Ένας καραμανλικός Καραμανλής

Πιστός στο πνεύμα του ιστορικού «καραμανλισμού» που υιοθέτησε από τη στιγμή που αναδείχτηκε πρόεδρος της Ν.Δ., το μακρινό 1997, ο Κώστας Καραμανλής φρόντισε να αποχωρήσει από τις εκλογικές λίστες του κόμματός του, αποφεύγοντας να δώσει ιδιαίτερες εξηγήσεις και χωρίς να συνδέσει την απόφασή του αυτή με την όποια μελλοντική παρουσία του στην πολιτική σκηνή. Με δεδομένο, μάλιστα, το γεγονός ότι οι δύο σημαντικότερες πολιτικές του παρεμβάσεις την τελευταία περίοδο αναδείκνυαν την απόστασή του από την κυβέρνηση Μητσοτάκη στα πιο καίρια ζητήματα της επικαιρότητας (σκάνδαλο υποκλοπών, σχέσεις της χώρας με ΗΠΑ, Ε.Ε. και Ρωσία), η απουσία του από τις εκλογικές λίστες δεν πέρασε απαρατήρητη.

Η αλήθεια είναι ότι η ανάδειξή του στην αρχηγία του κόμματός του το 1997 δεν αποτέλεσε «φυσιολογική» εξέλιξη, όπως συμβαίνει με άλλους δελφίνους στις μεγάλες πολιτικές οικογένειες της χώρας. Περισσότερο αποτέλεσε αναγκαία λύση για την εξασφάλιση της ενότητας της Ν.Δ., μετά την εσωκομματική κρίση που προκάλεσαν οι διαδοχικές της ήττες τον Οκτώβριο του 1993 με αρχηγό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και τον Σεπτέμβριο του 1996 με αρχηγό τον Μιλτιάδη Εβερτ. Η υποψηφιότητά του προβλήθηκε από ομάδα βουλευτών που τον υποστήριξαν ως «νέο και άφθαρτο» (κατά τον Ι. Βαρβιτσιώτη), απέναντι στις υποψηφιότητες Εβερτ και Σουφλιά. Οι προσωπικές επιθέσεις που δέχτηκε τότε από σημαντική μερίδα του Τύπου (με πιο χαρακτηριστικό το πρωτοσέλιδο του «Βήματος» που τον εμφάνιζε ως «κλωνοποιημένο», δίπλα στο πρόβατο Ντόλι, 23.3.1997) δεν απέτρεψαν την εκλογή του, ενώ τον βοήθησαν αργότερα να εμφανιστεί ως αντίπαλος των διαπλεκόμενων συμφερόντων. Του αποδόθηκε μάλιστα τότε η φράση «δεν θα αφήσω πέντε νταβατζήδες να χειραγωγήσουν την πολιτική ζωή του τόπου».

Τα πράγματα δεν ήταν τόσο απλά βέβαια και όταν βρέθηκε στη θέση του πρωθυπουργού ο Κώστας Καραμανλής (2004-2009) δεν απέφυγε αυτούς τους μηχανισμούς χειραγώγησης, ενώ δύο από τις πιο σκοτεινές υποθέσεις της Μεταπολίτευσης (υποκλοπές, Βατοπέδι) σημάδεψαν την παρουσία του στη θέση του πρωθυπουργού και έμειναν μέχρι τέλους ανοιχτές πληγές. Το σημαντικότερο βέβαια ήταν ότι επί των ημερών του η διαχείριση των οικονομικών της χώρας οδήγησε στην κατηφόρα και τη βαθιά κρίση που συντάραξε όλο το πολιτικό σύστημα τα επόμενα χρόνια. Η πρώτη θητεία του κ. Καραμανλή ξεκίνησε το 2004 με τους καλύτερους οιωνούς (άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, απόλυτη επικράτηση στο εσωτερικό του κόμματος, Ολυμπιακοί Αγώνες), αλλά πολύ γρήγορα αναδείχθηκαν τα δομικά προβλήματα της δεξιάς παράταξης στη χώρα. Μπορεί ο ίδιος να υιοθέτησε τη θεωρία του «μεσαίου χώρου» και να τόλμησε ακόμα και την αποβολή του πιο προβεβλημένου ακροδεξιού στελέχους από το κόμμα του ήδη από το 2000 (Γιώργος Καρατζαφέρης), αλλά όταν μετά τις εκλογές του 2007 βρέθηκε μπροστά στο φαινόμενο του ακροδεξιού ΛΑΟΣ υπέκυψε στην παραδοσιακή δεξιά λογική. Κάτω από την πίεση των δημοσκοπικών ευρημάτων, η κυβέρνηση της Ν.Δ. υιοθέτησε τότε σειρά υποδείξεων του ΛΑΟΣ (για το σχολικό βιβλίο της Ιστορίας, την πολιτική απέναντι στην ΠΓΔΜ, την καταστολή του νεολαιίστικου κινήματος), και μάλιστα, μετά τον πανικό που της προκάλεσε η ήττα στις ευρωεκλογές του 2009 προχώρησε σε ευθεία αντιγραφή του πολιτικού προγράμματος του ΛΑΟΣ (πογκρόμ στους μετανάστες, επιχειρήσεις-σκούπα σε Πάτρα και Αθήνα, νομοθετήματα για κάμερες, κουκούλες και DNA κ.λπ.). Βέβαια μ’ αυτόν τον τρόπο, η κυβέρνηση Καραμανλή εμφανίστηκε να σύρεται πίσω απ’ αυτό που η ίδια ονόμαζε μέχρι τότε «άκρο».

Ως σημαντικό (έστω και μοναδικό) κέρδος από αυτές τις δύο κυβερνητικές θητείες, οι υποστηρικτές του Κώστα Καραμανλή συνηθίζουν να εμφανίζουν την παρέμβασή του στο ΝΑΤΟ κατά τη συζήτηση της αίτησης εισδοχής της ΠΓΔΜ το 2008. Οι χειρισμοί του κ. Καραμανλή και της τότε υπουργού Εξωτερικών Ντόρας Μπακογιάννη απέτρεψαν βέβαια την είσοδο της ΠΓΔΜ ως «Μακεδονίας» στην αμυντική συμμαχία, όμως δεν υπήρξε κανένα «βέτο», όπως επιμένουν ακόμα και σήμερα οι υποστηρικτές του. Για την ακρίβεια, όπως καταγράφεται σε βιβλίο που εκφράζει τις απόψεις αυτές και προλογίζεται από τον Θ. Ρουσόπουλο, τότε κυβερνητικό εκπρόσωπο και στενό συνεργάτη του Κ. Καραμανλή, «δεν χρειάστηκε» να προβληθεί βέτο (Νίκος Στέφος, «Ωρα Ελλάδος, Βουκουρέστι», Αθήνα 2018, σ. 259). Μάλιστα στο ίδιο βιβλίο περιλαμβάνεται και μια θέση που εκθέτει τον Καραμανλή, εφόσον τον εμφανίζει να επιχειρεί να κοροϊδέψει τους «κουτόφραγκους», λέγοντας πως «θα πούμε λοιπόν ότι δεχόμαστε να συζητήσουμε την πρόταση του Νίμιτς, γνωρίζουμε όμως ότι θα την απορρίψουν τα Σκόπια. Ετσι, θα πέσει το βάρος της απόρριψης σε εκείνους και όχι σε μας» (σ. 84-85).

Το βέβαιο είναι ότι οι χειρισμοί Καραμανλή είχαν κατά νου την αποφυγή της διπλής ονομασίας και την τελική συμφωνία σε ένα πλαίσιο παρόμοιο με εκείνο της Συμφωνίας των Πρεσπών (σύνθετη ονομασία erga omnes). Αυτός είναι ο λόγος που κατά τη συζήτηση της Συμφωνίας των Πρεσπών στη Βουλή το 2019, ενώ η πλειοψηφία των βουλευτών της Ν.Δ. ακολουθούσε τη γραμμή ΛΑΟΣ-Σαμαρά, δηλαδή την απόρριψη κάθε σύνθετης ονομασίας, ο Κώστας Καραμανλής καταψήφισε μεν τη συμφωνία, αλλά με το δικό του σκεπτικό που ουσιαστικά τη δικαίωνε.

Όλα δείχνουν ότι η πρόσφατη δήλωση του Κώστα Καραμανλή δεν ισοδυναμεί με οριστική αυλαία στην προσωπική του πολιτική καριέρα. Τουλάχιστον αυτή μοιάζει να είναι η πρόθεσή του. Μόνο που είναι πολύ αμφίβολο αν υπάρχει περιθώριο για οποιαδήποτε άλλη φωνή στη Ν.Δ. του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Γιατί τον επιλέξαμε

Με τη δήλωσή του ότι δεν θα είναι υποψήφιος στις προσεχείς εκλογές, ο Κώστας Καραμανλής έστειλε στους ψηφοφόρους της Δεξιάς ένα διπλό μήνυμα, το οποίο επιτρέπει και διπλές αναγνώσεις.