Αθήνα, 5°C
Αθήνα
Ελαφρές νεφώσεις
5°C
6.2° 2.8°
1 BF
71%
Θεσσαλονίκη
Αραιές νεφώσεις
7°C
7.7° 5.9°
2 BF
67%
Πάτρα
Αυξημένες νεφώσεις
9°C
10.0° 8.8°
4 BF
64%
Ιωάννινα
Ασθενείς βροχοπτώσεις
4°C
3.9° 3.9°
1 BF
100%
Αλεξανδρούπολη
Αραιές νεφώσεις
-2°C
-2.1° -2.1°
0 BF
86%
Βέροια
Αυξημένες νεφώσεις
5°C
5.4° 5.4°
1 BF
86%
Κοζάνη
Αυξημένες νεφώσεις
1°C
1.4° 1.4°
0 BF
80%
Αγρίνιο
Αυξημένες νεφώσεις
7°C
6.7° 6.7°
1 BF
92%
Ηράκλειο
Αραιές νεφώσεις
10°C
9.8° 7.2°
2 BF
62%
Μυτιλήνη
Ελαφρές νεφώσεις
6°C
6.0° 2.9°
2 BF
60%
Ερμούπολη
Σποραδικές νεφώσεις
9°C
9.3° 9.3°
3 BF
54%
Σκόπελος
Αραιές νεφώσεις
9°C
9.1° 9.1°
2 BF
51%
Κεφαλονιά
Αυξημένες νεφώσεις
12°C
12.0° 12.0°
5 BF
86%
Λάρισα
Σποραδικές νεφώσεις
5°C
4.9° 4.9°
1 BF
93%
Λαμία
Αυξημένες νεφώσεις
6°C
6.2° 5.6°
1 BF
88%
Ρόδος
Αίθριος καιρός
7°C
8.8° 7.1°
3 BF
41%
Χαλκίδα
Αραιές νεφώσεις
4°C
4.5° 4.5°
1 BF
70%
Καβάλα
Αυξημένες νεφώσεις
5°C
5.5° 5.5°
1 BF
72%
Κατερίνη
Αυξημένες νεφώσεις
4°C
4.2° 4.2°
2 BF
95%
Καστοριά
Αυξημένες νεφώσεις
3°C
3.0° 3.0°
2 BF
82%
ΜΕΝΟΥ
Πέμπτη, 13 Φεβρουαρίου, 2025
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

Αριστερή στρατηγική. Ξέρουμε τι λέμε;

Στις 2 Ιουνίου κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Τόπος το βιβλίο με τίτλο «2015-2019: Ο ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση. Η Αριστερά;» σε συν-επιμέλεια με τον Δημοσθένη Παπαδάτο-Αναγνωστόπουλο. Στον πρόλογο, μεταξύ άλλων, αναρωτιόμαστε μήπως το να κυβερνά η Αριστερά στο πλαίσιο καπιταλιστικών κοινωνικών σχηματισμών δεν είναι τελικά και πολύ καλή ιδέα.

Οχι μόνο γιατί οι περισσότερες κατακτήσεις των εργατικών και, εν γένει, κατώτερων στρωμάτων και κατηγοριών ήρθαν σε εποχές που η Αριστερά βρισκόταν σε θέση πολιτικά ισχυρής και κινηματικά ζωηρής αντιπολίτευσης. Ούτε γιατί ο Ανιέλι, με περισσή ταξική αυτοπεποίθηση, ισχυρίστηκε κάποτε πως μια κυβέρνηση της Αριστεράς είναι ο καλύτερος τρόπος για να περάσουν όσα είναι αδύνατον αν κυβερνάει η Δεξιά –ισχυρισμός, δυστυχώς, για την αλήθεια του οποίου έχουμε πια πικρή διεθνή αλλά και τοπική πείρα.

Για μεγάλο χρονικό διάστημα, άλλωστε, το μαρξιστικό ρεύμα θεωρούσε έγκλημα καθοσιώσεως οποιαδήποτε ιδέα συμμετοχής στη διακυβέρνηση του καπιταλιστικού κράτους. Χωρίς την «καταστροφή» του κρατικού μηχανισμού η άσκηση σοσιαλιστικής πολιτικής ήταν αδύνατη. Η θεσμική υλικότητα του κράτους καθόριζε στον μέγιστο βαθμό τα ίδια τα αποτελέσματα – «ανεξαρτήτως προθέσεων».

Βεβαίως, η ταξική πάλη μπορούσε να πετύχει νίκες, να βελτιώσει τη ζωή, να προεικονίσει ένα εξισωτικό, ένα αταξικό μέλλον. Να επιφέρει καλυτέρευση των εισοδηματικών μεριδίων της εργατικής τάξης, διεύρυνση των πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, μια ζωή περισσότερο αξιοβίωτη για την πλειονότητα.

Ολα αυτά, όμως, θα αποδεικνύονταν προσωρινά και αναστρέψιμα αν δεν επερχόταν ένας ριζικός κοινωνικός μετασχηματισμός, αν δεν επιτυγχανόταν η υπέρβαση του καπιταλισμού μέσα από τη βαθιά μεταβολή των σχέσεων παραγωγής, την επέκταση της κοινωνικής ιδιοκτησίας και αυτοδιεύθυνσης, την καταστροφή του αστικού κράτους.

Αυτά δεν τα έλεγαν οι «αριστεριστές», που υπέφεραν από «παιδικές αρρώστιες». Οι απολύτως μέινστριμ μαρξιστές τα έλεγαν. Ο Κάουτσκι, για παράδειγμα.

Αυτή η πλειοψηφικότατη πεποίθηση άλλαξε, σε ό,τι αφορά την κομμουνιστική Αριστερά, σταδιακά και διά της διολισθήσεως. Η αλλαγή, δε, θεωρητικοποιήθηκε –όσο θεωρητικοποιήθηκε– πολύ αργότερα, ουσιαστικά μετά τη δεκαετία του ’60. Η ιταλική ιδέα περί του κόμματος «αγώνα και διακυβέρνησης» συνδέθηκε στενά με την πρακτική μορφοποίησή της στον «ιστορικό συμβιβασμό» και συνοδεύτηκε από την προφανή προσχώρηση της κυρίαρχης εκδοχής του ευρωκομμουνισμού στη σοσιαλδημοκρατική αντίληψη. Εν τέλει, στον ανοικτό σοσιαλφιλελευθερισμό.

Υπήρξε, βέβαια, κι ένα αριστερό ευρωκομμουνιστικό ρεύμα, για το οποίο ο «δημοκρατικός δρόμος» σήμαινε τον απόλυτο διαχωρισμό από τα ανατολικοευρωπαϊκά κρατικοκαπιταλιστικά μορφώματα. Ακόμη, την άποψη πως οι ελευθερίες ήταν κατάκτηση του χειραφετητικού κινήματος παρά «αστική απάτη». Κυρίως, όμως, σήμαινε την επέκταση της άμεσης δημοκρατίας ως αναγκαίας προϋπόθεσης οποιασδήποτε μετάβασης. «Η απελευθέρωση της εργατικής τάξης είναι έργο της ίδιας της εργατικής τάξης». Ούτε αλάθητων ηγετών (sic) ούτε λαογέννητων πρωθυπουργών. Αυτό το ρεύμα ήταν, ίσως, ό,τι καλύτερο γεννήθηκε σε επίπεδο μαζικής Αριστεράς στην καπιταλιστική μητρόπολη μετά το εκπληκτικό 1968. Ο ΣΥΡΙΖΑ στην ανοδική του φάση επηρεαζόταν ιδιαίτερα από τις ιδέες του αριστερού ευρωκομμουνισμού. Και αυτή η επιρροή, νομίζω, μέτρησε πολύ και καλά.

Μόνο που η υποτιθέμενη διακριτή στρατηγική αυτού του ρεύματος ήταν πολύ πρωτόλεια, ανεπεξέργαστη και, τελικά, αμήχανη. Οποιος διαβάσει τον τελευταίο Πουλαντζά δεν μπορεί παρά να εντυπωσιαστεί από την αδυναμία του να μιλήσει συγκεκριμένα.

«Το κράτος είναι σχέση», όχι όργανο ή υποκείμενο. Ισως, αλλά στρατηγικά η διατύπωση δεν σημαίνει και πολλά από μόνη. Ή σημαίνει πολλά και διαφορετικά.

«Η ταξική πάλη διαπερνά το κράτος». Δηλαδή; Αφού «το κράτος δεν παύει ποτέ να είναι καπιταλιστικό», δεν «χάνει τον ταξικό του χαρακτήρα», τότε τι σημαίνει να κυβερνάς ένα τέτοιο κράτος;

Οι ταξικοί αγώνες επιφέρουν μετασχηματισμούς στο κράτος. Πράγματι. Το μεταπολεμικό κοινωνικό κράτος είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα – και δεν απαίτησε «κυβέρνηση της Αριστεράς».

Εγραφε σε ένα πρόσφατο άρθρο του ο Κύρκος Δοξιάδης: «Δυο κίνδυνοι υπάρχουν για τη σύγχρονη ριζοσπαστική Αριστερά. Ο ένας είναι η πασοκοποίηση […] Ο άλλος είναι να παρασυρθεί σε μια επιφανειακά “αντίθετη” κατεύθυνση – σε κάτι που παλιά λεγόταν “αριστερισμός” και που τώρα θα μπορούσαμε να ονομάσουμε “βαλβίδα εκτόνωσης του συστήματος”: στην “πολύ αριστερή” πεποίθηση ότι η Αριστερά για να είναι “εναντίον” οφείλει να είναι και “εκτός”».

Εγώ πάλι νομίζω πως ο μεγαλύτερος κίνδυνος εδώ και καιρό είναι να θεωρούμε πως ό,τι μας φαίνεται αυτονόητο είναι και στοιχειοθετημένο. Γιατί δεν είναι. Η συζήτηση μόλις τώρα ξαναρχίζει. Και όλα τα ερωτήματα –και το ερώτημα της αριστερής διακυβέρνησης– είναι πάλι νόμιμα. Κανένα τσιτάτο δεν μπορεί να τα υποκαταστήσει.

«Πολύ δεξιοί» ή «πολύ αριστεροί» έχουμε υποχρέωση να την κάνουμε. Αλλιώς θα πασοκοποιηθούμε κι όσοι δεν πασοκοποιηθήκαμε ακόμα.

* εκπαιδευτικός

Google News ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS
Αριστερή στρατηγική. Ξέρουμε τι λέμε;

ΣΧΕΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.

Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.

Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.

Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.

Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας