Αθήνα, 6°C
Αθήνα
Αίθριος καιρός
6°C
6.5° 4.5°
1 BF
79%
Θεσσαλονίκη
Αραιές νεφώσεις
4°C
5.5° 2.2°
2 BF
74%
Πάτρα
Σποραδικές νεφώσεις
5°C
5.5° 3.7°
4 BF
68%
Ιωάννινα
Αραιές νεφώσεις
-4°C
-4.1° -4.1°
0 BF
100%
Αλεξανδρούπολη
Αίθριος καιρός
-2°C
-0.9° -2.1°
2 BF
80%
Βέροια
Αραιές νεφώσεις
2°C
2.3° 2.0°
1 BF
77%
Κοζάνη
Αίθριος καιρός
-6°C
-1.6° -5.6°
2 BF
86%
Αγρίνιο
Αραιές νεφώσεις
2°C
2.0° 2.0°
1 BF
68%
Ηράκλειο
Ασθενείς βροχοπτώσεις
10°C
10.2° 7.2°
4 BF
66%
Μυτιλήνη
Ελαφρές νεφώσεις
5°C
5.9° 3.5°
3 BF
62%
Ερμούπολη
Σποραδικές νεφώσεις
7°C
7.7° 7.4°
5 BF
76%
Σκόπελος
Αυξημένες νεφώσεις
4°C
4.0° 4.0°
5 BF
61%
Κεφαλονιά
Αραιές νεφώσεις
8°C
8.3° 8.3°
2 BF
71%
Λάρισα
Σποραδικές νεφώσεις
2°C
1.9° 1.8°
0 BF
81%
Λαμία
Σποραδικές νεφώσεις
4°C
4.4° 1.2°
1 BF
75%
Ρόδος
Ελαφρές νεφώσεις
9°C
8.8° 7.8°
1 BF
49%
Χαλκίδα
Αραιές νεφώσεις
5°C
5.3° 4.0°
2 BF
70%
Καβάλα
Ελαφρές νεφώσεις
2°C
2.1° -3.7°
2 BF
61%
Κατερίνη
Αραιές νεφώσεις
3°C
3.1° 2.7°
1 BF
84%
Καστοριά
Αραιές νεφώσεις
-1°C
-0.8° -0.8°
1 BF
87%
ΜΕΝΟΥ
Τρίτη, 11 Φεβρουαρίου, 2025
pantelis flatsousis
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
Παντελής Φλατσούσης

«Με τις ματαιωμένες προσδοκίες οι περισσότεροι μπορούμε να σχετιστούμε»

Από τους εγκεφαλικότερους και πιο ενδιαφέροντες νέους σκηνοθέτες, ανέβασε σε διασκευή δική του και της Παναγιώτας Κωνσταντινάκου το εμβληματικό (φιλοσοφικό στον πυρήνα του) μυθιστόρημα του Φλομπέρ ως «H αισθηματική αγωγή· ερευνώντας ένα αρχείο ρωγμών» και με αυτή την αφορμή εξηγεί γιατί τον ενδιαφέρει τόσο η έννοια του «αρχείου» (βιωμάτων, εμπειριών και βλεμμάτων).

Η επιθυμία του Γκιστάβ Φλομπέρ ήταν να γράψει την ηθική ιστορία των ανθρώπων της γενιάς του «ή, ακριβέστερα, την ιστορία των αισθημάτων τους». Στο μυθιστόρημά του «Η αισθηματική αγωγή» (1869) κάνει πολλά παραπάνω. Δεν αφηγείται απλώς το γεμάτο προσδοκίες και όνειρα ταξίδι στην ενήλικη ζωή του νεαρού Φρεντερίκ Μορό το 1840. Ούτε τον απολογισμό της ήττας του 28 χρόνια αργότερα, καθώς τα όνειρα μένουν απραγματοποίητα. Περισσότερο από τον ανεκπλήρωτο έρωτα ενός νέου για μια παντρεμένη γυναίκα η ειρωνική πένα του Φλομπέρ συνδέει την προσωπική αφήγηση με το αφήγημα μιας συγκλονιστικής εποχής: αυτής που ακολούθησε την επανάσταση του 1848 και τις παλινδρομήσεις μεταξύ δημοκρατίας και μοναρχίας.

Είναι αυτό το έργο για τη διάψευση μιας γενιάς σε έναν κόσμο αμφιλεγόμενο που μεταφέρει για πρώτη φορά στο θέατρο ο σκηνοθέτης Παντελής Φλατσούσης επιχειρώντας να το πλαισιώσει με συγκαιρινούς παραλληλισμούς. Ο βραβευμένος με το βραβείο Νέου Καλλιτέχνη του Θεάτρου από την Ενωση Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών το 2022 στο νέο έργο του «H αισθηματική αγωγή· ερευνώντας ένα αρχείο ρωγμών», που παρουσιάζεται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών από τις 15 Ιανουαρίου έως τις 2 Φεβρουαρίου, επιστρέφει σε κάτι που τον απασχολεί συχνά στη δουλειά του: το αρχείο με την έννοια όμως των βιωμένων εμπειριών στον κοινωνικό και ιστορικό χρόνο συγκεκριμένων περιόδων. Τα έργα του που προηγήθηκαν, «Ατλας του 2000», «Μετά το τέλος του κόσμου αρχείο ματαιωμένων σχεδίων’’, «Εθνικό ντεφιλέ», ακόμη και η θεατρική μεταφορά του μυθιστορήματος της Ρέας Γαλανάκη, «Ακρα ταπείνωση», συνέκλιναν λες στη συνάντησή του με τον Φλομπέρ σαν μια φυσική συνέπεια.

Εχουν κάτι κοινό οι εποχές;

Σίγουρα αναζητούμε κάτι κοινό ανάμεσα στις δύο εποχές. Συχνά έχω την αίσθηση ότι η σημερινή συγκυρία ίσως να έχει ενδιαφέρον να ιδωθεί σε έναν παραλληλισμό με τα χρόνια της Δεύτερης Αυτοκρατορίας στη Γαλλία (1851-1870), τα χρόνια δηλαδή που ακολουθούν τις επαναστάσεις του 1848 και την πολιτική διαδικασία, που με έναν τρόπο φτάνει σε ένα «τέλος» με το πραξικόπημα του Ναπολέοντα Γ’ το 1851. Γεγονότα τα οποία υπάρχουν μέσα στο μυθιστόρημα: στην πραγματικότητα ο Φλομπέρ καλύπτει τα έτη 1840-1868. Το δικό μας ζήτημα δεν είναι τόσο οι ομοιότητες και οι διαφορές, αν και κάθε κείμενο μεγάλης λογοτεχνίας είναι με κάποιον τρόπο διαχρονικό.

Αυτό που με ενδιέφερε πάρα πολύ είναι ότι στο κείμενο αυτό, ταυτόχρονα με την ηθική, πολιτική, κοινωνική διαμόρφωση μιας γενιάς και του κόσμου γύρω της, ερχόμαστε καταπρόσωπο με τη συγκρότηση του πολιτικού πεδίου, όπως αυτό θα υπάρξει για πολλά χρόνια μετά και ίσως έως και σήμερα. Αυτά τα χρόνια είναι ένα εργαστήριο στο οποίο διαμορφώνονται έννοιες όπως η δημοκρατία με τον τρόπο που την ξέρουμε στη νεωτερική εποχή, η καθολική ψηφοφορία αλλά και η, πάντα περίπλοκη και καθόλου μονοδιάστατη, σχέση μεταξύ ταξικών συμφερόντων και πολιτικής αντιπροσώπευσης.

Την ίδια στιγμή και ενώ είναι ένα πολιτικό μυθιστόρημα βλέπουμε και την πορεία ενηλικίωσης κάποιων ατόμων μιας γενιάς με όλες τις σχέσεις και τον τρόπο που αυτές οι σχέσεις διαμορφώνονται μέσα στα χρόνια. Σχέσεις φιλικές, ερωτικές. Περισσότερο επιδιώκουμε να ερευνήσουμε μια εποχή και να βρούμε τις πολλαπλές διακλαδώσεις που κάνουν το σήμερα να μοιάζει έτσι όπως το βλέπουμε: όσο φτιάχναμε την παράσταση υπήρχαν κάποιοι παραλληλισμοί αυτής της γενιάς, που είναι και η γενιά του ίδιου του Φλομπέρ, με την γενιά των Millennials σήμερα, όχι μόνο στην Ελλάδα. Θεωρώ όμως ότι είναι ένας από τους πολλούς παραλληλισμούς που μπορούν να γίνουν. Ενα σημαντικό μυθιστόρημα, δεν εξαντλείται σε μία ανάγνωση μόνο, δεν είναι μόνο πολιτικό ή μόνο κάτι. Είναι όλα αυτά μαζί και αυτό είναι το γοητευτικό του στοιχείο και ο τρόπος που το αντιμετωπίσαμε: την ίδια στιγμή ως ένα εργαστήρι συναισθημάτων, αλλά και ως ένα αρχείο τόσο της εποχής που καλύπτει, όσο και του χρόνου που μεσολαβεί από όταν δημοσιεύεται έως σήμερα.

Ο Φλομπέρ γράφει για τα αισθήματα της γενιάς του. Και εσάς σας απασχολεί συχνά η έννοια του αρχείου αλλά και του βιώματος στη δουλειά σας πάντως.

Οντως επανέρχεται διαρκώς στη δουλειά μας -καθώς και εδώ συνεργάζομαι με την Παναγιώτα Κωνσταντινάκου- η έννοια του αρχείου, αλλά με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Δεν είναι δηλαδή ένα αρχείο φακέλων ή ό,τι συγκροτεί μια συγκέντρωση πληροφοριών από το κοντινότερο ή μακρινότερο παρελθόν ή μόνο το ζήτημα της έρευνας αρχείου, αλλά και ένα αρχείο βιωμάτων, εμπειριών, βλεμμάτων. Είναι η έννοια μιας συσσώρευσης, ας το πούμε έτσι, ό,τι πιο εύθραυστου προκύπτει από τις σχέσεις μας, από τη δράση μας και την ύπαρξή μας μέσα σε αυτόν τον κόσμο.

Με αυτή την έννοια λοιπόν φτάνουμε σε ένα αρχείο ρωγμών. Ρωγμών χρονικών, ιστορικών, ρωγμών στον κοινωνικό χρόνο ή στο πολιτικό πεδίο, αλλά και ρωγμών προσωπικών, ατομικών. Ρωγμές είναι οι ασυνέχειες που εντοπίζουμε σε ατομικό και συλλογικό πεδίο και συνήθως τις «μπαλώνουμε» με ένα αφήγημα, για να μοιάζουν συνέχειες. Οι ίδιες μας οι βιογραφίες είναι με έναν τρόπο τέτοια αφηγήματα. Η γενιά του Φλομπέρ μοιάζει συχνά να κινείται εντός μιας ρωγμής, να κινείται εντός μιας «διαρκούς ασυνέχειας» σε πολλαπλά πεδία. Αυτό ίσως σήμερα σε πολλά άτομα της γενιάς μου -και όχι μόνο- να θυμίζει κάτι.

Τελικά στον απολογισμό της ζωής ενός ανθρώπου φτάνουμε να μιλάμε για ματαιωμένες προσδοκίες;

Αυτή τώρα είναι μια πολύ δύσκολη ερώτηση για την οποία μόνο υποθέσεις μπορώ να κάνω και λόγω ηλικίας. Θα έλεγα ότι οι ματαιωμένες προσδοκίες, τα ματαιωμένα σχέδια είναι κάτι με το οποίο οι περισσότεροι μπορούμε να σχετιστούμε με κάποιον τρόπο, όποια κι αν είναι αυτά τα σχέδια που ματαιώνονται. Πάντως σίγουρα παίζει ρόλο η ιστορική συγκυρία: αυτό που βλέπουμε και στην «Αισθηματική αγωγή» είναι μια ματαίωση, η οποία έχει ταυτόχρονα ατομικό και συλλογικό χαρακτήρα.

Και η τύχη, όσο κι αν είμαι από τους ανθρώπους που ποτέ δεν μου αρέσει να λέω ήμουν άτυχος ή τυχερός, σίγουρα όμως είναι ένας παράγοντας που στη ζωή ενός ατόμου παίζει ρόλο αναφορικά με την υλοποίηση ή όχι των προσδοκιών. Βέβαια κάθε υλοποιημένο σχέδιο, επιτυχημένα υλοποιημένο εννοώ, πάντα ενέχει μια ματαίωση. Σίγουρα όμως το για πόσες και ποιες ματαιωμένες προσδοκίες μιλάμε έχει να κάνει με πολλούς παράγοντες στη ζωή ενός ανθρώπου. Δεν νομίζω όμως ότι υπάρχει άνθρωπος που δεν έχει πολλές από αυτές σε πάνω από ένα πεδία.

Google News ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS
«Με τις ματαιωμένες προσδοκίες οι περισσότεροι μπορούμε να σχετιστούμε»

ΣΧΕΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.

Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.

Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.

Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.

Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας