Αξίζουν σεβασμό όλα όσα είμαστε μέρος τους

Η πανδημία αυτή θα μπορούσε να εκληφθεί ως μια δοκιμαστική διαδικασία για το πώς πρέπει να ανταποκριθούμε στην επόμενη πανδημία, που μάλλον μας περιμένει στη γωνία. Θα μπορούσε ακόμα να αποτελέσει κάλεσμα αφύπνισης, ώστε να χρησιμοποιήσουμε επιτέλους κάποιες από τις λύσεις που διαθέτουμε σήμερα –σε αντίθεση με άλλες ιστορικές περιόδους που αποδεκάτισαν την ανθρωπότητα– για την καλύτερη και ταχύτερη επίλυση αυτής και κάθε άλλης κρίσης, συμπεριλαμβανομένων των κρίσεων για το κλίμα και την ανισότητα.

Η καταστροφή των φυσικών χώρων, η εντατικοποίηση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας και το εμπόριο άγριων ζώων οδηγούν στη διάδοση ασθενειών από ζώα στους ανθρώπους – γνωστή ως «ζωονοσογόνος» μετάδοση. Σύμφωνα με μια έκθεση-προειδοποίηση του WWF International, «δεν γνωρίζουμε πού θα προκύψει η επόμενη νέα ασθένεια ή πόσους θα επηρεάσει, αλλά ο κίνδυνος μιας νέας ζωονοσογόνου επιδημίας να εμφανιστεί στο μέλλον είναι υψηλότερος, από ποτέ».

Ο διευθυντής του WWF Interna-tional, Marco Lambertini, η εκτελεστική γραμματέας της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τη βιολογική ποικιλότητα, Elizabeth Maruma Mrema, και η διευθύντρια του τμήματος περιβάλλοντος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Maria Neira, έγραψαν στον Guardian πως αυτές οι νέες ασθένειες «δείχνουν ότι η καταστροφική συμπεριφορά μας απέναντι στη φύση θέτει σε κίνδυνο τη δική μας υγεία – μια δυσοίωνη πραγματικότητα που αγνοούμε συλλογικά εδώ και δεκαετίες».

Η έλλειψη σεβασμού για όλα όσα είμαστε μέρος τους επεκτείνεται με καταστροφικά αποτελέσματα. Τώρα μπορούμε όλο και περισσότεροι άνθρωποι να έχουμε αρκετά αγαθά ώστε να ζήσουμε καλά. Ωστόσο επιτρέπουμε στο 1% της ανθρωπότητας να επιβάλλεται στο 99% και να θυσιάζει αγαθά και είδη που μας κρατούν ζωντανούς και υγιείς στον βωμό του βραχυπρόθεσμου κέρδους και της εξουσίας.

Βρισκόμαστε σε σημείο καμπής. Μπορούμε να επιστρέψουμε σε μια «κανονικότητα» που πλήττεται από τη ρύπανση, το κλιματικό χάος, τις ασθένειες, τον ρατσισμό και τις μαζικές ανισότητες ή μπορούμε να εκμεταλλευτούμε αυτήν την ευκαιρία για «ολική επαναφορά».

Ηρθε η ώρα να ακούσουμε ό,τι λένε οι επιστήμονες για την υγεία, το κλίμα και τη βιοποικιλότητα, καθώς και εκείνους που οι κοινωνίες μας έχουν περιθωριοποιήσει και που επηρεάζονται περισσότερο από τη ρύπανση, την αλλαγή του κλίματος και την ανισότητα. Ολες οι έρευνες δείχνουν πως ο Covid-19 έπληξε περισσότερο αυτούς που δεν είχαν πόρους για να προστατευτούν.

Ο κόσμος μοιάζει σαν να έκοψε ταχύτητα κατά τη διάρκεια της πανδημίας εξαιτίας της καραντίνας, καθώς οι κρίσεις που γνωρίζουμε στηρίζονται σε συστήματα που δίνουν προτεραιότητα στα κέρδη και σε οικονομικά μέτρα επιζήμια για την ανθρώπινη υγεία, την ευημερία και την επιβίωση.

Απαιτείται συστημική αλλαγή για να ξεπεραστεί η κοντόφθαλμη απληστία, που επιταχύνει την καταστροφική πορεία, όπως όμως έχουμε δει και με την αντιμετώπιση της πανδημίας, τα εμπόδια είναι περισσότερο πολιτικά παρά τεχνολογικά ή λογικά. Γνωρίζουμε γιατί τέτοιοι ιοί –από τη νόσο του Lyme έως τον Covid-19– μετακινούνται από το φυσικό περιβάλλον στις ανθρώπινες κοινωνίες. Γνωρίζουμε γιατί ο πλανήτης μας θερμαίνεται σε επίπεδα πέρα από τα οποία μπορεί να διατηρηθεί η ανθρώπινη υγεία και επιβίωση. Γνωρίζουμε επίσης πολλούς από τους παράγοντες πίσω από την ανισότητα.

Οι κρίσεις για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα δεν εξαφανίστηκαν με την πανδημία. Ομως η υγειονομική κρίση αποκάλυψε περαιτέρω τις αδυναμίες στα ξεπερασμένα συστήματά μας. Οι άνθρωποι ζητούν αλλαγή. Είναι ίσως η ώρα να γίνει.

*Βουλευτής Α΄ Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ