Εν ονόματι του ανθρωπισμού

Πίσω από τις λέξεις ζει και αναπνέει ελεύθερα κάτι από το αρχικό όραμα όσων ίδρυσαν τα Ηνωμένα Εθνη στις 25 Απριλίου 1945 στο Σαν Φρανσίσκο των Ηνωμένων Πολιτειών, με καπνίζοντα ακόμη τα ερείπια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Ενα όραμα ειρηνικής συνύπαρξης των λαών που έσβησε γρήγορα, καθώς ο πλανήτης παραδόθηκε στον Ψυχρό Πόλεμο και, μετά το εκρηκτικό 1989, στο πολυπολικό σκηνικό της σύγχρονης ανασφάλειας.

Η 48χρονη Αλμπανέζε ήρθε ξανά στην επικαιρότητα τις τελευταίες μέρες γιατί δρα δημοσίως εν ονόματι του ανθρωπισμού. Γιατί στην τελευταία έκθεσή της κατονομάζει πάνω από 1.000 διεθνείς εταιρείες που πλουτίζουν συνεργαζόμενες με την πολεμική μηχανή του Ισραήλ και συγκροτούν την «οικονομία της γενοκτονίας».

Στην προηγούμενη έκθεσή της είχε αναλύσει εξονυχιστικά το νομικό περιεχόμενο του όρου γενοκτονία, αναδεικνύοντάς το ως τρίτο στάδιο της ισραηλινής πολιτικής έναντι των Παλαιστινίων: κατοχή – απαρτχάιντ – γενοκτονία.

Γεννημένη στο Αριάνο Ιρπινο, ημιορεινή πόλη 20.000 κατοίκων της Καμπανίας, κοντά στη Νάπολη, η Αλμπανέζε είναι ένα σπάνιο κράμα ιδεαλισμού, μεθοδικότητας και τεκμηρίωσης. «Η δικαιοσύνη είναι κάτι για το οποίο αξίζει να ζει κανείς» λέει σε μια από τις λίγες συνεντεύξεις της.

«Πάντα αγωνιζόμουν για τα δικαιώματα, αλλά πλέον έχω γίνει πιο μαχητική. Παλιότερα φοβόμουν περισσότερο» ομολογεί. «Τώρα όμως που έχω παιδιά νιώθω πιο δυνατή, γιατί ανησυχώ πολύ για το πού πάει ο κόσμος μας. Γεμίζω ξανά με ενέργεια όταν βλέπω ανθρώπους, ιδίως νέους, να διαμαρτύρονται για την αδικία που βιώνουν οι Παλαιστίνιοι. Να συνδέουν την παλαιστινιακή υπόθεση με την κοινωνική αδικία, την κλιματική κρίση, τους πρόσφυγες και τους μετανάστες».

Επιφανής νομικός, με ειδίκευση στα ανθρώπινα δικαιώματα και τη μετανάστευση, θα μπορούσε να ανθίσει στον βιότοπο των πανεπιστημιακών αμφιθεάτρων. Το ευπώλητο βιβλίο της «Παλαιστίνιοι πρόσφυγες στο διεθνές δίκαιο» (Oxford University Press, 2020) είναι έργο αναφοράς για το παλαιστινιακό ζήτημα. Αντί να τριγυρνά διακριτικά από συνέδριο σε συνέδριο, έλαβε τη μεγάλη απόφαση. Τον Μάιο του 2022 διορίστηκε ειδική εισηγήτρια και έκτοτε ο νομικός ορθός λόγος –αν υπάρχει κάτι τέτοιο– απέκτησε πρόσωπο και φωνή. Η «εντολή» του ειδικού εισηγητή (δηλαδή η διατύπωση των καθηκόντων του) απορρέει από ψήφισμα της Επιτροπής Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ το 1993. Ηταν η χρονιά που σκίστηκε για λίγο ο γκρίζος ουρανός και ξεχύθηκαν οι αχτίδες της ελπίδας. Τότε υπογράφηκαν οι ιστορικές Συμφωνίες του Οσλο, νεκρές σήμερα. Τότε έδωσαν τα χέρια ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Γιτζάκ Ράμπιν, και ο ηγέτης της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, Γιάσερ Αραφάτ.

Η «εντολή» απαιτεί από τον ειδικό εισηγητή:

● Να διερευνά τις παραβιάσεις από το Ισραήλ των αρχών και των βάσεων του διεθνούς δικαίου, του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και της Σύμβασης της Γενεύης για την Προστασία των Αμάχων σε Περίοδο Πολέμου (1949) στα παλαιστινιακά εδάφη που κατέχει το Ισραήλ.

● Να δέχεται και να αξιολογεί πληροφορίες, να ακροάται μάρτυρες, να εφαρμόζει όποιες νόμιμες διαδικασίες κρίνει απαραίτητες.

● Να υποβάλλει τακτικά εκθέσεις με συμπεράσματα και συστάσεις στην Επιτροπή Ανθρώπινων Δικαιωμάτων «μέχρι το τέλος της ισραηλινής κατοχής αυτών των εδαφών».

Η Αλμπανέζε κάνει όλα τα παραπάνω υποδειγματικά. Δεν βάζει νερό στο κρασί της, είτε ακτινογραφεί τα καθημερινά εγκλήματα στη Λωρίδα της Γάζας, τη Δυτική Οχθη και την Ιερουσαλήμ (όπου έζησε τρία ολόκληρα χρόνια), είτε καταδικάζει απερίφραστα την αιματηρή επιδρομή της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ την αποφράδα 7η Οκτωβρίου 2023.

«Το διεθνές δίκαιο προστατεύει την ένοπλη αντίσταση στον κατακτητή. Αλλά η ένοπλη αντίσταση δεν μπορεί να έχει ως στόχο άοπλους πολίτες» εξηγεί. «Εξέφρασα την αλληλεγγύη μου στους συγγενείς των απαχθέντων Ισραηλινών ομήρων. Τους είπα όμως ότι η δική τους τραγωδία δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία για άλλα εγκλήματα».

Οση λάσπη και να της ρίξουν, ισορροπεί σε τεντωμένο σκοινί. Την κατηγορούν για αντισημιτισμό. Δεν εννοούν τις διακρίσεις εναντίον των Εβραίων αλλά την τεκμηριωμένη κριτική της στο Ισραήλ. «Αυτό είναι ανειλικρινές και επικίνδυνο. Το κάνουν για να υπονομεύσουν τα ευρήματα των ερευνών μου, για να αποσπάσουν την προσοχή από αυτά» λέει. Η έδρα της Φραντσέσκα Αλμπανέζε βρίσκεται στη Γενεύη αλλά ταξιδεύει συνεχώς. Δεν βρίσκεις εύκολα πληροφορίες για την προσωπική της ζωή. Είναι παντρεμένη με τον Μασιμιλιάνο Καλί, στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας, ειδικό σε αναπτυξιακά προγράμματα φτωχών κρατών.

Οταν τη ρωτάνε αν δέχεται απειλές για τη ζωή της, απαντάει «Ναι. Ας πούμε ότι το θέμα αντιμετωπίζεται» - και κόβει τη συζήτηση. Ποια είναι η ασπίδα προστασίας αυτής της γυναίκας; Με τα δικά της λόγια: «Είμαι μια ανεξάρτητη εμπειρογνώμονας του ΟΗΕ. Αρα δεν έχω εκτελεστικές εξουσίες, δεν μπορώ εγώ να πάρω αποφάσεις για την εφαρμογή μιας πολιτικής. Συμβουλεύω τα Ηνωμένα Εθνη. Υποβάλλω στα κράτη-μέλη προτάσεις. Παράγω αμερόληπτες αναλύσεις. Η δύναμή μου είναι η φωνή μου. Αυτό μόνο».

Γιατί την επιλέξαμε

Διότι αξίζει τιμή και δόξα στους δημόσιους λειτουργούς που κάνουν τη δουλειά τους με αίσθηση καθήκοντος, προσήλωση στη νομιμότητα και μιλώντας τη γλώσσα της αλήθειας μπροστά στους ισχυρούς της εποχής τους.