Ο Λένιν για την τέχνη του πολέμου και της επανάστασης

Το σύνολο των οργανώσεων της Αριστεράς, αλλά και των συνδικάτων, υποτιμούν τα θέματα τα οποία έχουν να κάνουν με ζητήματα πολιτικής στρατηγικής και κανόνες δράσης, και θεωρούν ότι με αυτοσχεδιασμούς και μόνο μπορεί να δοθεί μια οποιαδήποτε μάχη.

Ομως η διεύθυνση μιας μάχης (πολιτικής, συνδικαλιστικής, ταξικής, στρατιωτικής κλπ.) είναι μια ολόκληρη τέχνη, η οποία, παρ’ ότι είναι λάθος να κλείνεται σε απόλυτες φόρμες, εντούτοις διέπεται από ορισμένες αρχές και κανόνες που είναι σκόπιμο, ανάλογα βέβαια και με την περίπτωση, να αξιοποιούνται κατάλληλα.

Με το παρόν κείμενο θα επιχειρήσω, με αφορμή τα 100 χρόνια από την εργατική επανάσταση στη Ρωσία, να περιγράψω ποια ήταν η θεωρητική κατασκευή του Λένιν για τη στρατηγική και τους βασικούς κανόνες μιας μάχης, ούτως ώστε να κατανοηθεί πώς οργανώθηκε η εξέγερση της 25ης Οκτωβρίου 1917.

Σε γενικές γραμμές η θεωρητική κατασκευή του Λένιν, η οποία του επέτρεψε να προσδιορίσει με σαφήνεια τις δράσεις, τους ενδιάμεσους στόχους και τα μέσα που θα χρησιμοποιήσει, συνίσταται στα εξής:

1) δανείζεται έννοιες από την «τέχνη του πολέμου» ή τη «στρατιωτική τέχνη της στρατηγικής»,

2) με βάση αυτές τις έννοιες περιγράφει το έδαφος των κοινωνικών συγκρούσεων, τις κοινωνικές τάξεις που είναι σε αντιπαράθεση και τα κάθε φορά πολιτικά και κοινωνικά διακυβεύματα,

3) το σύστημα ανάλυσης που χρησιμοποιεί βασίζεται στο αξίωμα που ο ίδιος ονομάζει «συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης» ή με ψυχαναλυτικούς όρους «εδώ και τώρα».

Ο Λένιν, τόσο στα περίφημα «Γράμματα από μακριά», τον Μάρτιο του 1917, όσο και στις «Θέσεις του Απρίλη» αλλά και σε μετέπειτα παρεμβάσεις του, επιχειρεί την ανάλυση της πολιτικής κατάστασης στη Ρωσία.

Κατ’ αρχάς περιγράφει την πολιτική κρίση που έχει δημιουργηθεί εξαιτίας του πρώτου παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού πολέμου (αποδιοργάνωση του τσαρικού καθεστώτος, όξυνση των ταξικών αντιθέσεων, επανάσταση του Φλεβάρη του 1917).

Δεύτερον, περιγράφει τις κοινωνικές τάξεις, την πόλωση μεταξύ των δύο κυρίαρχων στρατοπέδων (άρχουσας τάξης και εργατικής τάξης) και τις κοινωνικές συμμαχίες που συνάπτονται γύρω από αυτές.

Τρίτον, προσδιορίζει τις πολιτικές δυνάμεις και πώς αυτές αντιστοιχούν σε ανάλογες κοινωνικές τάξεις και πολιτικές συμμαχίες.

Τέταρτον, προσδιορίζει τον ρόλο των σοβιέτ και τις πολιτικές αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό τους.

Με βάση αυτή την ανάλυση ο Λένιν μπορεί και διακρίνει τα επίδικα αντικείμενα της κοινωνικής και πολιτικής σύγκρουσης: «Το ψωμί, η ελευθερία και η αυθεντική ελευθερία».

Με βάση αυτά καθορίζει συγκεκριμένες δράσεις και μέσα δράσης. Ετσι, μπορεί να διαβλέψει και τον σωστό χρονικό προσδιορισμό της ακμής της μάχης και να περάσει στη στρατηγική αντεπίθεση την κατάλληλη στιγμή της αποφασιστικής σύγκρουσης.

Ο Λένιν, παραθέτοντας τα συμπεράσματα του Μαρξ σχετικά με την επανάσταση και αντεπανάσταση στη Γερμανία, έλεγε ότι σε ένα πόλεμο υπάρχουν κάποιοι κανόνες, των οποίων η παραβίαση οδηγεί στην καταστροφή τόσο του κινήματος όσο και του κόμματος (Απαντα, τόμος 33, σελ. 305-307).

Και επειδή θεωρούσε ότι η εξέγερση είναι τέχνη, όπως και ο πόλεμος, όπως και τα άλλα είδη τέχνης, γι’ αυτό υπόκειται σε κάποιους κανόνες που σε γενικές γραμμές είναι οι εξής:

1. Δεν παίζεις ποτέ όταν ξεκινάς έναν πόλεμο (ή μια εξέγερση), εάν δεν είσαι αποφασισμένος να πας ώς το τέλος.

2. Ο πόλεμος (ή η εξέγερση) είναι μια εξίσωση με εξαιρετικά ακαθόριστα μεγέθη, τα οποία μπορεί να αλλάζουν μέρα με τη μέρα.

3. Θα πρέπει να ξέρεις ότι οι αντίπαλες δυνάμεις έχουν το πλεονέκτημα της καλύτερης οργάνωσης, της καλύτερης προετοιμασίας, της πειθαρχίας, της εμπειρίας, των μέσων και του κύρους της παλιάς εξουσίας.

4. Είναι αναγκαίο να συγκεντρώσεις μεγάλες δυνάμεις ενάντια στον αντίπαλο και να δείξεις υπεροχή δυνάμεων στο αποφασιστικό σημείο της μάχης, γιατί αλλιώς ο αντίπαλος θα σε τσακίσει.

5. Από τη στιγμή που θα ξεκινήσεις τον πόλεμο (ή την εξέγερση) θα πρέπει να δράσεις με μεγάλη αποφασιστικότητα, περνώντας στην επίθεση. Η άμυνα σε αυτή την περίπτωση ισοδυναμεί με θάνατο.

6. Πρέπει να αιφνιδιάσεις τον αντίπαλο όσο ακόμη τα στρατεύματά του είναι σκόρπια ή σε αδυναμία.

7. Πρέπει να έχεις κάθε μέρα έστω και μικρές επιτυχίες.

8. Πρέπει να διατηρείς την ηθική υπεροχή που σου έδωσε η πρώτη πετυχημένη επιθετική κίνηση που έκανες.

9. Να προσελκύεις με το μέρος σου όλα τα ταλαντευόμενα στοιχεία, τα οποία είθισται να ακολουθούν πάντα τους πιο δυνατούς.

10. Να εξαναγκάσεις τον εχθρό σε υποχώρηση πριν προλάβει να συγκεντρώσει τις δυνάμεις του εναντίον σου.

Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε κάθε μάχη καταφέρνει να επιβληθεί εκείνος που διαθέτει περισσότερη ψυχική αντοχή, περισσότερο πείσμα, περισσότερη επιμονή, πίστη στα ιδανικά, πίστη στη νίκη, ήθος, σεμνότητα, είναι φορέας ενός καινούργιου πολιτισμού και διαθέτει ηθική υπεροχή, αποφασιστικότητα και ορμή κατά τη διάρκεια της μάχης.

Ολα τα παραπάνω στοιχεία έλειψαν από την ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ τόσο πριν όσο και μετά την κρίσιμη μάχη του δημοψηφίσματος τον Ιούλη του 2015.

Αντίθετα, αυτή η θεωρητική κατασκευή του Λένιν είναι που επέτρεψε τη νίκη την κρίσιμη στιγμή της σύγκρουσης τον Οκτώβρη του 1917.

*Επιστημονικός συνεργάτης στο ΙΝΕ/ΓΣΕΕ