Επιμέλεια ή συνεπιμέλεια

Σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, οι γονείς ασκούν τη γονική μέριμνα από κοινού.

Αυτό σημαίνει ότι οι γονείς έχουν υποχρέωση να καταλήγουν σε κοινή απόφαση για κάθε μέτρο που αφορά την προσωπική ή περιουσιακή κατάσταση του παιδιού τους και να ενεργούν από κοινού, κυρίως όταν επιβάλλεται για την εγκυρότητα των πράξεών τους η εμφάνιση και των δύο γονέων.

Τυχόν διαφωνία τους θα λυθεί από το δικαστήριο.

Αν επομένως ο ένας γονέας επιχειρήσει μόνος του κάποια πράξη χωρίς τη σύμπραξη του άλλου γονέα, πρέπει να θεωρηθεί ότι έχει προβεί σε κακή άσκηση της γονικής μέριμνας και ως προς τη σχέση με τον σύζυγό του έχει παραβιάσει την υποχρέωση αμοιβαίου σεβασμού.

Η γονική μέριμνα επιτρέπεται να ασκείται από τον ένα γονέα μόνο σε τέσσερις περιπτώσεις:

α) Οταν το λειτούργημα της γονικής μέριμνας ανήκει μόνο στον ένα γονέα, όταν δηλαδή υπάρχει ένας μόνο φορέας αν ο άλλος γονέας έχει πεθάνει ή έχει κηρυχθεί σε αφάνεια ή έχει εκπέσει ή όταν το παιδί γεννήθηκε χωρίς γάμο των γονέων του και δεν αναγνωρίστηκε οπότε φορέας είναι μόνον η μητέρα.

β) Οταν, παρότι ο γονέας είναι φορέας της γονικής μέριμνας, αδυνατεί να την ασκήσει για πραγματικούς ή νομικούς λόγους.

γ) Οταν πρόκειται για θέματα συνήθη, δηλαδή για την επιμέλεια και διαχείριση των καθημερινών και επειγόντων ζητημάτων στη ζωή του ανηλίκου.

δ) Οταν η άσκηση έχει ανατεθεί μόνο στον ένα γονέα με απόφαση δικαστηρίου σε περίπτωση διαζυγίου, διάστασης ή κακής άσκησης της γονικής μέριμνας.

Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει:

α) Την επιμέλεια του προσώπου του ανηλίκου, δηλαδή την επιχείρηση κάθε πράξης που αναφέρεται στο πρόσωπο ή την προσωπική του κατάσταση. Το περιεχόμενο της επιμέλειας ενδεικτικά και μόνο είναι η ανατροφή, η επίβλεψη, η μόρφωση και η εκπαίδευση, ο προσδιορισμός του τόπου διαμονής, η μέριμνα για ιατρική περίθαλψη και η λήψη σωφρονιστικών μέτρων.

β) Τη διοίκηση της περιουσίας του, η οποία έχει ως περιεχόμενο τη λήψη των μέτρων εκείνων που στοχεύουν στη συντήρηση, αξιοποίηση και επαύξηση της περιουσίας του τέκνου (εσωτερική διοίκηση), αναφέρεται σε όλα τα περιουσιακά στοιχεία του ανηλίκου, εκτός αν προβλέπονται περιορισμοί για την ασφάλεια των συναλλαγών, για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του ανηλίκου ή συντρέχουν από τον νόμο ειδικώς οριζόμενοι περιορισμοί.

γ) Την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του.

Οι γονείς είναι οι νόμιμοι αντιπρόσωποι των ανηλίκων τέκνων, αφού στηρίζουν την αντιπροσωπευτική εξουσία τους είτε στον νόμο είτε σε δικαστική απόφαση.

Αυτή η εξουσία ανήκει στους φορείς της γονικής μέριμνας που συγχρόνως έχουν το δικαίωμα άσκησής της.

Στην περίπτωση που ο έγγαμος βίος διασπαστεί ή και στην περίπτωση διαζυγίου οι γονείς έχουν υποχρέωση και δικαίωμα ταυτόχρονα να αποφασίσουν για το ποιος θα ασκεί το λειτουργικό δικαίωμα της επιμέλειας.

Στην περίπτωση αυτή οι γονείς δεν δεσμεύονται από οποιονδήποτε κανόνα για τον τρόπο ανάθεσης και άσκησης των καθηκόντων τους.

Μοναδικός φραγμός είναι η τυχόν κακή άσκηση της επιμέλειας που μπορεί να οδηγήσει στην αφαίρεσή της.

Στην περίπτωση που οι γονείς δεν μπορούν να συμφωνήσουν για τον τρόπο άσκησης των δικαιωμάτων τους και των καθηκόντων τους, τότε παρεμβαίνει η δικαστική κρίση η οποία αναθέτει την επιμέλεια σε έναν από τους γονείς ή και σε τρίτο.

Ο γονέας στον οποίο δεν ανατίθεται η γονική μέριμνα έχει το δικαίωμα της επικοινωνίας με τα παιδιά.

Ο νομοθέτης κατανοεί ότι η από κοινού άσκηση της επιμέλειας είναι τμήμα της κοινής και αρμονικής ζωής των συζύγων και της οικογένειας.

Σε περίπτωση διαταραχής της συζυγικής ζωής ο νομοθέτης και πάλι αφήνει την πρωτοβουλία στα χέρια των συζύγων.

Ακόμη και στην περίπτωση της λύσης του γάμου συναινετικά, χωρίς αντιδικία, ο νομοθέτης πάλι αφήνει την πρωτοβουλία του τρόπου άσκησης των γονεϊκών καθηκόντων στους συζύγους.

Ο νομοθέτης αναθέτει στους Δικαστές (ή ορθότερο Διχαστές) να τάμουν τη διαφορά όταν οι σύζυγοι δεν μπορούν από κοινού να αποφασίσουν τον τρόπο με τον οποίο οι ίδιοι θα αποφασίζουν για τα παιδιά τους.

Στην περίπτωση αυτή, δεν έχουμε την από κοινού άσκηση της επιμέλειας και επομένως δεν μπορούμε να έχουμε συνεπιμέλεια.

Για τον λόγο αυτόν, ανατίθεται η επιμέλεια σε έναν από τους συζύγους αφού προηγουμένως ληφθεί υπόψη η γνώμη του παιδιού.

Οποιαδήποτε ιδέα για χρονικό μοίρασμα της επιμέλειας και στους δύο γονείς δημιουργεί πρακτικά προβλήματα.

Σκεφτείτε ένα παιδί να μένει μία βδομάδα με τον ένα γονέα σε μια πόλη και την επόμενη σε μια άλλη πόλη όπως προτείνεται.

Η ανακάλυψη του όρου της συνεπιμέλειας για οικονομικούς ή φορολογικούς ή άλλους λόγους, όπως πρόσφατα ομολογείται σε άρθρο της εφημερίδας σας, μπορεί να αντιμετωπιστεί με άλλους τρόπους.

*εφέτης Πολιτικής και Ποινικής Δικαιοσύνης, LLM Διεθνούς Δικαίου