εμβολιασμένος ή ανεμβολίαστος, δεν είναι σε θέση να τεκμηριώσει με ακλόνητα επιχειρήματα την επιλογή του. Αμήχανοι οι πιο πολλοί αρκούνται σε ρήματα όπως «νομίζω», «ελπίζω», «εύχομαι», «ευελπιστώ», «πιστεύω», για να δικαιολογήσουν την απόφαση και τη στάση τους, την ίδια στιγμή που οι «έξαλλοι» της μιας ή της άλλης πλευράς εξακοντίζουν μύδρους, κατάρες, αφορισμούς και κατηγορητήρια στους «εχθρούς». Φταίνε αυτοί για την αμηχανία τους;

Μάλλον όχι. Τόσο για τους «πεισμένους» όσο και για τους «δύσπιστους» ισχύει το ελαφρυντικό της άγνοιας. Η ευθύνη θα πρέπει να αποδοθεί στις «ηγεσίες» που με ανεπαρκή και -πολλές φορές- αλληλοσυγκρουόμενα και αντιφατικά επιχειρήματα, με κραυγαλέες μεθοδεύσεις και εκβιαστικές πρακτικές, απέτυχαν να πείσουν, διαχέοντας την αμφιβολία και την αμηχανία.

Το ίδιο και με τα χιλιάδες παιδιά που αναγκάστηκαν να βλέπουν τα Πανεπιστήμια από την έξω πλευρά του φράκτη. Η ελληνική κοινωνία, αμήχανη, συμπιέζεται από τις μυλόπετρες της αμφιβολίας: Είναι τελικά προτιμότερος ένας βίαιος αποκλεισμός από το δικαίωμα στη μόρφωση νεαρών παιδιών που απέτυχαν σε μια δοκιμασία η οποία διαρκεί -αθροιστικά- λιγότερο από 24 ώρες ή μήπως θα έπρεπε να προετοιμάζονται με τέτοιο τρόπο ώστε τα ίδια τα παιδιά να αξιολογούν τις δυνατότητές τους;

Ερωτήματα στα οποία οι πολιτικές ηγεσίες δίνουν αντιφατικές απαντήσεις. Πώς είναι δυνατόν από τη μια να αξιολογείται ένα νέο παιδί ως ανεπαρκές και ανίκανο να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις ενός πανεπιστημιακού τμήματος και ταυτόχρονα να του παρέχουν τη δυνατότητα να διαβεί την πύλη ενός «μαγαζιού» από το οποίο θα βγει με ένα «χαρτί» που θα πιστοποιεί ότι μπορεί να έχει τα δικαιώματα που προσφέρει το πανεπιστημιακό τμήμα για το οποίο κρίθηκε ανεπαρκής; Υπάρχει άραγε νους που μπορεί να δώσει μια πειστική ερμηνεία; Μάλλον όχι.

Να πάρουμε και το πιο πρόσφατο: το ασφαλιστικό. Ερχεται η κυβέρνηση και χαρακτηρίζει τη δημόσια διαχείριση ανεπαρκή και προτείνει να αντικατασταθεί από τους... επαρκείς ασφαλιστές. Το ψάχνεις λίγο παραπάνω και τι ανακαλύπτεις; Χάος. Για παράδειγμα, μαθαίνεις ότι οι -κατά την κυβέρνηση- επαρκείς στο παρελθόν επένδυσαν τις αποταμιεύσεις που τους εμπιστεύτηκαν οι απλοί άνθρωποι σε τοποθετήσεις καταστροφικές τόσο για τους «πελάτες» όσο και για την οικονομία. Αλλωστε το 2008 είναι σχετικά πρόσφατο.

Επιμένεις και διαπιστώνεις ότι η μέχρι τώρα ανεπαρκής διαχείριση δεν γινόταν από κάποιους τυχαίους σκιτζήδες, αλλά από φορείς που είναι εντεταλμένοι να ελέγχουν αυτούς που -κατά την κυβέρνηση- είναι επαρκείς διαχειριστές. Αμήχανοι λοιπόν οι άνθρωποι αναρωτιούνται πότε τους έλεγαν την αλήθεια, αλλά οι ηγέτες απαξιούν να τους απαντήσουν.

Το άλλο με το Ελληνικό; Τους ακούς να λένε ότι θα πρέπει να θυσιάσεις τη θωριά του Παρθενώνα για χάρη της ανάπτυξης. Τους παρακολουθείς να εκθειάζουν την αναπτυξιακή συμβολή των ναών του τζόγου, αλλά εσύ ξέρεις τον πατέρα της Μερόπης που η μπίλια τού έφαγε τρία σπίτια. Απορείς λοιπόν για την αντίληψή σου αφού όλα όσα ήξερες μέχρι τώρα για σωστά ανατρέπονται και αμήχανος αλλά ανήμπορος συνάμα περιμένεις τους Αραβες από τα μπαλκόνια του ουρανοξύστη να αφοδεύουν με θέα τον Βράχο που σου έμαθαν ότι είναι Ιερός.

Και ξαφνικά διαπιστώνεις ότι η αμηχανία αξιοποιείται από τους πολιτικούς για να... θολώνουν ώστε να εξασφαλίσουν την αποδοχή ή έστω την ανοχή και τη σιωπή. Μεθοδευμένα, κάνουν τους ανθρώπους να αμφισβητούν τις αλήθειες τους, ακόμα και την κρίση τους, ώστε να επιβάλλουν τις επιλογές τους και να αναρωτιούνται αν ο «ο ήλιος ανατέλλει από την Ανατολή». Ομως αυτά τα «παιχνίδια του μυαλού» είναι επικίνδυνα, αφού πολλές φορές καταλήγουν να τραυματίζουν την ίδια τη δημοκρατία.

*Δημοσιογράφος, συγγραφέας