«Το κεφάλαιο κάτι πρέπει να δώσει»

ΜΕΡΟΣ Β΄

Τα ψηφιακά άλματα, με τη μεγάλη επίδρασή τους στην παραγωγικότητα, η επέκταση της κατ’ οίκον εργασίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά και η αποκαλούμενη «μεγάλη παραίτηση» (πεδίο το οποίο εξετάσαμε στο πρώτο μέρος της συνέντευξης με την καθηγήτρια Γ. Πετράκη στο φ. 14-15/1 ΜΕΡΟΣ Α΄) φέρνουν συνεχώς στην επικαιρότητα το αίτημα μείωσης του χρόνου εργασίας.

Δεδομένων των πιλοτικών προγραμμάτων που είναι σε εξέλιξη στην Ισπανία και στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και η πρόσφατη έκθεση του ILO (Διεθνής Οργάνωση Εργασίας) ανοίγουν το κεφάλαιο «μείωση του χρόνου εργασίας» που «μπορεί» να οδηγήσει σε συμφιλίωση την εργασιακή με την επαγγελματική ζωή. Στο δεύτερο μέρος της συνέντευξης με την κ. Πετράκη αναζητάμε απαντήσεις στο ερώτημα: Ακόμη κι αν το αίτημα είναι ώριμο, πόσο έτοιμο είναι το σύστημα να εκχωρήσει περισσότερο ελεύθερο χρόνο στους μισθωτούς;

• Παρότι η αναγκαιότητα μείωσης του χρόνου εργασίας κάτω από τις 40 ώρες την εβδομάδα τίθεται και από τον ILO, δεν βλέπουμε αυτό να συνοδεύεται από την αντίστοιχη πρόταση για διατήρηση των αποδοχών. Εχουμε την αίσθηση ότι περισσότερο προκύπτει ως ένα άλλοθι συμπίεσης των χρόνων με το αιτιολογικό της «συμφιλίωσης οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής». Ποια είναι η γνώμη σας;

Τη συμφιλίωση δεν μπορούμε να την πετάξουμε. Ετσι κι αλλιώς είναι κάτι χρήσιμο. Βέβαια έχει θεωρηθεί ότι λειτουργεί σε βάρος των γυναικών και όχι των ανδρών. Γιατί μπορεί να βελτιώνει την εμπορευματική εργασία, την αμειβόμενη εργασία, αλλά δεν βελτιώνει τις σχέσεις των φύλων στη μη αμειβόμενη εργασία.

Στις σημερινές συνθήκες της συμπίεσης του χρόνου εργασίας και της ενίσχυσης του κεφαλαίου φαίνεται ότι οι εργαζόμενοι θέλουν να αντιδράσουν, αλλά υπάρχει μια κατίσχυση του κεφαλαίου, το οποίο, όμως, αντιλαμβάνεται ότι κάτι πρέπει να δώσει. Τώρα, από τον συσχετισμό δυνάμεων εξαρτάται κάθε φορά αν θα δώσουν λιγότερα ή περισσότερα. Στη Γαλλία διεκδικούν 28-29 ώρες, στην Ισπανία εφαρμόζουν ένα πρόγραμμα μείωσης του χρόνου εργασίας χωρίς να μειώσουν τον μισθό. Φοβάμαι ότι στη χώρα μας, το γεγονός πως υπάρχει εκτεταμένη «μαύρη» οικονομία μάς οδηγεί στο φαινόμενο να μην παίρνουν πολύ σοβαρά υπόψη τους μισθωτούς.

• Το αίτημα μείωσης του χρόνου εργασίας, αυτό καθαυτό, είναι ώριμο, κοινωνικά και οικονομικά;

Kατά τη γνώμη μου είναι κορυφαίο θέμα το πώς η αύξηση της παραγωγικότητας μέσα από τις νέες τεχνολογίες θα επιστρέψει στον κόσμο που παράγει αυτή τη γνώση και πώς αυτό πρέπει να εννοιολογηθεί από τα συνδικάτα και τα κόμματα. Δικαιούμαστε να δουλεύουμε λιγότερο χρόνο γιατί συμβάλαμε σε αυτή την εξοικονόμηση κόπου, χρόνου καθώς και στην αύξηση της παραγωγής. Είναι καιρός και οι εργαζόμενοι να επωφεληθούν από την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας.

Αλλωστε αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο. Αν ανατρέξετε στην ιστορία της παραγωγικότητας της εργασίας θα δείτε ότι όσο αυτή αυξάνεται τόσο μειώνεται ο χρόνος εργασίας και περνάμε από την απόλυτη στη σχετική υπεραξία. Από αυτή την άποψή, κατά τη γνώμη μου, αυτή η περίοδος έχει ευνοϊκά στοιχεία. Και ξέρετε γιατί;

Γιατί οι καινούργιες γενιές έρχονται πιο αρματωμένες. Δεν έχουμε δει όλη την περπατησιά τους, αλλά εμάς θα μας παρασύρει το κύμα. Οσο για τα συνδικάτα, θα τολμήσω να μιλήσω για εντυπωσιακή παρακμή. Ποιες ομάδες εργαζομένων περιλαμβάνουν εκτός από αυτές των μεγάλων επιχειρήσεων και του δημόσιου τομέα; Βεβαίως εμείς επικαλούμαστε και τα συνδικάτα γιατί θέλουμε και τους θεσμούς. Αλλά οι νέοι έχουν μπροστά τους πολύ δρόμο. Δεν υπάρχουν έτοιμα πράγματα.