Προϊστάμενες και υφιστάμενες Βαβυλωνίες

Η πανδημία θα μπορούσε από την αρχή να εκληφθεί ως απειλή για την κοινωνία και να συσπειρώσει όλους τους μετέχοντες σε κοινές ορθολογικές και αποτελεσματικές δράσεις για την αντιμετώπισή της. Αυτό δεν έγινε. Αντίθετα, ο σχεδιασμός επέλεξε κάτι χειρότερο, σαν να μην υπάρχει αύριο για την κοινωνία. Επελέγη η δυναμική αλληλεπίδραση κυρίαρχων και ισχυρών «λόγων» (discourses) –ατελών ως προς την αποτελεσματικότητά τους– και η επιβολή τους στους ενδιαφερόμενους.

Το βασικό μέλημα ήταν ο επικοινωνιακός χειρισμός για την αποτελεσματική κυκλοφορία του αφηγήματος της κυβερνητικής επιτυχίας. Το παράλληλο μέλημα ήταν η υλοποίηση του πιο ακραίου ιδεοληπτικού προγράμματος μείωσης των δαπανών (π.χ., ρευστοποίηση της υγείας, της παιδείας, των αστικών-μαζικών συγκοινωνιών και μεταφορών κ.λπ. κ.λπ.) και η εκχώρηση του δημόσιου χώρου και των δημόσιων αγαθών στις δυνάμεις της αγοράς και των συμφερόντων.

Οι παραπάνω δύο επιλογές καλύφθηκαν από μία ομπρέλα εθνικολαϊκού και θρησκευτικού συντηρητισμού, μεσαιωνικού τύπου, που με αυταρχικό τρόπο αξιοποίησε την α λα καρτ πλευρά των εκφραστών της επιστήμης που έδειξαν προθυμία στη συνδρομή της κυβερνητικο-επιστημονικής ασυναρτησίας. Με αυτή τη συνταγή φτάσαμε εδώ που είμαστε. Σε έναν κόσμο θαυμάτων, με ατελή τρόπο αντιμετώπισης των πολυδιάστατων προβλημάτων. Αυτός ο τρόπος, αντί να επιλύει, οξύνει τα προβλήματα. Και στον βαθμό που ορισμένοι θεσμοί –όπως η παιδεία– είναι βασικοί για τη μακροπρόθεσμη αναπαραγωγή, την ευρωστία της οικονομίας και της κοινωνίας, η επιλογή της μορφής της προϊστάμενης και την υφιστάμενης Βαβυλωνίας –που παριστάνει ότι αντιμετωπίζει το θέμα– θα έχει αρνητικές μελλονικές συνέπειες.

Με έναν μαγικό τρόπο, τα σχολεία είναι ανοιχτά ενώ στην ουσία υπολειτουργούν ή δεν λειτουργούν. Οι εμπλεκόμενοι –προϊστάμενες και υφιστάμενες αρχές– υποκρίνονται ότι όλα λειτουργούν. Τα τμήματα έχουν μειωθεί, έχει αυξηθεί ο αριθμός των μαθητών ανά τμήμα και έχει μειωθεί το διδακτικό προσωπικό. Ακόμη και στις περιπτώσεις που υπάρχουν χώροι, δεν μπορούν να αξιοποιηθούν λόγω πλημμελούς θωράκισης των σχολικών κοινοτήτων με προσωπικό.

Οι πάντες (μαθητές, διδάσκοντες, γονείς και λοιποί συγγενείς) έχουν αφεθεί στο έλεος της τύχης τους και στην ατομική ευθύνη. Καλούνται να υλοποιήσουν πρωτόκολλα, διαδικασίες και εγκυκλίους των προϊστάμενων αρχών, οι οποίες με τη σειρά τους παρέλειψαν να παράσχουν τον σχεδιασμό, τα μέσα και τους πόρους υλοποίησης των σχετικών πρωτοκόλλων. Το κατ’ επανάληψη φιάσκο με τις μάσκες στα σχολεία είναι μόνον η κορυφή του παγόβουνου.

Το αποτέλεσμα: εμπεδώνεται η παιδεία δύο ταχυτήτων στη χώρα, με τα ιδιωτικά σχολεία να λειτουργούν κανονικά και τα δημόσια να μη λειτουργούν ή να υπολειτουργούν και την υπουργό να αντιμετωπίζει το πρόβλημα με απουσιολόγια και αναπλήρωση των χαμένων μαθημάτων τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες. (Ας θυμηθούμε ότι υποσχέσεις αναπλήρωσης είχαν υπάρξει και τον περασμένο Μάρτιο, ενώ τα σχολεία «άνοιξαν» με καθυστέρηση και δίχως αναπληρώσεις μαθημάτων.)

Με έναν επίσης μαγικό τρόπο, ανοίγουν και τα Πανεπιστήμια. Ομως, ανοίγουν και λειτουργούν κανονικά, εφαρμόζοντας τα πρωτόκολλα της Κοινής Υπουργικής Απόφασης, τα οποία, απλά… αδυνατούν να εφαρμόσουν. Παράλληλα, οι πανεπιστημιακές αρχές καθίστανται υπεύθυνες για την εφαρμογή τους. Ετσι, επιλέγουν όλοι την εξ αποστάσεως, ηλεκτρονική-ψηφιακή λειτουργία –δίχως να είμαστε ακριβώς και η περίπτωση του Πανεπιστημίου Φοίνιξ. Πραγματικός τραγέλαφος. Οι επιτυχόντες δεν έχουν δει ούτε απ’ έξω τη σχολή τους∙ ούτε πρόκειται να τη δουν στο άμεσο διάστημα. Δεν πρόκειται να γνωρίσουν τους καθηγητές τους, ούτε τους συμφοιτητές τους.

Οι τοπικές κοινωνίες ασκούν πίεση στην κυβέρνηση και τα Πανεπιστήμια για λειτουργία με φυσικές παρουσίες – ώστε να γεμίζουν με φοιτητόκοσμο τα ενοικιαζόμενα, οι ταβέρνες και τα μπαράκια. Τα Πανεπιστήμια υποκρίνονται κανονικές λειτουργίες, αδυνατώντας να υλοποιήσουν τα μαθήματα φυσικής παρουσίας μέχρι πενήντα άτομα με αποστάσεις, αντισηπτικά και μάσκες. Η κυβέρνηση αμέλησε ή δεν έκρινε σκόπιμη την αύξηση των πόρων και των δαπανών, ώστε οι υφιστάμενες αρμόδιες αρχές να μπορούν να υλοποιήσουν τις αξιώσεις λόγω της πανδημίας. Και, τέλος, η κυβέρνηση ως προϊστάμενη αρχή δείχνει ικανοποιημένη από τη συμμόρφωση των υφιστάμενων αρχών, οι οποίες έχουν και σχετική αυτονομία και αυτοδιοίκητο ώστε να πράττουν κατά βούληση στην αυλή τους.

Τον τελευταίο καιρό, δεν μπορεί να κρυφτεί η αδυναμία χειρισμού των σύνθετων προβλημάτων. Το αφήγημα της κυβερνητικής επιτυχίας, σιγά σιγά, βυθίζεται στην παλαιά νοοτροπία. Καταρρέει. Οι Βαβυλωνίες των προϊστάμενων και των υφιστάμενων αρχών δεν είναι η απάντηση. Ούτε καν ο χειρισμός. Κρίμα. Μια ολόκληρη νέα γενιά ανηλίκων και μισο-ενηλίκων, η Covid Generation, κοινωνικά άνιση, ανιχνεύει στα τυφλά τη μοίρα της και τον βηματισμό της, το μέλλον, δίχως το στοιχειώδες εργαλείο μιας καθαρής, λογικής, κοινής γλώσσας υπαρξιακής συνεννόησης.