Οι ΗΠΑ έχουν έρθει πολλές φορές μπροστά στον καθρέφτη τους

(Arnold Toynbee)

---

Γιατί, επί της ουσίας, η υφή τους είναι τέτοια που αναδεικνύεται το βάθος της θεματικής, αλλά και οι διακλαδώσεις των παραμέτρων. Έτσι ώστε το μέλλον να γίνεται αβέβαιο και ίσως και επικίνδυνο. Πολλά πράγματα που ξέρουμε μέχρι να συμβούν τέτοια γεγονότα, και θεωρούμε ως ένα βαθμό και αδιατάρακτα δεδομένα, παύουν να ισχύουν ή μετασχηματίζονται. Έτσι είναι τα σημεία τομής. Eίναι περάσματα από μία εποχή σε μία άλλη, η οποία πρέπει να σμιλευτεί με νέα υλικά. Το αυθόρμητο είναι αυθόρμητο για αυτούς που το βλέπουν έτσι, και κάτι άλλο για εκείνους που το αντιλαμβάνονται αλλιώς...

 

Τέτοια σπάνια και ακραία γεγονότα όπως η εισβολή αυτού του συγκεκριμένου πλήθους μέσα στο Καπιτώλιο πρωτίστως αποτελούν έμπρακτη απογύμνωση των θεωρητικών εξυμνήσεων της αστικής δημοκρατίας που λαμβάνουν χώρα από διάφορους που θέλουν να τα παρουσιάζουν όλα ωραία. Τα τελευταία χρόνια οι ΗΠΑ έχουν έρθει πολλές φορές μπροστά στον καθρέφτη τους. Ο Τραμπ «βοήθησε» σε μεγάλο βαθμό σε κάτι τέτοιο. Το θέμα είναι το εξής: ποιοι θα ποντάρουν πάνω σε αυτήν την Αμερική που έχει διαμορφωθεί με τόσο ετερόκλητα συστατικά και ποιοι θα παλέψουν για να αλλάξει; Και όσοι επιλέξουν την αλλαγή, προς ποια κατεύθυνση θα θελήσουν να το πάνε το πράγμα; Στο σήμερα είναι δύσκολο να γίνουν προβλέψεις, παρά μονάχα να συγκεντρωθούν σημεία αναφοράς και να ξεκινήσουν οι εμβαθύνσεις.

 

Θυμάμαι το βομβαρδισμό του Ανωτάτου Σοβιέτ στη μετασοβιετική Ρωσία το 1993. Η ενέργεια αυτή αποτέλεσε την επικύρωση της κυριαρχίας Γέλτσιν και την απαραίτητη πόρτα για να επιβάλλει πλήρως τις προθέσεις του, και στην οικονομία και στο πολιτικό σύστημα. Αυτό που συμβαίνει στις ΗΠΑ αυτές τις ημέρες είναι κάτι ανάλογο; Μπορεί να είναι άραγε ένα μήνυμα προς τη νέα ηγεσία πως τα όρια συναίνεσης είναι συγκεκριμένα; Πως αν, για παράδειγμα, σε κάποιους τομείς ακολουθήσει ο Μπάιντεν πολιτική μη συμβατή με τα θέλω κάποιον κέντρων θα υπάρχει μέτωπο ρήξης και «κοφτερών αγκαθιών»; Μπορεί, όμως, να ήταν το άνοιγμα σε μία πιο σκληρή πολιτική στα επόμενα χρόνια, που θα στηρίζεται στο σοκ των ημερών και θα μετατρέψει τις μαζικές συνειδήσεις σε κάτι το εύπλαστο και με μειωμένες αντιδράσεις; Μπορεί να είναι απλά ένα show εκδίκησης του Τραμπ; Ως προς αυτό, μάλλον είναι το μπόλιασμα του τραμπισμού στο επίκεντρο των πολιτισμικών ενδιαφερόντων. Και αυτό είναι το χειρότερο δυνατό σενάριο...

 

Σε μία εποχή που η ανθρωπότητα προχωράει με απίστευτους τεχνολογικούς και επιστημονικούς ρυθμούς τα προβλήματα οξύνονται. Και αυτό είναι και η πεμπτουσία, και το παράδοξο και το μεγάλο ζήτημα, συνάμα. Αν καταλάβουμε τα αίτια, ίσως βρούμε τις πρώτες λύσεις... Αλλιώς, θα πάψουμε γρήγορα να νιώθουμε έκπληξη, αφού το κάθε τι αντιδραστικό θα έχει στήσει αντίσκηνο όσο πιο κοντά γίνεται στο επίκεντρο των εξελίξεων... Οι πιέσεις που δέχεται η αστική δημοκρατία από την ακροδεξιά, φαινομενικά την πλήττουν, αλλά στην ουσία σε μάκρος χρόνου της επιτρέπουν να γίνεται η ίδια πιο αυταρχική και πιο σκληρή. Έτσι ώστε να κάνει αυτή τη βρόμικη δουλειά, χωρίς να χρειάζεται η κατάλυσή της. Αν και βλέπω πως η Δύση τώρα τελευταία ακολουθεί σε πολλά την ευρύτερη κινεζική τεχνοτροπία...

 

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες αναδύονται και τα επιχειρήματα όσων θεωρούν τους εαυτούς τους ιδεολογικούς αντιπάλους των ΗΠΑ. Oι Boρειοαμερικάνοι, ισχυρίζονται κάποιοι, πως ηθικά είναι «εκτεθειμένοι» από την πρώτη στιγμή που αποφάσισαν να ρίξουν τις δύο ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι. Τώρα, όσο και να προσπαθούν να «εκτεθούν» και σε άλλους τομείς, μάλλον δεν μπορούν από μόνοι τους. Θα χρειαστεί ένα αντίπαλο δέος. Αυτό ακόμα δεν έχει πάρει θέση μάχης, ούτε έχει διασαφηνιστεί τόσο καθαρά για να έχει την απαραίτητη κοινωνική-λαϊκή υποστήριξη σε παγκόσμιο επίπεδο. Θα ρωτήσει κάποιος εύλογα σε αυτό το σημείο: Xωράνε εχθρότητες στο δύσκολο μέλλον της ανθρωπότητας; Κανονικά, όχι. Αν, όμως, κάποιοι τραβήξουν το σκοινί, τα περιθώρια στενεύουν στο μέγιστο για όλους τους άλλους...

 

Αλλά, είτε το θέλουμε, είτε όχι, αυτοί οι καιροί μάλλον θα έρθουν κάποια στιγμή στο μέλλον, λιγότερο ή περισσότερο άμεσα... Το καταλαβαίνουν πια ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι σε όλον τον πλανήτη... Προς το παρόν, τρομάζουν και νιώθουν αμηχανία... Δεν σημαίνει πως τα πράγματα θα γίνουν τόσο καλύτερα όσο θα θέλαμε με τις πρώτες συγκρούσεις, αλλά τουλάχιστον θα μπορούν να αποφευχθούν τα χειρότερα με βάση τις ενεστωτικές παραμέτρους; Η επόμενη δεκαετία θα μας δώσει κάποιες πρώτες απτές και ουσιαστικές απαντήσεις. Σε αυτήν, άλλωστε, οι ΗΠΑ έχουν πολύ δύσκολο έργο σε πολλούς τομείς. Το ξέρουν, όμως, και αυτό το κάνει πιο ανησυχητικό το όποιο κόνσεπτ...