Αθήνα, 6°C
Αθήνα
Αραιές νεφώσεις
6°C
7.0° 5.3°
3 BF
71%
Θεσσαλονίκη
Αυξημένες νεφώσεις
4°C
5.1° 2.1°
2 BF
67%
Πάτρα
Ελαφρές νεφώσεις
8°C
7.7° 5.4°
4 BF
53%
Ιωάννινα
Ελαφρές νεφώσεις
-3°C
-3.1° -3.1°
1 BF
100%
Αλεξανδρούπολη
Αραιές νεφώσεις
1°C
0.9° -0.4°
2 BF
69%
Βέροια
Αίθριος καιρός
4°C
4.3° 2.9°
1 BF
80%
Κοζάνη
Αυξημένες νεφώσεις
-1°C
0.6° -0.6°
0 BF
80%
Αγρίνιο
Ελαφρές νεφώσεις
4°C
4.1° 4.1°
1 BF
78%
Ηράκλειο
Ασθενείς βροχοπτώσεις
8°C
8.6° 6.6°
5 BF
78%
Μυτιλήνη
Ελαφρές νεφώσεις
6°C
6.0° 3.5°
2 BF
63%
Ερμούπολη
Αυξημένες νεφώσεις
8°C
8.4° 7.2°
5 BF
61%
Σκόπελος
Αυξημένες νεφώσεις
5°C
4.6° 4.6°
5 BF
57%
Κεφαλονιά
Αίθριος καιρός
6°C
6.4° 6.4°
3 BF
57%
Λάρισα
Αραιές νεφώσεις
3°C
2.9° 1.8°
0 BF
100%
Λαμία
Αραιές νεφώσεις
5°C
4.5° 2.5°
1 BF
90%
Ρόδος
Αίθριος καιρός
9°C
9.3° 4.8°
0 BF
47%
Χαλκίδα
Αυξημένες νεφώσεις
5°C
6.4° 4.5°
3 BF
77%
Καβάλα
Αίθριος καιρός
1°C
1.0° 1.0°
1 BF
67%
Κατερίνη
Αυξημένες νεφώσεις
4°C
5.0° 3.6°
1 BF
80%
Καστοριά
Αυξημένες νεφώσεις
1°C
0.7° 0.7°
1 BF
84%
ΜΕΝΟΥ
Δευτέρα, 10 Φεβρουαρίου, 2025
simitis papantoniou
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
Κώστας Σημίτης και Γιάννος Παπαντωνίου στη συνέντευξη Τύπου μετά τη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. στο Ελσίνκι τον Δεκέμβριο του 1999 | ΑΝΤΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ/EUROKINISSI
Κώστας Σημίτης 1936 - 2025

Η «Στρατηγική του Ελσίνκι» στις σχέσεις με την Τουρκία

Η σχολή προσέγγισης των ελληνοτουρκικών διαφορών που εγκαινίασε το 1999 στη φινλανδική πρωτεύουσα ο Κώστας Σημίτης οδήγησε, μεταξύ άλλων, στην ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. ● Μολαταύτα διχάζει ακόμη και σήμερα το πολιτικό μας σύστημα, διατηρώντας ωστόσο ένθερμους θιασώτες σε όλα τα κόμματα.

Ο Κώστας Σημίτης, ως πρωθυπουργός και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ την περίοδο 1996-2004, δεν έβαλε μόνο την πολιτικο-ιδεολογική του σφραγίδα στο πολιτικό σύστημα, με την εφαρμογή ενός φιλελεύθερου προγράμματος οικονομικής πολιτικής και δημόσιας διοίκησης, δημιούργησε ταυτόχρονα και τη δική του σχολή προσέγγισης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Ο ίδιος της έδωσε την ονομασία «Στρατηγική του Ελσίνκι», ορμώμενος από τις αποφάσεις που έλαβαν οι 15 Ευρωπαίοι ηγέτες στην τακτική σύνοδο της Ε.Ε. στις 10 Δεκεμβρίου του 1999, στη χιονισμένη πρωτεύουσα της Φινλανδίας. Οι αποφάσεις στο Ελσίνκι, οι οποίες οδήγησαν στην είσοδο της Κύπρου στην Ε.Ε. το 2004, συνέδεσαν, για πρώτη φορά, την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας με την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών μέσω προσφυγής στη Διεθνή Διαιτησία της Χάγης.

Το Ελσίνκι, όπως και η Συμφωνία της Μαδρίτης, το 1997, με την οποία αναγνωριζόταν τα «νόμιμα» και «ζωτικά» συμφέροντα της Τουρκίας στο Αιγαίο, φέρουν ανεξίτηλα την υπογραφή του Κώστα Σημίτη και συνιστούν πολιτικές επιλογές που εξακολουθούν να διχάζουν το ελληνικό πολιτικό σύστημα και την ελληνική κοινή γνώμη, ακόμη και μετά τον θάνατό του.

Εθνική γραμμή

Η «Στρατηγική του Ελσίνκι» πρεσβεύει την προσέγγιση που προκρίνει τον διάλογο και την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών στη βάση των αρχών του Διεθνούς Δικαίου, ακόμη κι αν αυτό συνεπάγεται συμβιβασμούς από την ελληνική πλευρά, θεωρώντας ότι η μη επίλυση των διαφορών εν τέλει διευρύνει τις τουρκικές αξιώσεις και φέρνει με το πέρασμα του χρόνου σε δυσχερέστερη θέση τη χώρα.

Η «Στρατηγική του Ελσίνκι» αποτέλεσε την εναλλακτική στην εθνική γραμμή της «μιας και μόνης διαφοράς», η οποία διαπιστωτικά καθιστά ανέφικτη την εύρεση κοινού εδάφους για την επίλυση της ελληνοτουρκικής διένεξης. Μετά την κρίση των Ιμίων τον Ιανουάριο του 1996, η πολιτική προσέγγιση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις εντός του πλαισίου των αρχών του Διεθνούς Δικαίου και του ευρωπαϊκού κεκτημένου θεωρήθηκε από την κυβέρνηση Σημίτη ιδανική συνθήκη που θα περιόριζε τυχόν επεκτατικές ή αναθεωρητικές βλέψεις της Τουρκίας.

Στην ευρωπαϊκή σύνοδο στο Ελσίνκι τον Δεκέμβριο του 1999, η Ελλάδα ήρε τις ενστάσεις της για την ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας, αποδεχόμενη την αναβάθμισή της ως υποψήφιας χώρας στην Ε.Ε. Με αυτό τον τρόπο, διασφαλίστηκε ότι η ενταξιακή πορεία της Κύπρου θα καθοριζόταν ανεξάρτητα από την επίλυση του πολιτικού προβλήματος και συμφωνήθηκε η προοπτική προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο σε συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα.

Σε αυτό το πλαίσιο πραγματοποιήθηκαν οι 64 γύροι διερευνητικών επαφών την περίοδο 2002-2004. Το 2004 η νέα κυβέρνηση Καραμανλή, μη διατεθειμένη να αναλάβει το κόστος του συμβιβασμού που θα συνεπαγόταν η επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών, όπως προβλεπόταν από το Ελσίνκι να καταλήξει ο ελληνοτουρκικός διάλογος, αποφάσισε να απεμπλακεί από τις δεσμεύσεις της Συμφωνίας. Ο Κώστας Καραμανλής δήλωσε στη Σύνοδο του Δεκεμβρίου του 2004 ότι «οι ασφυκτικοί χρονικοί περιορισμοί δεν βοηθούν την ελληνοτουρκική προσέγγιση».

Διατήρησε το θετικό κλίμα αποδεχόμενος την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την Ε.Ε., συνέχισε τον διάλογο με την Τουρκία, χωρίς όμως χρονικά ορόσημα και το προαπαιτούμενο της επίλυσης των διαφορών που προέβλεπε το Ελσίνκι. Η κυβέρνηση Καραμανλή, με υπουργό Εξωτερικών τον Πέτρο Μολυβιάτη, επανήλθε στην πολιτική των Ανδρέα Παπανδρέου και Κωνσταντίνου Καραμανλή των προηγούμενων δεκαετιών.

Διεθνής διαιτησία

Η Ελλάδα αποδεχόταν την παραπομπή στη Χάγη μόνο του ζητήματος για την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ, αρνούμενη κατηγορηματικά ότι υπάρχουν παρεμπίπτοντα ζητήματα που χρήζουν επίλυσης στη διεθνή διαιτησία καθώς οποιαδήποτε τέτοια παραδοχή θα οδηγήσει θέματα κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων στην κρίση της διεθνούς διαιτησίας με κίνδυνο την απώλειά τους.

Η ελληνοτουρκική προσέγγιση ατόνησε, οι νεοοθωμανικές αντιλήψεις Ερντογάν «πάγωσαν» τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Τουρκίας - Ε.Ε., όμως ο ενεργειακός ανταγωνισμός στην ανατολική Μεσόγειο επανέφερε τις ελληνοτουρκικές διαφορές. Τον Απρίλιο του 2021, σχεδόν μετά έναν χρόνο από την κρίση με το τουρκικό ερευνητικό πλοίο «Oruç Reis», οι δύο διαφορετικές φιλοσοφίες στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αντιπαρατέθηκαν εκ νέου στη δημόσια σφαίρα.

Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του Κώστα Σημίτη «Η στρατηγική του Ελσίνκι, 20+1 χρόνια» και τη δημοσίευση άρθρου του στα «Νέα», με το οποίο κατηγορούσε τον Κώστα Καραμανλή για «απάθεια» απέναντι στις ελληνοτουρκικές εξελίξεις επειδή δεν ολοκλήρωσε τα προβλεπόμενα στο Ελσίνκι και δεν προχώρησε στην επίλυση των διαφορών, με αποτέλεσμα η Τουρκία να εμφανίζεται στις μέρες μας πιο προκλητική και διεκδικητική (τουρκολιβυκό μνημόνιο και δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας»), ο πρώην πρόεδρος της Ν.Δ. απάντησε στην κριτική Σημίτη υποστηρίζοντας ότι:

«Η δήθεν “επιτυχημένη” στρατηγική του Ελσίνκι οδηγούσε την ελληνική κυριαρχία νησιών και βραχονησίδων στη δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης! [...] Το 1999 με το Ελσίνκι, η Ε.Ε. ως Πόντιος Πιλάτος θα προωθούσε την προσφυγή της Τουρκίας στη Χάγη εναντίον μας για “εκκρεμείς συνοριακές διαφορές και άλλα συναφή θέματα”, μέχρι τα τέλη του 2004! Οχι μόνο για την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ που είναι η μόνη διαφορά που αναγνωρίζουν όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις από το 1974», ανέφερε σε γραπτή δήλωσή του.

Δύο φιλοσοφίες

Η «Στρατηγική του Ελσίνκι» και η πολιτική των κυβερνήσεων Καραμανλή αντικατοπτρίζουν δύο διαφορετικές φιλοσοφίες στην ελληνοτουρκική προσέγγιση, οι οποίες υπερβαίνουν τα κομματικά όρια. Υποστηρικτές και των δύο προσεγγίσεων βρίσκονται τόσο στο κυβερνών κόμμα της Ν.Δ. όσο και στα κόμματα της αντιπολίτευσης, του ΠΑΣΟΚ ή του ΣΥΡΙΖΑ. Οι πρόσφατες φωνές διαμαρτυρίας στο εσωτερικό της Ν.Δ. για την ελληνοτουρκική προσέγγιση Μητσοτάκη - Γεραπετρίτη, η σφοδρή κριτική Σαμαρά και η διαγραφή του, οι επιφυλάξεις και οι προβληματισμοί για την έκβαση του ελληνοτουρκικού διαλόγου από τον ίδιο τον Καραμανλή και άλλους βουλευτές της Ν.Δ., το επιβεβαιώνουν.

Η τελευταία ελληνοτουρκική προσέγγιση προσιδιάζει στις διερευνητικές επαφές της εποχής Σημίτη και Γ. Παπανδρέου, όταν και τότε οι επιλογές Σημίτη είχαν διαιρέσει το ΠΑΣΟΚ σε «εκσυγχρονιστικό» και «πατριωτικό». Σήμερα το ΠΑΣΟΚ του Ν. Ανδρουλάκη δεν είναι ξεκάθαρο αν έχει αφήσει πίσω αυτή την τομή. Το ίδιο ισχύει και με τον ΣΥΡΙΖΑ στον οποίο μετακόμισαν τα προηγούμενα χρόνια «εκσυγχρονιστές» και «πατριώτες» σύντροφοι του ΠΑΣΟΚ.

Google News ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS
Η «Στρατηγική του Ελσίνκι» στις σχέσεις με την Τουρκία

ΣΧΕΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.

Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.

Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.

Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.

Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας