Ενας υπουργός «απέναντι» στην αιρετική του θέση

Ο νέος υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης, Δημήτρης Παπαδημητρίου, αποτελεί ίσως το πιο αμφιλεγόμενο πρόσωπο του ανασχηματισμού. Δεν είναι απλώς ένας «συνηθισμένος» καθηγητής ξένου Πανεπιστημίου, με «άκρες» στα επενδυτικά κεφάλαια των ΗΠΑ, που αναλαμβάνει ένα σημαντικό πόστο στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Είναι το «μυαλό» πίσω από το γνωστό αμερικανικό Ινστιτούτο Levy που εισηγείται εμφατικά εδώ και καιρό την ανάγκη εισαγωγής ενός παράλληλου νομίσματος στην Ελλάδα.

Η ιδιαιτερότητα αυτή είναι αρκετή για να πυροδοτήσει ερωτήματα σχετικά με τη σκοπιμότητα της επιλογής του πρωθυπουργού αλλά και σενάρια για την πολιτική που θα ακολουθήσει ο ίδιος αναλαμβάνοντας το κρίσιμο πόστο του υπουργού Ανάπτυξης.

Το «Geuro», όπως ο ίδιος και η ομάδα του στο Ινστιτούτο Levy έχουν βαφτίσει την πρότασή τους για το διπλό νόμισμα της Ελλάδας, προβάλλεται ως δραστική συνταγή για να μειωθεί η ανεργία, να τονωθεί η ρευστότητα, να αυξηθούν οι εξαγωγές και τελικά να «απογειωθεί» η οικονομία με ρυθμούς ανάπτυξης πάνω από 5% από το 2017.

Πενήντα πενήντα

Με το παράλληλο νόμισμα θα πληρώνονται μέρος του μισθού τους οι υφιστάμενοι δημόσιοι υπάλληλοι και οι συνταξιούχοι, ώστε με τη σειρά τους να χρηματοδοτήσουν την πρόσληψη έως και μισού εκατομμυρίου νέων δημόσιων υπαλλήλων οι οποίοι θα λαμβάνουν το ήμισυ του μισθού τους σε Geuro.

Θα μπορούν επίσης να πληρώνονται φορολογικές υποχρεώσεις προς το κράτος ή να γίνονται συμψηφισμοί οφειλών και γενικώς να γίνονται συναλλαγές τόσο με το κράτος όσο και μεταξύ του ιδιωτικού τομέα.

Στόχος της εισαγωγής του διπλού νομίσματος, όπως ο ίδιος έχει πει, δεν είναι να εξελιχθεί σε εργαλείο προετοιμασίας για έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Η επιλογή αυτή θα είχε καταστροφικά αποτελέσματα, σύμφωνα με την άποψη του νέου υπουργού Οικονομίας.

Φυσικά η πραγματικότητα απέχει πολύ από τις θεωρίες, και είναι εκ των πραγμάτων πολύ νωρίς για να υποθέσει κανείς το παραμικρό σε σχέση με την πολιτική που θα ασκήσει ο νέος υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης Δ. Παπαδημητρίου αναλαμβάνοντας τα καθήκοντά του.

Ο ίδιος, άλλωστε, αμέσως μετά την ορκωμοσία του, κράτησε σαφείς αποστάσεις από τη θεωρία του παράλληλου νομίσματος απαντώντας με ένα «όχι βέβαια, η κυβέρνηση έχει πει ότι δεν υπάρχει τέτοιο θέμα» στην ερώτηση αν θα επιμείνει στην πρότασή του.

Η θεωρία του είχε παρουσιαστεί σε συνέδριο του Ινστιτούτου Levy στην Αθήνα τον Νοέμβριο του 2013, το οποίο είχαν παρακολουθήσει στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά, όπως ο ίδιος έχει πει, δεν βρήκε ποτέ θερμή ανταπόκριση.

Διαφωνεί με Βαρουφάκη

Ο Δ. Παπαδημητρίου έχει διαχωρίσει τη θέση του από το «σχέδιο Βαρουφάκη» για την εισαγωγή παράλληλου νομίσματος πληρωμών, υποστηρίζοντας ότι διαφέρει από τη δική του πρόταση που έχει περισσότερο αναπτυξιακά χαρακτηριστικά.

Το δικό του σχέδιο, όπως έχει δηλώσει, αποσκοπεί στη βελτίωση των συνθηκών ρευστότητας και την αύξηση των εξαγωγών μέσα από ένα παράλληλο χρηματοπιστωτικό σύστημα που θα χρησιμοποιεί διαρκή ομόλογα μηδενικού τοκομεριδίου, τα οποία θα μπορούσαν να συνυπάρχουν με το επίσημο νόμισμα της χώρας.

Πρακτικά, σύμφωνα με τη θεωρία του, το παράλληλο νόμισμα θα «εξαφανιστεί» από μόνο του όσο αυξάνονται οι εξαγωγές και συνεπώς οι εισροές ευρώ στην Ελλάδα.

Τι λέει το σχέδιο για το Geuro

Το σενάριο της έκδοσης του παράλληλου νομίσματος προβάλλεται περίπου ως «σωτήριο» για την οικονομία για να επιτευχθούν τόσο οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης που προβλέπει το Μνημόνιο όσο και τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα

Για να δούμε πώς σκέφτεται ο νέος υπουργός Ανάπτυξης, αξίζει να καταγράψουμε μερικά από τα βασικά σημεία της μελέτης που δημοσίευσε μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο μαζί με τους Μιχάλη Νικηφόρο και Gennaro Zezza. Ολόκληρη η σχετική μελέτη βρίσκεται δημοσιευμένη στη διεύθυνση http://www.levyinstitute.org/pubs/sa_gr_9_16.pdf

Σύμφωνα με αυτή, η κυβέρνηση μπορεί να αρχίσει να εκδίδει το Geuro από το πρώτο τρίμηνο του 2017, προκειμένου να αποφύγει την ονομαστική πτώση των μισθών και των συντάξεων και να χρηματοδοτήσει ένα πρόγραμμα ανάσχεσης της ανεργίας.

Το Geuro θα είναι ένα μη μετατρέψιμο «δημοσιονομικό νόμισμα» στα πρότυπα του παράλληλου νομίσματος που εισήχθη στην Ελβετία το 1934 προκειμένου να περιοριστεί η δημοσιονομική πολιτική.

Η μελέτη προτείνει το παράλληλο νόμισμα να αξιοποιηθεί για να καλύψει το 20% των φορολογικών εσόδων και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι ετήσιες ανάγκες έκδοσης Geuros μόνο για τους φόρους θα είναι 14,1 δισ. ευρώ.

Επειδή, ωστόσο, ο κύριος στόχος της εισαγωγής του διπλού νομίσματος θα είναι η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, προτείνει να πληρώνονται μέσω του Geuro όσοι είναι διατεθειμένοι να εργάζονται για τον κατώτατο μισθό. Οι εκτιμήσεις της μελέτης τοποθετούν τις χρηματοδοτικές ανάγκες του προγράμματος σε 7,5 δισ. ευρώ τον χρόνο για συνολικά 550.000 εργαζόμενους που θα λαμβάνουν μισθό 586 ευρώ τον μήνα, συμπεριλαμβανομένων και των εξόδων για ασφαλιστικές εισφορές κ.λπ.

Το σενάριο της έκδοσης του παράλληλου νομίσματος προβάλλεται περίπου ως «σωτήριο» για την οικονομία τόσο για να επιτευχθούν οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης που προβλέπει το Μνημόνιο όσο και τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα 

Στη μελέτη του Ινστιτούτου προτείνεται οι εργαζόμενοι να πληρώνονται κατά 50% σε νόμισμα ευρώ και κατά 50% σε νόμισμα Geuro.

Το ετήσιο κόστος σε ευρώ θα είναι 3,8 δισ. και προτείνεται να χρηματοδοτηθεί από την πληρωμή του 10% των αποδοχών όλων των δημόσιων υπαλλήλων σε Geuro (ετήσια δαπάνη 2,1 δισ. ευρώ) και επίσης του 5% των συντάξεων και άλλων κοινωνικών παροχών (επιδόματα κ.λπ.) πάλι στο παράλληλο νόμισμα (κατ' εκτίμηση 1,7 δισ. ευρώ ετησίως).

Με την υιοθέτηση αυτών των μέτρων, οι καθαρές κυβερνητικές πληρωμές σε ευρώ θα μειωθούν περίπου κατά 3,9 δισ. ευρώ ενώ τα Geuros που θα εκδίδονται για να καλυφθεί το κενό στη χρηματοδότηση του προγράμματος θέσεων κοινωφελούς απασχόλησης θα ανέλθει σε 3,6 δισ. ευρώ.

Εκτιμά πως αν το πρόγραμμα ξεκινήσει να εφαρμόζεται από το πρώτο τρίμηνο της επόμενης χρονιάς, το 2017 η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί με ρυθμό 5,2% και θα παράγει πρωτογενές πλεόνασμα 4% του ΑΕΠ, ενώ το 2018 θα έχει ρυθμό ανάπτυξης 3,7% και πρωτογενές πλεόνασμα 5%.