Μακρόν, Ερντογάν και Κεμάλ

Πέραν της μετωπικής σύγκρουσης Γαλλίας – Τουρκίας για επιρροή στην Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, υπάρχει και ένας άλλος λόγος, εξίσου αν όχι περισσότερο σημαντικός, για τη στοχοποίηση του Μακρόν από τον Ερντογάν. 

Το πρότυπο του εκσυγχρονισμού για τους Νεότουρκους στην αρχή και για τον Κεμάλ στη συνέχεια δεν ήταν άλλο από το γαλλικό μοντέλο κοσμικού κράτους, όπως αυτό διαμορφώθηκε με αφετηρία τη Γαλλική Επανάσταση το 1789 και κορυφώθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα με τον χωρισμό Εκκλησίας-Κράτους. 

Η αναφορά στο γαλλικό μοντέλο δεν ήταν ιδεολογική επιλογή αλλά βαρύνουσα οργανωτική αποτύπωση. 

Η «Επιτροπή Ενωση και Πρόοδος» που συνέστησαν οι Νεότουρκοι στη Θεσσαλονίκη είχε ως ιδρυτικά μέλη αξιωματικούς του οθωμανικού στρατού που ανήκαν στις γαλλόφωνες τεκτονικές στοές της πόλης. 

Ο Κεμάλ αντέγραψε και επαύξησε επί το αυστηρότερο το γαλλικό μοντέλο του κοσμικού κράτους σε αντίθεση με τους υπόλοιπους εκσυγχρονιστές στον αραβομουσουλμανικό κόσμο, από τον Μοχάμετ Αλη στην Αίγυπτο και τον Σάχη Παχλεβί στο Ιράν, που παραχώρησαν στο Ισλάμ τη θέση της επικρατούσας θρησκείας. 

Ο συνειρμός που επιδιώκει ο Ερντογάν είναι προφανής: το γαλλικό κοσμικό κράτος που μάχεται το Ισλάμ ήταν το πρότυπο του Κεμάλ Ατατούρκ. 

Είναι η ίδια λογική που υπηρετεί η ρητορική υπέρ της αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάννης, μια θέση που εμμέσως πλην σαφώς απαξιώνει τον Κεμάλ ως εθνικό μειοδότη. 

Είναι η ίδια λογική που οδήγησε στη μετατροπή της Αγια-Σοφιάς και της Μονής της Χώρας σε τζαμιά, ακόμη μια απαξίωση του Κεμάλ που είχε διατάξει τη μετατροπή τους σε μουσεία. 

Το ερώτημα που εύλογα τίθεται είναι αν ο Ερντογάν επιλέξει κάποια στιγμή την επίσημη αποκαθήλωση του Κεμάλ με την πλήρη απαξίωσή του, όπως έκανε το 1956 ο Χρουστσόφ με τον Στάλιν, ή θα τον διατηρήσει ως σύμβολο χωρίς περιεχόμενο και αντίκρισμα, όπως κάνουν με τον Μάο οι κληρονόμοι του Ντενγκ Χσιάο Πινγκ.