Οταν το πάθημα δεν γίνεται μάθημα

Το άνοιγμα των σχολείων, πέρα από το γεγονός ότι αποτελεί μια αναγκαιότητα, ιδιαίτερα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, επιβλήθηκε και από την προχειρότητα με την οποία υλοποιήθηκε η εξ αποστάσεως εκπαίδευση ή τηλεκπαίδευση κατά την προηγούμενη σχολική χρονιά.

Πράγματι, η τηλεκπαίδευση που εφαρμόστηκε κατά την προηγούμενη σχολική χρονιά δεν κατάφερε να ανταποκριθεί ούτε στο ελάχιστο στις βασικές λειτουργίες/στόχους του σχολείου, που είναι η κοινωνικοποίηση και η μετάδοση γνώσεων, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήσαμε σε γονείς και εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η αλληλεπίδραση που είχαν οι μαθητές με τους συμμαθητές τους ήταν ανύπαρκτη και με τους δασκάλους ελάχιστη. Τα μαθήματα αρχικά αφορούσαν επαναλήψεις και στη συνέχεια έγιναν κάποιες παραδόσεις.

Οι νέες γνώσεις που απέκτησαν οι μαθητές αυτό το διάστημα ήταν ανύπαρκτες ή ελάχιστες. Οι εκπαιδευτικοί, εργαζόμενοι πολλές ώρες, προσπάθησαν να προσαρμόσουν τα μαθήματα στις ανάγκες της τηλεκπαίδευσης. Ομως, υπήρχαν πολλά προβλήματα καθώς οι πλατφόρμες δεν λειτουργούσαν ή ήταν πολύ αργές, οι γονείς δεν είχαν e-mails ή πρόσβαση στο Διαδίκτυο, μαθητές «χάθηκαν» κ.λπ. Μόνο η (τηλε)φύλαξη των παιδιών σε έναν ελάχιστο βαθμό μπόρεσε να εκπληρώσει τη λειτουργία της φύλαξης των παιδιών [και αυτό με τη μορφή της (τηλε)απασχόλησης].

Η αποτυχία της τηλεκπαίδευσης δεν αποτέλεσε «μάθημα» ώστε να γίνουν οι κατάλληλες προετοιμασίες ενόψει της επικείμενης σχολικής χρονιάς. Καμία επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε θέματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης δεν πραγματοποιήθηκε, καμία πρόνοια για τον απαραίτητο τεχνικό εξοπλισμό των μαθητών (αλλά και των εκπαιδευτικών) δεν λήφθηκε, καμία ομάδα εργασίας ειδικών επιστημόνων δεν παρήγαγε εκπαιδευτικό υλικό κατάλληλο για την τηλεκπαίδευση. Η διά ζώσης εκπαίδευση αναγκαστικά ήταν μονόδρομος ανεξαρτήτως των συνθηκών.

Καθώς όμως οι συνθήκες όσον αφορά την πανδημία όχι μόνο δεν βελτιώθηκαν, αλλά, αντίθετα, χειροτέρεψαν, το -αναγκαίο- εγχείρημα της διά ζώσης εκπαίδευσης διαφαίνεται ως επικίνδυνο για την υγεία των μαθητών, των εκπαιδευτικών και των οικογενειών τους. Γι’ αυτόν τον λόγο έπρεπε να ληφθούν κατάλληλα μέτρα. Στο πλαίσιο αυτό η κυβέρνηση εξήγγειλε μέτρα ασφάλειας, μεταξύ των οποίων και η παροχή μάσκας και παγουριού σε κάθε μαθητή. Κι εδώ όλη η ελληνική κοινωνία έβαλε τα γέλια, καθώς οι μάσκες ήταν υπερβολικά μεγάλες για τους μαθητές από τη μια μεριά και η χωρητικότητα των παγουριών πολύ μικρή από την άλλη. Και ο σαρκασμός σε αυτό το φιάσκο περίσσεψε: ο «μέσος όρος» που προκύπτει από τον συμψηφισμό τους είναι «κανονικός».

Ετσι, η σχολική χρονιά ξεκινά χωρίς καμία προετοιμασία για τη διά ζώσης εκπαίδευση, που, σύμφωνα με έρευνες (βλ. έρευνες του Θάνου και συνεργατών και έρευνα του αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Στ. Νικολόπουλου), επιθυμούν μαθητές, εκπαιδευτικοί και γονείς και χωρίς καμία προετοιμασία -σε περίπτωση που οι συνθήκες το επιβάλλουν- για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση.

Τι χρειάζεται να γίνει σε αυτήν την (πρωτόγνωρη) κατάσταση που βιώνουμε; Για τη διά ζώσης εκπαίδευση είναι αναγκαίο στα σχολεία να δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές (συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού) αφενός και αφετέρου να ενισχυθούν οι υπηρεσίες υγιεινής. Για την πιθανότητα της τηλεκπαίδευσης χρειάζεται επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, τεχν(ολογ)ικός εξοπλισμός μαθητών και εκπαιδευτικών και διαμόρφωση εκπαιδευτικού υλικού από επιστημονικές ομάδες. Βέβαια, μπορεί να εφαρμοστεί και υβριδική μορφή εκπαίδευσης, ορισμένα μαθήματα να διδάσκονται διά ζώσης (π.χ. Γλώσσα, Μαθηματικά κ.λπ.) και ορισμένα άλλα εξ αποστάσεως (π.χ. Ιστορία, Θρησκευτικά, κ.λπ.). Το ζητούμενο είναι να υπάρχει οργάνωση και σχεδιασμός.

*αναπλ. καθηγητής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών (ΠΤΝ) του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων