Η νέα Μέση Ανατολή

Την εποχή της μεταψυχροπολεμικής παντοδυναμίας των ΗΠΑ, στο διάστημα ανάμεσα στους δύο πολέμους στον Κόλπο, το 1991 και το 2003, σωρεία αναλύσεων μας προετοίμαζαν όχι απλά και μόνο για μια περιφερειακή PaxAmericana, αλλά για μια νέα Μέση Ανατολή έπειτα από συνολική επαναχάραξη του χάρτη.

Σήμερα, μετά το ναυάγιο των παραπάνω στοχεύσεων, υπάρχει η αίσθηση ότι η ευρύτερη Μέση Ανατολή θα γίνει εκ νέου πεδίο αντιπαράθεσης Ουάσιγκτον - Μόσχας, με το Πεκίνο να παρατηρεί προσεκτικά τις εξελίξεις.

Δυστυχώς, ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος από την παλινδρόμηση στην εποχή της διπολικής αντιπαράθεσης της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, όπου η Μέση Ανατολή αποτελούσε μια επέκταση του πεδίου σύγκρουσης Ανατολής - Δύσης στην καρδιά της Ευρώπης.

Ο κίνδυνος σήμερα αφορά και τις ΗΠΑ και τη Ρωσία και τους τρεις μεγάλους της Ευρώπης (Γαλλία, Βρετανία και Γερμανία) αλλά και το Πεκίνο.

Πολύ απλά, η νέα Μέση Ανατολή που τείνει να διαμορφωθεί είναι πολύ πιθανόν να έχει ισορροπίες που θα συντίθενται –κατά κύριο λόγο– σε τοπικό επίπεδο, ανάμεσα στο Ισραήλ, στη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο, την Τουρκία και στο Ιράν.

Ισορροπίες εύθραυστες μέσα από την αδιάκοπη εναλλαγή έντασης και ύφεσης, αλλά σε κάθε περίπτωση ισορροπίες που δεν θα μπορούν να σταθεροποιηθούν με την παρέμβαση των εκτός περιοχής Μεγάλων Δυνάμεων.

Διαδοχικά, τα τελευταία χρόνια το Ισραήλ, η Σαουδική Αραβία και η Τουρκία έχουν αποδειχθεί παίκτες που προωθούν τη δική τους ατζέντα: μια σκληρή πραγματικότητα, η οποία εκ των πραγμάτων περιορίζει την ηγεμονική επιδιαιτητική ισχύ των ΗΠΑ.

Ο κίνδυνος πλέον δεν είναι να αντανακλώνται στη Μέση Ανατολή οι ανταγωνισμοί Δύσης - Ρωσίας, αλλά οι τοπικές περιφερειακές εντάσεις να αποσταθεροποιούν ακόμη περισσότερο ένα ρευστό παγκόσμιο γεωπολιτικό τοπίο.

Μια εποχή δύο και πλέον αιώνων μοιάζει να κλείνει. Μια εποχή που, με αφετηρία την εκστρατεία του Ναπολέοντα Βοναπάρτη στην Αίγυπτο, στα τέλη του 18ου αιώνα, κατέστησε την ευρύτερη Μέση Ανατολή παρακολούθημα των ανταγωνισμών και συγκρούσεων των εκτός περιοχής Μεγάλων Δυνάμεων.