Το πολιτικό παράδοξο και η άρνηση

Τα νέα από την Ευρώπη θα έπρεπε να έχουν ήδη σημάνει συναγερμό στα μεγάλα κόμματα της Αριστεράς. Οι Ευρωπαίοι στις κάλπες τα αποδοκιμάζουν και ταυτόχρονα βγαίνουν στους δρόμους αυθόρμητα για να διεκδικήσουν αιτήματα -σημαίες της Αριστεράς, όπως για παράδειγμα την άμβλυνση των ανισοτήτων, την ισχυροποίηση του κοινωνικού κράτους και την προστασία του πλανήτη.

Φαινόμενα που επαναλαμβάνονται από τη μια άκρη της ηπείρου μέχρι την άλλη. Οι Βρετανοί καταψηφίζοντας τον Κόρμπιν ουσιαστικά απέρριψαν το οικονομικό πρόγραμμα για τον δημόσιο χαρακτήρα του ΕΣΥ, την εθνικοποίηση του νερού, των σιδηροδρόμων, της ενέργειας, των ταχυδρομείων. Οι Γερμανοί έχουν γυρίσει την πλάτη στους Σοσιαλδημοκράτες. Στη Γαλλία, η Αριστερά έχει μετατραπεί σε κομπάρσο. Στην Ιταλία, η απειλή του Σαλβίνι δεν φαίνεται να συγκινεί ιδιαίτερα. Στην Ισπανία, το άλλοτε κραταιό Σοσιαλιστικό Κόμμα φαίνεται ότι έχει χάσει οριστικά πολλούς ψηφοφόρους του. Στην Ελλάδα, η επικράτηση της νεοφιλελεύθερης Ν.Δ. θα πρέπει να ερμηνευτεί ως έκφραση αποδοκιμασίας παρά ως εκδήλωση αποδοχής.

Το οξύμωρο είναι ότι οι πολίτες εξακολουθούν να κινητοποιούνται, αντιδρώντας στα προβλήματα που έχουν καταγγείλει τα κόμματα τα οποία έχουν αποδοκιμάσει στις κάλπες. Στη Μεγάλη Βρετανία, οι διαδηλώσεις για την κλιματική αλλαγή ήταν από τις πιο ογκώδεις των τελευταίων δεκαετιών. Στη Γερμανία, το κλίμα, οι πρόσφυγες, η ενδυνάμωση της Ακροδεξιάς κινητοποιούν εκατοντάδες χιλιάδες. Στη Γαλλία, άνθρωποι με «κίτρινα γιλέκα» διαδηλώνουν ενάντια στους φόρους, τις ασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις, την ανεργία... Στην Ιταλία, οι «σαρδέλες» έχουν μετατραπεί σε «καρχαρίες». Στην Ισπανία, χιλιάδες άνθρωποι διαδηλώνουν για την καθημερινότητά τους. Στην Ελλάδα, όλο και πιο πολλοί συνειδητοποιούν την απόσταση μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας.

Παρ' όλα αυτά, η απόσταση ανάμεσα στους επίσημους φορείς της Αριστεράς και τους απλούς πολίτες μεγαλώνει. Είναι σαν οι πολίτες να λένε: «Ναι, είμαστε θύματα όλων των δεινών που καταγγέλλετε, αλλά και εσείς είστε μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης του». Ολα αυτά θυμίζουν χωριό, που οι κάτοικοί του αντί να αγοράσουν ψωμί από τον μοναδικό φούρνο προτιμούν να το φτιάξουν μόνοι τους και ο φούρναρης, αντί να ψάξει πού λαθεύει, ρίχνει τις ευθύνες στους συγχωριανούς του.

Κοντολογίς, η συστημική ευρωπαϊκή Αριστερά είτε έχει πρόβλημα επικοινωνίας είτε αξιοπιστίας είτε και τα δύο μαζί. Και δυστυχώς ακόμα και η προοπτική μιας περαιτέρω συρρίκνωσης δεν την ξυπνά. Στη Μεγάλη Βρετανία, η επιστροφή των «εγγονιών» του Μπλερ δεν φαίνεται να συγκινεί κανέναν.

Στη Γερμανία, η αριστερή πτέρυγα των Νόρμπερτ Βάλτερ - Μπόργιανς και Σάσκια Εσκεν του SPD προσπαθεί να ισορροπήσει σε τρεις βάρκες: στη συμμετοχή στον κυβερνητικό συνασπισμό, στην κοινωνική ρητορική και στη σιωπηλή αποδοχή της «εξυγιαντικής ατζέντας» του Σοσιαλιστή Σρέντερ. Στην Ιταλία, η επιμονή, παρά τις ρητορικές κορόνες, στο Σύμφωνο Σταθερότητας είναι ο πυλώνας της πολιτικής της. Στην Ισπανία, οι Σοσιαλιστές πολιτεύονται με την αλαζονεία του καπετάνιου που χάραξε πορεία στα βράχια, κλείνοντας τα αυτιά στις προειδοποιήσεις του τσούρμου του. Στην Ελλάδα ακόμα αναζητείται η χρυσή τομή ανάμεσα στην «εποικοδομητική» αντιπολίτευση και τη διεκδίκηση.

Ετσι, ανεμπόδιστη η άλλη πλευρά προχωρά στην υλοποίηση της πιο ακραίας, σχεδόν αδιανόητης -με τα δεδομένα αλλοτινών εποχών- πολιτικής. Στη Μ. Βρετανία, το μοναδικό απόκτημα που έχει απομείνει από την κληρονομιά του «κοινωνικού κράτους», το ΕΣΥ, απειλείται με συρρίκνωση και ιδιωτικοποίηση. Στη Γερμανία σχεδόν 680.000 άνθρωποι ζουν στον δρόμο, πάνω από ενάμισι εκατομμύριο τρέφονται σε συσσίτια και εννέα εκατομμύρια συνταξιούχοι φλερτάρουν με τη φτώχεια. Στη Γαλλία, οι βαριοπούλες του Μακρόν ισοπεδώνουν ό,τι έχει απομείνει από το όραμα του Croizat, του εργάτη, που το ’45 ως υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης θεμελίωσε ένα σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, το οποίο όχι μόνο συγκεντρώνει σημαντικό μέρος της αξίας που παράγεται από την εργασία, αλλά αναθέτει τη διαχείριση στους εργαζομένους. Στην Ιταλία, ο Νότος αιμορραγεί, καθώς 2.000.000 έχουν «μετακομίσει» λόγω ανεργίας (φτάνει μέχρι 40%) και οι προβλέψεις αναφέρονται σε 5.000.000 στα επόμενα πενήντα χρόνια. Στην Ισπανία, οι μνήμες από τις πολλαπλές «φούσκες» αποδείχτηκε ότι δεν αρκούν για να ακολουθήσουν ένα νέο μοντέλο διαχείρισης. Στην Ελλάδα στήνεται η μεγαλύτερη επιχείρηση εκποίησης δημόσιας περιουσίας και λαφυραγώγησης της εργασίας.

Η Ιστορία δείχνει ότι αυτές οι καταστάσεις δεν είναι άγνωστες και ότι οι άνθρωποι στην απελπισία τους βρίσκουν ένα «φεγγίτη» που -σχεδόν πάντα- οδηγεί στην... κόλαση. Με δεδομένες τις απειλές από την Ακροδεξιά, τον περιορισμό των ελευθεριών και τη φτώχεια, το λιγότερο που μπορούν κάνουν τα μεγάλα κόμματα της Αριστεράς είναι να αποδεχτούν ότι «ο γιαλός δεν είναι στραβός».

* Δημοσιογράφος, συγγραφέας