Ο Γιώργος Γεραπετρίτης μιλάει στην «Εφ.Συν.» για όλα τα φλέγοντα ζητήματα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Ο Ελληνας ΥΠΕΞ αναλύει την «καυτή» ατζέντα της ελληνικής διπλωματίας για το επόμενο διάστημα και απαντά για την πρόοδο του ελληνοτουρκικού διαλόγου, τις εσωτερικές αντιδράσεις αλλά και τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η ελληνική διπλωματία στο μέλλον.
● Αναμφίβολα μέσα στον χρόνο που πέρασε έγιναν σημαντικές προσπάθειες για συνεννόηση και σύγκλιση με την τουρκική πλευρά. Οι δηλώσεις όμως του πρωθυπουργού που απομάκρυναν την προοπτική της προσφυγής στη Χάγη, σε συνδυασμό με τη φημολογία για οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Συρίας, φαίνεται πως «παγώνουν» το ουσιαστικό κομμάτι του διαλόγου. Κάτω από αυτές τις συνθήκες παραμένετε αισιόδοξος σχετικά με την εμβάθυνση του ελληνοτουρκικού διαλόγου;
Η ανάπτυξη ενός ειλικρινούς διαλόγου με την Τουρκία ως του μόνου βιώσιμου μέσου για την οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης συνιστά εθνική στρατηγική επιλογή. Οχι μόνο της σημερινής κυβέρνησης, αλλά διαχρονικά όλων των ελληνικών κυβερνήσεων. Και σωστά κατά τη γνώμη μου. Από το 2002 έχουν υπάρξει 64 κύκλοι διερευνητικών επαφών υπό καθεστώς απόλυτης εμπιστευτικότητας. Δυστυχώς από τις διερευνητικές και τις πολιτικές επαφές δεν προέκυψε ούτε καν σύγκλιση για το θέμα της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Ούτε βεβαίως απετράπησαν μαζικές παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου με κίνδυνο, ανά πάσα στιγμή, θερμού επεισοδίου.
Εκείνο το οποίο άλλαξε τους τελευταίους 18 μήνες είναι ότι πλέον ο διάλογος γίνεται δομημένα και σε κάθε φάση εξέλιξης παρέχεται σχετική ενημέρωση. Μέσω των τριών πυλώνων, του Πολιτικού Διάλογου, της Θετικής Ατζέντας και τα Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, έχουν παραχθεί συγκεκριμένα και απτά αποτελέσματα. Οι παραβιάσεις του εναέριου χώρου σχεδόν εξέλιπαν, κυκλώματα διακινητών στο Αιγαίο εξαρθρώθηκαν, πολλές και σημαντικές συμφωνίες υπογράφηκαν με σκοπό τον διπλασιασμό του διμερούς εμπορίου, δεκάδες χιλιάδες Τούρκοι πολίτες και οι οικογένειες τους επισκέφτηκαν δέκα νησιά μας μέσω του προγράμματος της επιτόπιας θεώρησης εισόδου δίνοντας οικονομική ανάσα στις τοπικές οικονομίες.
Ο διάλογος προάγει την κατανόηση. Αρα, σας απαντώ, δεν παγώνει. Οσο πιο καλά εξελίσσεται ο δομημένος διάλογος, τόσο πιο στέρεη θα είναι η βάση πάνω στην οποία θα οικοδομήσουμε τις σχέσεις μας. Βεβαίως οι θέσεις μας ως προς το εύρος της συζήτησης για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών αφίστανται ουσιωδώς. Η Ελλάδα δεν συζητεί θέματα κυριαρχίας ούτε ζητήματα άλλα πλην της μίας και μόνης διαφοράς που μπορεί να αχθεί ενώπιον διεθνούς δικαιοδοσίας, δηλαδή την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, όπως επιτάσσει το διεθνές δίκαιο. Σε κάθε περίπτωση η αδράνεια και η ακινησία δεν μπορούν να είναι επιλογή και οφείλουμε να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε με στόχο τη διατήρηση του κεκτημένου της αποφυγής εντάσεων στις σχέσεις μας με την Τουρκία. Είναι χρέος μας να προωθούμε την ειρήνη, αυτός είναι άλλωστε και ο ρόλος της διπλωματίας. Με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και χωρίς παραχωρήσεις στα εθνικά μας συμφέροντα.
● Αποτελεί κοινό τόπο η διαπίστωση πως το προηγούμενο διάστημα οι εσωτερικές πιέσεις ένθεν κακείθεν δεν βοήθησαν στην εμβάθυνση του ελληνοτουρκικού διαλόγου. Για πόσο διάστημα θα μπορέσει να διατηρηθεί το κλίμα των ήρεμων νερών, εάν δεν υπάρχει συγκεκριμένη και απτή προοπτική επίλυσης των ζητημάτων; Σε αυτό το πλαίσιο πολλοί σοβαροί αναλυτές στη χώρα διατείνονται πως είναι σχεδόν αδύνατο να προχωρήσουμε στην οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ χωρίς τα χωρικά μας ύδατα να είναι εκ των προτέρων γνωστά. Πώς το σχολιάζετε;
Οι εσωτερικές πολιτικές τοποθετήσεις και η κριτική που ασκείται στην εκάστοτε κυβερνητική πολιτική, μέρος της οποίας είναι και η εξωτερική, αποτελεί πάντοτε στοιχείο της μεταβλητής του πολιτικού γίγνεσθαι. Εφόσον μάλιστα διέπονται από ορθολογισμό και ειλικρινή βούληση να καταστήσουν τον διάλογο παραγωγικό, είναι όχι μόνο ευπρόσδεκτες, αλλά και επιβεβλημένες. Σε ό,τι πάντως αφορά ιδίως τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής έχω την αίσθηση πως όλοι συμφωνούμε σε ένα: οι σχετικές κυβερνητικές επιλογές οφείλουν να έχουν ως στόχο το καλό της πατρίδας. Πάντοτε συμφωνούσαμε σε αυτό και πάντοτε κατανοούσαμε ότι για να το πράξουμε οφείλουμε να συνομιλούμε με τη γείτονα.
Οι αξιώσεις της Τουρκίας δεν αποτελούν σημερινό φαινόμενο ή φαινόμενο των τελευταίων ετών, αλλά, αντιθέτως, ανάγονται σε δεκαετίες, όπως η αποστρατιωτικοποίηση, το casus belli, η «γαλάζια πατρίδα», η εκχώρηση οικοπέδων από την τουρκική κυβέρνηση στην Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων, οι «γκρίζες ζώνες». Δεν αναμέναμε ότι μέσα σε λίγους μήνες η Τουρκία θα εγκατέλειπε την πολιτική της, όμως ότι μπορούμε να συζητούμε παρά τις μείζονες και εκπεφρασμένες διαφορές μας είναι κατάκτηση. Και όσο η Τουρκία διασυνδέει την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και αποκλειστικής οικονομικής ζώνης με άλλα θέματα, η συζήτηση για την οριοθέτηση δεν μπορεί να εκκινήσει. Για τη δε επέκταση των χωρικών υδάτων θα μου επιτρέψετε να υπενθυμίσω ότι αυτό αποτελεί μονομερές, κυριαρχικό και αναφαίρετο δικαίωμα της Ελλάδας που απορρέει από το διεθνές δίκαιο και δεν αποτελεί αντικείμενο του ελληνοτουρκικού διαλόγου. Επαφίεται αποκλειστικά στην ίδια την Ελληνική Πολιτεία να επιλέξει τον χρόνο και τον τρόπο που θα το ασκήσει, με αποκλειστικό γνώμονα το εθνικό συμφέρον.
Για ενδεχόμενη οριοθέτηση ΑΟΖ Τουρκίας -Συρίας η ελληνική διπλωματία παραμένει σε εγρήγορση και είναι έτοιμη για όλα τα σενάρια, έστω και εκείνα που δεν διαφαίνονται ως πιθανά
● Υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο αντίδρασης από την ελληνική διπλωματία σε περίπτωση που Τουρκία και Συρία προχωρήσουν σε οριοθέτηση ΑΟΖ; Πόσο σκληρή μπορεί να είναι η απάντηση της Αθήνας και πού μπορεί να οδηγήσει τις σχέσεις των δύο χωρών;
Η κατάσταση στη Συρία και γενικότερα στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής παραμένει ρευστή. Μέλημά μας είναι η διασφάλιση της σταθερότητας και η ανοικοδόμηση της Συρίας, η οποία δεν είναι καθόλου απλή υπόθεση. Απαραίτητο είναι να διασφαλιστεί η ενότητα, η ανεξαρτησία, η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα της Συρίας, η οποία βρίσκεται σε μεταβατική κατάσταση. Επωδός μας είναι ότι η μετάβαση αυτή θα πρέπει να είναι ομαλή, συμπεριληπτική στο πνεύμα της απόφασης 2254 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, απαλλαγμένη από ξένες παρεμβάσεις. Η δε νέα διακυβέρνηση οφείλει να βασίζεται στη νομιμότητα και να σέβεται απαρέγκλιτα το Διεθνές Δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας.
Εξωτερική πολιτική δεν είναι άλλο από την εκπόνηση πολλαπλών σεναρίων πιθανών καταστάσεων για την έγκαιρη και αποτελεσματική διαχείρισή τους. Και η ελληνική διπλωματία, παραμένοντας σε εγρήγορση, είναι έτοιμη για όλα τα σενάρια, έστω και εκείνα που δεν διαφαίνονται ως πιθανά. Βεβαίως μια μεταβατική κατάσταση δεν νομιμοποιεί οποιαδήποτε τέτοια συμφωνία. Για τα ζητήματα αυτά είμαστε σε διαρκή επικοινωνία με την Κυπριακή Δημοκρατία, τις γειτονικές χώρες και τους Ευρωπαίους εταίρους μας. Ας μη λησμονούμε ότι μια ενδεχόμενη οριοθέτηση αφορά και ευρωπαϊκά σύνορα. Ως εκ τούτου, όπως θα έχετε διαπιστώσει από πρόσφατες παρεμβάσεις και Ευρωπαίων αξιωματούχων, ένα τέτοιο ενδεχόμενο αποτελεί και ευρωπαϊκή υπόθεση.
● Σύμφωνα με πληροφορίες, τον Μάρτιο αναμένεται να συγκληθεί η πενταμερής για το Κυπριακό. Ποσό κοντά είμαστε στην επανέναρξη των συνομιλιών;
Η επίλυση του Κυπριακού αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Σε σύμπνοια με την Κυπριακή Δημοκρατία κατορθώσαμε να καταστεί το Κυπριακό ενεργό και μάλιστα ψηλά στην ατζέντα του ΟΗΕ, εξ ου και η κινητικότητα που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα. Για να γίνω πιο σαφής, σημαντικά ορόσημα ήταν ο διορισμός από τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, της προσωπικής απεσταλμένης του, Μαρία Ανχελα Χολγκίν, και η πρώτη άτυπη συζήτηση στις 15 Οκτωβρίου 2024 μεταξύ του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, και του Τουρκοκύπριου ηγέτη Ερσίν Τατάρ, υπό τον γενικό γραμματέα του OHE.
Στις 20 Ιανουαρίου ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης συναντήθηκαν υπό την αιγίδα του ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ στη Λευκωσία, προκειμένου να διερευνηθεί η πιθανότητα διάνοιξης νέων σημείων διέλευσης ως ένα μέτρο στην κατεύθυνση οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Το επόμενο διάστημα αναμένονται εξελίξεις, μεταξύ άλλων και οι συνομιλίες σε διευρυμένη σύνθεση. Βεβαίως δεν μπορούμε να παραβλέψουμε πως η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων συνέβαλε στην επανεκκίνηση των συζητήσεων και δημιουργεί καλύτερες συνθήκες για την πρόοδό τους. Στο τέλος Ιανουαρίου αναμένεται η υιοθέτηση του Ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για την ανανέωση της εντολής της Ειρηνευτικής Δύναμης των Η.Ε. στην Κύπρο (UNFICYP). Ως εκλεγμένο μέλος του η Ελλάδα έχει προβεί σε στοχευμένες ενέργειες εντός του Συμβουλίου Ασφαλείας, ώστε να επιτύχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Η ανανέωση της εντολής της UNFICYP αναμφίβολα θα συμβάλει στις προσπάθειες με στόχο την εξεύρεση βιώσιμης και δίκαιης λύσης στο Κυπριακό στο πλαίσιο των Ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας.
● Τον Μάιο η Ελλάδα αναλαμβάνει την προεδρία του ΣΑΗΕ. Ποια είναι τα βασικά ζητήματα της ελληνικής ατζέντας για την προεδρία; Ποιες πρωτοβουλίες θα προωθηθούν;
Η διετής θητεία της Ελλάδας ως εκλεγμένου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του OHE, για τρίτη φορά μετά το 2005-2006 και το 1952-1953, αποτελεί το επιστέγασμα της αναγνώρισης από τη διεθνή κοινότητα του αυξημένου διπλωματικού κεφαλαίου της χώρας. Ακολουθώντας μια εξωτερική πολιτική αρχών και αξιών και έχοντας ως πυξίδα το διεθνές δίκαιο, η Ελλάδα έχει καταστεί αξιόπιστος συνομιλητής και επιδίωξή μας είναι να λειτουργήσουμε ως γέφυρα μεταξύ Βορρά και Νότου, Ανατολής και Δύσης.
Οι πρωτοβουλίες μας θα κινηθούν στο πλαίσιο των προτεραιοτήτων που έχουμε θέσει ήδη, την ειρηνική επίλυση διαφορών, τον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου, τις γυναίκες, ειρήνη και ασφάλεια, κλιματική αλλαγή και ασφάλεια, τα παιδιά σε ένοπλες συγκρούσεις και τη θαλάσσια ασφάλεια. Ως προεδρεύουσα του Συμβουλίου Ασφαλείας τον προσεχή Μάιο η Ελλάδα θα έχει τη δυνατότητα να συγκαλέσει ανοιχτή συζήτηση υψηλού επιπέδου, στην οποία προσκαλείται κατά τη συνήθη πρακτική και ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ.
Σκοπός μας είναι μέσω της διετούς συμμετοχής μας στο Συμβούλιο Ασφαλείας να προάγουμε τις πολιτικές που έχουμε θέσει ως προτεραιότητες συμβάλλοντας στην παγκόσμια ειρήνη και ευημερία, αλλά και να χτίσουμε συμμαχίες με σημαντικές και επιδραστικές χώρες του πλανήτη. Πριν φτάσουμε στην ελληνική προεδρία του Μαΐου, η χώρα μας έχει ήδη πολύ ενεργό συμμετοχή στα δρώμενα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ενδεικτικά, από κοινού με τις ΗΠΑ, η Ελλάδα συνέταξε την πρώτη απόφαση που υιοθέτησε το Συμβούλιο Ασφαλείας για το 2025, δηλαδή την απόφαση 2768 σχετικά με τη σημασία της θαλάσσιας ασφάλειας στην Ερυθρά Θάλασσα. Η διατήρηση της ασφάλειας στη θάλασσα έχει μείζονα σημασία. Αφορά τη ζωή των ναυτικών μας, την ελληνική ναυτιλία, την παγκόσμια οικονομία, την εφοδιαστική αλυσίδα και τη διεθνή ενεργειακή και επισιτιστική ασφάλεια.
● Η Ελλάδα μετά τις τελευταίες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή φαίνεται πως ρίχνει γέφυρες προς τον αραβικό κόσμο με τον οποίο οι σχέσεις της χώρας παραδοσιακά ήταν πολύ καλές. Οι επικριτές σας όμως ισχυρίζονται πως η στρατηγική επιλογή της στήριξης στο Ισραήλ έχει αποκόψει τους παραδοσιακούς δεσμούς της χώρας με τους Αραβες. Πώς απαντάτε;
Το συγκριτικό μας πλεονέκτημα είναι ότι η Ελλάδα είναι αξιόπιστος συνομιλητής. Τυχόν κριτική αποκοπής παραδοσιακών δεσμών με αραβικές χώρες θα μου επιτρέψετε να πω πως είναι εντελώς ανεδαφική. Η πραγματικότητα αποδεικνύει το ακριβώς αντίθετο. Ως υπουργός Εξωτερικών έχω καθιερώσει τακτικές συναντήσεις με τους επικεφαλής των διπλωματικών αποστολών των αραβικών χωρών στην Αθήνα και συνομιλώ τακτικά με τον γενικό γραμματέα του Αραβικού Συνδέσμου. Φροντίζουμε δε να έχουμε τακτικά ωφέλιμη παρουσία στο πεδίο. Συγκεκριμένα τον Ιανουάριο μεταβήκαμε στην Αίγυπτο για την τριμερή με την Κύπρο. Είχε προηγηθεί η τριμερής με την Ιορδανία. Πράγματι τα τριμερή σχήματα συνεργασίας διευρύνουν το πεδίο των κοινών μας δράσεων.
H κριτική περί αποκοπής των παραδοσιακών δεσμών με τις αραβικές χώρες είναι εντελώς ανεδαφική
Κατά το πρόσφατο Ανώτατο Συμβούλιο Στρατηγικής Συνεργασίας με τη Σαουδική Αραβία υπεγράφη σειρά συμφωνιών, οι οποίες επικυρώνουν τον στρατηγικό χαρακτήρα των σχέσεων μεταξύ των χωρών μας και καθιστούν στην πράξη την Ελλάδα πύλη της Σαουδικής Αραβίας στην Ευρώπη. Και δεν θα μείνουμε σε αυτά. Οπως συνέβη με την επίσκεψη στον Λίβανο, πρώτη κράτους-μέλους της Ε.Ε. μετά την επίτευξη εκεχειρίας, θα είμαστε μία από τις πρώτες χώρες που θα επισκεφτούμε την περιοχή μετά την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα. Στις 3 Φεβρουαρίου θα βρεθώ στα Ιεροσόλυμα και τη Ραμάλα και την επόμενη μέρα θα επισκεφτώ το Αμμάν της Ιορδανίας. Η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες του πλανήτη που διατηρούν άριστες σχέσεις με όλες τις χώρες της περιοχής. Και αυτό γιατί μιλούμε τη γλώσσα της αλήθειας και της ειλικρίνειας. Ετσι καταφέρνουμε σε έναν ασύμμετρο κόσμο να διατηρούμε την πατρίδα μας ασφαλή και να μεγεθύνουμε καθημερινά το διπλωματικό αποτύπωμα της Ελλάδας στον κόσμο.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας