Προς σύγκρουση κορυφής;

Κάθε μέρα που περνά αναδεικνύει ως αποφασιστικής κρισιμότητας για το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης τη σύνοδο κορυφής των 27 της Ε.Ε. στις 24 και 25 Σεπτεμβρίου.

Η Ε.Ε.-ευρωζώνη πριν καν συνέρθει από το ψυχόδραμα της σκληρής διαπραγμάτευσης για το Ταμείο Ανάκαμψης μοιάζει με τα σημερινά δεδομένα να μην μπορεί να διαμορφώσει μια ομόφωνη στάση απέναντι στην αποσταθεροποίηση που προκαλεί η Τουρκία του Ερντογάν στην Ανατολική Μεσόγειο και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.

Στο επίκεντρο της απουσίας ομόφωνης στάσης της Ε.Ε. απέναντι στην Αγκυρα είναι η ανυπαρξία κοινού γαλλογερμανικού παρονομαστή για το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Ετσι, η κοινή πρόταση Μέρκελ-Μακρόν για το Ταμείο Ανάκαμψης που δόθηκε στη δημοσιότητα στα τέλη Μαΐου δεν μπορεί να καταγραφεί ως ολική επαναφορά του γαλλογερμανικού διδύμου αλλά ως τακτική σύμπλευση ειδικού σκοπού και ορισμένου χρόνου για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας.

Η πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου το 1989-91 διδάσκει την ύπαρξη μιας σχέσης συγκοινωνούντων δοχείων μεταξύ εμβάθυνσης της ολοκλήρωσης και διαμόρφωσης ομοφωνίας στην αντιμετώπιση κρίσεων και εντάσεων.

Το δεύτερο εξάμηνο του 1991 η τότε Ευρωπαϊκή Κοινότητα των 12 αδυνατούσε να διαμορφώσει κοινό παρονομαστή για τη σύνοδο κορυφής του Μάαστριχτ, που θα ήταν η αφετηρία της πορείας προς την ΟΝΕ, και ταυτόχρονα να υιοθετήσει κοινή πολιτική απέναντι στην πολεμική σύγκρουση στη Γιουγκοσλαβία.

Ο συμβιβασμός Κολ-Μιτεράν για το Μάαστριχτ οδήγησε σχεδόν την επόμενη μέρα στη διαμόρφωση κοινής φόρμουλας διαχείρισης της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας.

Σχεδόν δώδεκα χρόνια αργότερα, τον Ιανουάριο του 2003, ύστερα από μια τρίχρονη αντιπαράθεση Γαλλία και Γερμανία διαμόρφωσαν μια συμβιβαστική πρόταση για τη θεσμική εμβάθυνση της Ε.Ε.

Αμέσως μετά ακολούθησε η κοινή εναντίωση Παρισιού - Βερολίνου στην εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ, με τους Σρέντερ και Σιράκ να εγκαινιάζουν τριμερείς συνόδους κορυφής με τον Πούτιν.

Η υπερδραστηριοποίηση του Μακρόν απέναντι στην παρεμβατική πολιτική Ερντογάν επιβεβαιώνει, τρία χρόνια μετά, τα όσα εξήγγειλε ο Γάλλος πρόεδρος στις ομιλίες του στην Πνύκα και στη Σορβόννη: Θεσμική πολιτική αναβάθμιση της ευρωζώνης συν κοινή άμυνα για την Ε.Ε., με τη Γαλλία να διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο.

Μέχρι και την έκρηξη της πανδημίας η Γερμανία αγνοούσε τις προτάσεις Μακρόν για την ευρωζώνη και άφηνε να εννοηθεί ότι δεν είναι πρόθυμη να εκχωρήσει στο Παρίσι την ευρωπαϊκή πρωτοκαθεδρία σε θέματα άμυνας και διπλωματίας.

Το Βερολίνο πολύ προσεκτικά αναζητούσε φόρμουλα εξισορρόπησης της Γαλλίας στους ευρωπαϊκούς αμυντικούς συσχετισμούς με την προώθηση μιας ειδικής σχέσης με δύο από τις ισχυρότερες στρατιωτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ, αλλά εκτός Ε.Ε. χώρες, τη Βρετανία και την Τουρκία.

Ετσι θα υπήρχε αντίβαρο στην υπεροχή της Γαλλίας, που είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και πυρηνική δύναμη.

Με τα σημερινά δεδομένα και ανεξάρτητα από το αν θα υπάρξει αποκλιμάκωση στην ένταση Ελλάδας-Τουρκίας μια συμβιβαστική φόρμουλα Γαλλίας–Γερμανίας για την αντιμετώπιση της Τουρκίας του Ερντογάν προβάλλει ως ανέφικτη όχι μόνον μέχρι τη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. στα τέλη του μήνα αλλά και για το ορατό μέλλον.