Πόσα στοίχισαν/στοιχίζουν στον Ελληνα οι πρόσφυγες;

Το ερώτημα αυτό το ακούω από φίλους και γνωστούς, άλλοτε καλόβουλα ως απορία και άλλοτε κακόβουλα ως ξενοφοβική δήλωση. Η απλή και ξεκάθαρη απάντηση είναι ότι οι Ελληνες πολίτες δεν πλήρωσαν τίποτα για τους πρόσφυγες.

Στην πραγματικότητα, οι Ελληνες πολίτες ωφελήθηκαν οικονομικά από την προσφυγική κρίση λόγω της αύξησης του ΑΕΠ που προέκυψε από την εισροή κεφαλαίων από το εξωτερικό.

Ακούγεται απάνθρωπο και παράλογο στον σκληρά παράλογο κόσμο που ζούμε. Είναι όμως γεγονός. Τα επίσημα στοιχεία της Ε.Ε. που δείχνουν τα συνολικά ποσά που τοποθετήθηκαν για την αρωγή των προσφύγων στην Ελλάδα είναι δημοσίως διαθέσιμα στη σχετική επίσημη ιστοσελίδα της Ε.Ε.

Από αυτά προκύπτει ότι τα δύο βασικά Ταμεία της Ε.Ε. που παρέχουν πόρους για το προσφυγικό, το Ταμείο για το Ασυλο, τη Μετανάστευση και την Ενσωμάτωση (AMIF) και το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας (ISF), παρείχαν για την αρωγή των προσφύγων στην Ελλάδα 816,4 εκατ. € από το 2015 μέχρι σήμερα.

Στο ποσό αυτό θα πρέπει να προσθέσουμε και άλλα 613,5 εκατ. € που αναφέρονται στο πρόγραμμα βοήθειας εθνικού επιπέδου (με πόρους της Ε.Ε.) της περιόδου 2014 – 2020. Στην αρχική περίοδο (2015 – 2017) της άφιξης των προσφύγων στην πλειονότητά τους αυτά τα χρήματα απορροφήθηκαν σε έργα κατασκευής υποδομών (π.χ. καταυλισμοί), σε υλικά και είδη πρώτης ανάγκης, σε μεταφορές από τα νησιά, σε μισθούς προσωπικού, στην περίθαλψη (π.χ. τροφοδοσία).

Στο επόμενο διάστημα, από το 2017 και μέχρι σήμερα, η ελληνική οικονομία ωφελείται από τα ποσά του προσφυγικού μέσω της αύξησης της απασχόλησης (π.χ. μισθοδοσία προσωπικού που ασχολείται σε δομές φιλοξενίας, σε ΜΚΟ, σε διεθνείς οργανισμούς κ.λπ.), μέσω της αύξησης της κατανάλωσης (π.χ. «κουπόνια» ή πιστωτικές κάρτες που έχουν οι πρόσφυγες και ψωνίζουν είδη πρώτης ανάγκης) και μέσω των ενοικίων σε διαμερίσματα και ξενοδοχεία. Υπάρχουν περιοχές της χώρας, όπως τα Γρεβενά και το Κιλκίς, όπου η αύξηση του τοπικού ΑΕΠ είναι ιδιαίτερα σημαντική λόγω της παρουσίας προσφύγων.

Η εθνική συμμετοχή στις δράσεις αρωγής των προσφύγων μέσω των Ταμείων AMIF και ISF κυμαίνεται μεσοσταθμικά στο 10%. Το ποσό αυτό, ως έξοδο, υπολείπεται πάρα πολύ του οφέλους που η προερχόμενη από το προσφυγικό άνοδος των ΑΕΠ προκαλεί. Αυτή είναι η χυδαία λογιστική πραγματικότητα. Το αν τελικά το «όφελος» αυτό θα συνεχίσει να υπάρχει και τα επόμενα χρόνια δεν εξαρτάται από τους πρόσφυγες αλλά από το πόσο γρήγορα θα παρέχει η Ελλάδα τους μηχανισμούς ένταξής τους στο εργατικό δυναμικό της χώρας (π.χ. δομές εκμάθησης ελληνικών, απρόσκοπτη φοίτηση των προσφυγόπουλων στα σχολεία).

Οπως έχουν δείξει όλες οι σχετικές μελέτες τόσο για τον ευρωπαϊκό Βορρά όσο και τον ευρωπαϊκό Νότο, οι μετανάστες και πρόσφυγες δεν «παίρνουν τις δουλειές των ντόπιων» αλλά δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας ή καταλαμβάνουν θέσεις που οι ντόπιοι δεν αξιοποιούν.

Παρ’ όλο που τα παραπάνω στοιχεία είναι συντριπτικά ως προς την απάντηση στο ερώτημα του «πόσο στοίχισαν/στοιχίζουν στον Ελληνα οι πρόσφυγες», θεωρώ ότι η ίδια η ερώτηση είναι βαθιά λάθος. Οι ανθρώπινες ζωές που σώζονται στο Αιγαίο ή στον Εβρο δεν μετριούνται με οικονομικούς δείκτες κόστους – οφέλους. Οσες κοινωνίες αποδέχτηκαν τέτοιες λογικές, σύντομα βρέθηκαν να μετρούν οικονομικά και το κόστος των ντόπιων «απόκληρων»: των αστέγων, των Ρομά, των αναπήρων, των υπέργηρων, των όποιων «διαφορετικών». Η συνέχεια είναι γνωστή…

*επίκουρος καθηγητής ΑΠΘ