Παιχνίδι Ντμπεϊμπά στα όρια της ρήξης με την Ελλάδα

Σε κρίσιμη φάση βρίσκονται οι σχέσεις Αθήνας-Τρίπολης, με ορατό τον κίνδυνο η μεταβατική κυβέρνηση Ντμπεϊμπά να ναρκοθετήσει για πολλά χρόνια το πεδίο, με νέες τουρκολιβυκές συμφωνίες παραχώρησης στην Αγκυρα θαλάσσιων «οικοπέδων» νοτίως της Κρήτης, στη δυνητική ΑΟΖ της Ελλάδας. Το διπλωματικό επεισόδιο κατά την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Ν. Δένδια ήρθε απλώς να επιβεβαιώσει την πλήρη ταύτιση του πρωθυπουργού της Λιβύης με την κυβέρνηση Ερντογάν, που δείχνει να επείγεται για την πρόκληση τετελεσμένων στην περιοχή.

Παρά το γεγονός ότι η Λιβύη μπαίνει σε προεκλογική περίοδο και τις επόμενες ημέρες η Βουλή πρόκειται να αποφασίσει τον εκλογικό νόμο και τις διαδικασίες των προεδρικών και των βουλευτικών εκλογών, ενώ το Προεδρικό Συμβούλιο έχει συνομιλίες με τη μεταβατική κυβέρνηση και τα κόμματα για την προκήρυξή τους, ο Α. Ντμπεϊμπά συνεχίζει να προβάλλει αντιρρήσεις. Λόγο στις πολιτικές εξελίξεις έχει το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο (ΣτΕ) που στηρίζει τον μεταβατικό πρωθυπουργό και, κυρίως, η στρατιωτική επιτροπή 5+5 στην οποία συμμετέχουν όλα τα επιμέρους λιβυκά στρατόπεδα.

Σε κάθε περίπτωση, η πλευρά Ντμπεϊμπά δεν φαίνεται διατεθειμένη να τηρήσει τις συμφωνίες που είχαν συναφθεί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Και δεν αποκλείεται, ακόμα και αν προκηρυχθούν εκλογές, να προχωρήσει στην παραχώρηση θαλασσίων «οικοπέδων» προς την Αγκυρα. Αλλωστε και το δεύτερο μνημόνιο που υπέγραψαν οι υπουργοί Εξωτερικών της Τουρκίας και της Λιβύης, Μ. Τσαβούσογλου και Ν. Μανγκούς, έγινε αιφνιδιαστικά στις 3 Οκτωβρίου 2022, έξω από το πλαίσιο όλων των διεθνών συμφωνιών. Οι αντιδράσεις από τον ΟΗΕ, αλλά και από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε., ήταν σαφή μηνύματα προς τη μεταβατική κυβέρνηση.

Το ζήτημα είναι αν οι πιέσεις της διεθνούς κοινότητας θα οδηγήσουν τον Α. Ντμπεϊμπά σε έναν εύσχημο συμβιβασμό με τις άλλες πολιτικές δυνάμεις (και τις στρατιωτικές), χωρίς άλλους αιφνιδιασμούς. Πάντως, χθες, ο εκπρόσωπος του πρωθυπουργού δημοσιοποίησε συνομιλία που είχε με την υπουργό Εξωτερικών Ν. Μανγκούς μετά το διπλωματικό επεισόδιο με τον Ν. Δένδια. Σύμφωνα με το λιβυκό πρακτορείο Lana, ο Α. Ντμπεϊμπά τόνισε ότι «ο αμοιβαίος σεβασμός αποτελεί τη βάση των διπλωματικών σχέσεων με το ελληνικό κράτος» και πρόσθεσε πως «δεν επιτρέπει τέτοιες ενέργειες έναντι του λιβυκού κράτους».

Αντιθέτως, από τον πρόεδρο του Προεδρικού Συμβουλίου Μ. Μένφι (ο οποίος είχε καλέσει τον Ν. Δένδια στην Τρίπολη) με ανακοίνωση που εκδόθηκε εκφράζεται η βούληση η Λιβύη «να συνεχίσει τις φιλικές σχέσεις με όλες τις χώρες στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού και των διεθνών κανόνων, για να αποφευχθούν όλα όσα διαταράσσουν αυτές τις σχέσεις». Προσθέτει, δε, ότι «είναι σε εξέλιξη επαφές με το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών για να διευκρινιστούν οι λόγοι ακύρωσης της επίσκεψης Δένδια στην Τρίπολη». Με την ήπια δήλωση του Μ. Μένφι διαφώνησε το μέλος του Προεδρικού Συμβουλίου Α. Λάφι, θεωρώντας ότι ο πρόεδρος αποδοκιμάζει τη Ν. Μανγκούς.

Εκλογές

Ο Μ. Μένφι συναντήθηκε με τους επικεφαλής των οκτώ κομμάτων της Βουλής και συζήτησαν χθες για τις εκλογές και την ολοκλήρωση της πολιτικής μετάβασης. Συναντήσεις είχε και με την κοινή στρατιωτική επιτροπή 5+5. Τη Δευτέρα, η Βουλή προγραμματίζει συζήτηση επί των σχεδίων νόμου για τις εκλογικές διαδικασίες. Θα έχει προηγηθεί η κοινή δήλωση, σήμερα Σάββατο, 120 προσωπικοτήτων της Λιβύης, πολιτικών, ακαδημαϊκών και στρατιωτικών, για την άμεση διενέργεια εκλογών.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες το διπλωματικό επεισόδιο με τον Ν. Δένδια θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και αναπόφευκτο. Η ελληνική διπλωματία είχε ξεκαθαρίσει προς την Τρίπολη μετά το δεύτερο τουρκολιβυκό μνημόνιο ότι δεν υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης των διμερών σχέσεων. Ο πρέσβης Ν. Κοτροκόης που επρόκειτο να δώσει τα διαπιστευτήριά του στον Α. Ντμπεϊμπά στις 10 Οκτωβρίου, δεν το έκανε και επέστρεψε στην Αθήνα. Και η Λιβύη εκπροσωπείται στην Ελλάδα με διπλωμάτη-επιτετραμμένο, ο οποίος ανεκλήθη. Εάν η Τρίπολη επιλέξει την οδό της διπλωματικής κλιμάκωσης θα προβεί σε κίνηση διακοπής των σχέσεων και ρήξης. Πλην, όμως, μια τέτοια επιλογή θα προκαλούσε αντιδράσεις και από την Ε.Ε.

Στην κατάσταση που έχουν περιέλθει τα πράγματα, αποφασιστικός θα είναι το επόμενο διάστημα ο ρόλος του διεθνούς παράγοντα στη Λιβύη. ΟΗΕ και Ε.Ε. έχουν δώσει εγγυήσεις στο Προεδρικό Συμβούλιο για την εκλογική διαδικασία, ενώ παράλληλα ΗΠΑ, Γαλλία και Μ. Βρετανία «ενθαρρύνουν όλες τις πολιτικές δυνάμεις και τη στρατιωτική επιτροπή».

Πώς θα πείσουν τον πρωθυπουργό Α. Ντμπεϊμπά, «είναι το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου». Η πίεση που ασκείται είναι μεγάλη και δεν αποκλείεται ακόμη και το ενδεχόμενο κρίσης (με παραιτήσεις στελεχών των οργανισμών και των φορέων της διοίκησης) εάν ο Α. Ντμπεϊμπά δεν συμφωνήσει.

Αυθαίρετα «οικόπεδα»

Στην περίπτωση που η Αγκυρα επιμείνει για την απόκτηση θαλασσίων «οικοπέδων» (πληροφορίες φέρουν την τουρκική προεδρία να συζητεί επίσκεψη Ερντογάν στη Λιβύη μέσα στις επόμενες εβδομάδες), το ένα σενάριο, σχετικά ήπιο, αφορά την περιοχή κάτω από τη νοητή μέση γραμμή της δυνητικής ελληνικής ζώνης. Τότε το πρόβλημα θα βαρύνει τις σχέσεις Αγκυρας-Τρίπολης, εάν βγει άλλος πρωθυπουργός. Το χειρότερο σενάριο είναι να παραχωρηθούν αυθαίρετα «οικόπεδα» πάνω από τη μέση γραμμή, εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Κάτι τέτοιο θα φέρει την Τρίπολη άμεσα εμπλεκόμενη στα επεκτατικά σχέδια της Τουρκίας. Για την Ελλάδα, το καλύτερο θα ήταν να μείνουν τα πράγματα ως έχουν μέχρι τις εκλογές και αμέσως μετά τα ξεκινήσουν οι διπλωματικές διαδικασίες με τη νέα κυβέρνηση για την οριοθέτηση ΑΟΖ και την ακύρωση των παράνομων τουρκολιβυκών μνημονίων.