Πυροβολώντας τους ποιητές

Στα μέσα του 1927 η λογοτεχνική Μαδρίτη παραδινόταν σ’ έναν άγνωστο 29χρονο δραματουργό κι ένα πρωτόλειο έργο. Το έργο «Μαριάνα Πινέδα» μιλούσε για μια ιστορική γυναικεία μορφή που την κρέμασαν οι φασίστες στην πόρτα της γιατί παρά τις προσπάθειες εξαγοράς της δεν έπαψε στιγμή να τους εναντιώνεται.

Ο συγγραφέας του, εν αντιθέσει, πίστευε ότι η ποίηση θα απέτρεπε κάθε εναντίον του κακό. «Είμαι ποιητής και κανείς δεν πυροβολεί τους ποιητές», είναι μία από τις διάσημες φράσεις του. Στην πραγματικότητα, ο νεαρός Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα είχε λιγότερο από δέκα χρόνια ζωής... Γιατί τον Αύγουστου του 1936 οι φασίστες τον σκότωσαν στα χωράφια της «μακρινής και μόνης» Γρανάδα.

Μέσα από την πένα του, ο Λόρκα είχε πραγματώσει γενναιόψυχα τη σκοτεινή μήτρα-φύση που αποζητούσε. Και το βλέμμα του ανθρώπου που μένει μόνος μες στην ερημιά του ακολουθώντας τη βασική του επιλογή: Να κοιτά μα και να βλέπει. Και να μη σιωπά.

Τώρα που οι ακροδεξιοί ξεσαλώνουν στο σύνολο του πλανήτη αλλά και τοπικά νομιμοποιούμενοι ως στελέχη της «μελλοντικής κυβέρνησης», τώρα που το σκοτάδι επιστρέφει με θόρυβο (μέσα από την εξουσιαστική χειραγώγηση υμών των λίγων; την ευκολία υμών και ημών των πολλών και τις υπεραπλουστεύσεις ημών των διαφορετικών) είναι καλό να θυμόμαστε τον γεννημένο αρχές Ιούνη του 1898 Λόρκα…

Ο Τόμας Μαν, προσπαθώντας να εξηγήσει το είδος του ανθρώπου που, λίγα χρόνια αργότερα και με την επικράτηση του φασισμού, έκλαιγε όταν άκουγε Μπαχ αλλά γελούσε όταν σκότωνε παιδιά, μίλησε για την πλάνη του γερμανικού αστισμού. Για την πλάνη όσων θεωρούσαν πως η κουλτούρα (όσων ξέρουν άριστα αγγλικά π.χ.) αρκούν για να γίνουν οι άνθρωποι ανθρώπινοι.

Δεν αρκούν δίχως πολιτική συνείδηση, τόνισε. Δεν αρκούν δίχως τη συνείδηση του πολίτη. Δηλαδή του ανθρώπου που δεν αποστρέφει μάτια κι ευθύνες από τo σπαρασσόμενο σύνολο, που δεν κλείνει τ’ αυτιά στις κραυγές του «Αλλου». Αφού θεωρεί ότι κάθε ερώτηση που η πραγματικότητα του θέτει, είναι μία ερώτηση προσωπική, που αφορά τον ίδιο όταν κοιτάζεται μονάχος στον καθρέπτη.

Ο Λόρκα έζησε μπροστά σ’ αυτόν τον καθρέφτη ξέροντας πως μια έγγραφη φωνή δεν μπορεί παρά ν’ ανήκει στους δίχως φωνή διωκόμενους όλου του κόσμου. Εκείνον τον Αύγουστο του 1936 θα μάθαινε ίσως πως ο χειρότερος εχθρός για τους επικρατούντες δεν μπορεί παρά να είναι όχι όσοι απλά γράφουν, παρά όσοι ζουν ποιητικά.

Δηλαδή, όσοι αναλίσκονται σε μια μάταιη μα ελπιδοφόρα προσπάθεια ν’ αλλάξουν τον κόσμο. Είχε πια μάθει πως γι’ αυτό πυροβολούν τους ποιητές....