Τριμερής-κλειδί για τον East Med

Το μέλλον του αγωγού «East Med» κρίνεται εν πολλοίς σήμερα στην Ιερουσαλήμ, στην τριμερή σύνοδο μεταξύ Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας, με τη συμμετοχή των Μπενιαμίν Νετανιάχου, Νίκου Αναστασιάδη και Αλέξη Τσίπρα.

Η σημασία του τεράστιου ενεργειακού έργου καθορίζεται και από τη συμμετοχή στη σύνοδο του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο.

Η συνάντηση είναι σημαντική, καθώς φαίνεται να υπάρχει παρέκκλιση από τον αρχικό προγραμματισμό, όπως αυτός είχε ανακοινωθεί στα τέλη του 2018 και ήθελε τις ενδιαφερόμενες πλευρές να έχουν υπογράψει από τον Φεβρουάριο του 2019 την κατασκευή, ώστε το έργο να πάρει μπρος.

Σε καμία περίπτωση δεν τίθεται ζήτημα ακύρωσής του, αυτό που διαφαίνεται ωστόσο είναι κάποιες αλλαγές στον χρονικό ορίζοντα της υλοποίησής του, οι οποίες έχουν σχέση με το σύνολο των πλευρών που συμμετέχουν στην κατασκευή του.

Υπό αυτό το πρίσμα δεν είναι μόνο η Τουρκία που καραδοκεί στη γωνία έχοντας εκφράσει ουκ ολίγες φορές τη θέλησή της να αναμειχθεί στο έργο, βάζοντας ζητήματα συνεκμετάλλευσης στην κυπριακή ΑΟΖ. Τελευταίες πληροφορίες κάνουν λόγο για πάγωμα των διαπραγματεύσεων εκ μέρους της ιταλικής πλευράς, εκεί όπου θα καταλήγει δηλαδή ο αγωγός πριν ακολουθήσουν επεκτάσεις του προς την κεντρική Ευρώπη.

Ενστάσεις φέρεται να έχει καταθέσει και η πλευρά του Λιβάνου, αλλά τα αρμόδια υπουργεία Εξωτερικών δεν τις θεωρούν βάσιμες και σε καμία περίπτωση απειλητικές για την υλοποίηση του αγωγού.

Πρόκειται για την 6η τριμερή συνάντηση και, σε αντίθεση με τις προηγούμενες τριμερείς, όπου στο επίκεντρο βρίσκονταν όλα τα θέματα συνεργασίας των τριών χωρών, στην τωρινή ατζέντα τα θέματα που θα συζητηθούν είναι η ενέργεια και η ασφάλεια σε όλα τα επίπεδα, με φόντο τις τελευταίες εξελίξεις στα ενεργειακά της κυπριακής ΑΟΖ, των διεργασιών προς την πλευρά της Αιγύπτου αλλά και της ισραηλινής ΑΟΖ.

Η παρουσία Πομπέο

Από την πλευρά της η αμερικανική πλευρά επιβεβαίωσε το ενδιαφέρον της για το έργο, καθώς μέσω Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοινώθηκε η συμμετοχή του Μάικ Πομπέο. Υπενθυμίζεται ότι στην προηγούμενη τριμερή τον αμερικανικό παράγοντα είχε εκπροσωπήσει ο πρέσβης των ΗΠΑ στο Ισραήλ, Ντέιβιντ Φρίντμαν. Κατά συνέπεια, η συμμετοχή του ίδιου του Αμερικανού ΥΠΕΞ στην παρούσα χρονική συγκυρία αποδεικνύει πόσο σοβαρά έχουν πάρει οι ΗΠΑ τον ρόλο τους στο σχέδιο.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η παρουσία Πομπέο στην τριμερή έχει διπλό μήνυμα: το πρώτο είναι προς την Τουρκία και αφορά την ασφάλεια του εγχειρήματος το οποίο έχει αμφισβητήσει με τις βλέψεις της η Αγκυρα, το δεύτερο είναι τα αμερικανικά συμφέροντα. Και εξηγούμαστε:

Την προηγούμενη εβδομάδα έγινε στο Οστιν των ΗΠΑ η συνάντηση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργου Σταθάκη με εκπροσώπους της αμερικανικής εταιρείας ExxonMobil. Η συνάντηση έγινε στο περιθώριο του διεθνούς ενεργειακού συνεδρίου CeraWeek. Σύμφωνα με πληροφορίες, δύο ήταν τα ζητήματα που τέθηκαν επί τάπητος.

Το πρώτο, η εκμετάλλευση δύο θαλάσσιων ενεργειακών οικοπέδων νότια της Κρήτης, στα οποία έχει συμφωνήσει η Ελλάδα με την εταιρεία εδώ και δύο χρόνια, αλλά για γραφειοκρατικούς λόγους δεν έχει προχωρήσει η υπόθεση και το δεύτερο, το ενδεχόμενο συμμετοχής των Αμερικανών στον «East Med».

Μάλιστα, στο ίδιο πλαίσιο και με δεδομένο ότι όπως φαίνεται υπάρχουν δεύτερες σκέψεις για τον αγωγό από την Ιταλία, οι εμπλεκόμενες πλευρές εξετάζουν ακόμα και το ενδεχόμενο ο αγωγός να μην καταλήγει απαραίτητα μόνο στην Ιταλία, αλλά να κάνει διακλάδωση κι ένα κομμάτι του να καταλήγει στη Βόρεια Μακεδονία μέσω της Ελλάδας.

Το ενδεχόμενο συμμετοχής της Exxon Mobil δικαιώνει τη συμμετοχή του Μάικ Πομπέο στη σύνοδο και, σύμφωνα με πληροφορίες, στη διακήρυξη που θα ακολουθήσει το πέρας των εργασιών της, θα περιλαμβάνεται προειδοποίηση προς τρίτες χώρες (βλέπε Τουρκία) ότι δεν πρόκειται να γίνουν αποδεκτές οι απειλές που προέρχονται από αυτές. Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα ο Τούρκος ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, κατέθεσε γραπτές θέσεις στην Ε.Ε. που καθιστούν σαφές ότι διεκδικεί σημαντικό τμήμα της κυπριακής ΑΟΖ.

Τη σημασία της αμερικανικής παρουσίας στη σύνοδο τόνισε χθες και ο υπουργός Αμυνας Ευάγγελος Αποστολάκης. Αφού τη χαρακτήρισε «σοβαρό μήνυμα» που δίνεται με τις αμερικανικές ευλογίες, είπε: «Είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.

Συμφωνία δεν μπορεί να την πει κανείς, αλλά είναι μια δήλωση προθέσεων και γνωρίζετε πολύ καλά ότι οι σχέσεις των κρατών όσο πιο στενές, όσο πιο ενεργές είναι, τόσο καθορίζουν και τις εν δυνάμει συμμαχίες. Αν υπάρξει κοινό συμφέρον, θα υπάρξει και κοινή αντιμετώπιση. Και, από ό,τι φαίνεται, υπάρχει».