Τακτική αναδίπλωση της Αγκυρας

Κρίσιμες διπλωματικά είναι οι δύο επόμενες εβδομάδες για την Ελλάδα και το πλαίσιο των σχέσεων που θα διαμορφωθεί στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ με την Τουρκία στις συνόδους κορυφής. Η πολιτική Ερντογάν συνιστά πλέον πρόβλημα ευρύτερο και αυτό περιπλέκει τα πράγματα στο πεδίο των ελληνοτουρκικών.

Στη σύνοδο της Ε.Ε. στις 23-24 Ιουνίου, η Αθήνα δεν έχει άλλη επιλογή από το να θέσει εκ νέου θέμα τουρκικής επιθετικότητας, όπως και η Λευκωσία, ώστε να συμπεριληφθεί στο κείμενο αποδοκιμασία των προκλήσεων και αναφορά σε κυρώσεις. Το θέμα συζητήθηκε στη συνάντηση Ν. Αναστασιάδη - Κυρ. Μητσοτάκη.

Συζητήθηκε επίσης η διαδικασία ενεργοποίησης του άρθρου 42 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης που αφορά την πολιτική ασφάλειας και άμυνας, επί του οποίου δεν απαιτείται ομοφωνία αλλά εναπόκειται σε κάθε χώρα-μέλος να προχωρήσει σε δήλωση συνδρομής.

Παράλληλα όμως ο Κυρ. Μητσοτάκης διεμήνυσε ότι υπάρχουν περιθώρια αποκλιμάκωσης και εκτίμησε ότι «θα μπορέσουμε να επανέλθουμε σύντομα σε πιο ήρεμα νερά, κρατώντας πάντα ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας οι οποίοι και στις πιο δύσκολες συγκυρίες -άποψή μου ήταν και είναι- δεν πρέπει ποτέ να κλείνουν».

Η ελληνική διπλωματία έχει ενημερώσει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και θεωρεί ευνοϊκές τις ισορροπίες που διαμορφώνονται στην Ε.Ε. Το μήνυμα είχε σταλεί από την Αθήνα την προηγούμενη εβδομάδα, στην κορύφωση των τουρκικών προκλήσεων με την τουρκική άσκηση Efes 2022 και το μπαράζ απειλητικών δηλώσεων ακόμη και για επίθεση στα νησιά του Αιγαίου.

Και οι νέες παρεμβάσεις όμως του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, του Βερολίνου και της Ε.Ε. ότι «η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα όλων των χωρών πρέπει να γίνονται σεβαστές και να προστατεύονται», συνεπώς ζήτημα αποστρατιωτικοποίησης για τα νησιά δεν υφίσταται όπως το θέτει η Τουρκία εγείροντας και αξίωση επί της κυριαρχίας, δεν φαίνεται να συγκινούν την τουρκική ηγεσία. Για την Αγκυρα οι δηλώσεις κρίνονται απαράδεκτες και επιμένει σε απευθείας συζήτηση με την Αθήνα, χωρίς όρους και προϋποθέσεις ή μεσολάβηση άλλων παραγόντων.

Πολλαπλά μηνύματα

Υπό το πρίσμα αυτό άμεση επανεκκίνηση των επαφών Αθήνας - Αγκυρας δεν αναμένεται, εκτός κι αν η τουρκική ηγεσία προχωρήσει σε στροφή 180 μοιρών. Το σχετικό μήνυμα δόθηκε από τον Ν. Δένδια στους ομολόγους του της Κροατίας και της Αυστρίας, Γκ. Ράντμαν (χθες υποδέχτηκε στο Ζάγκρεμπ τον Μ. Τσαβούσογλου) και Α. Σάλενμπεργκ (θα έχει μεθαύριο συνάντηση με τον Μ. Τσαβούσογλου).

Ανάλογο μήνυμα δόθηκε από τον υπουργό Αμυνας Ν. Παναγιωτόπουλο στην ολιγόλεπτη συνάντηση με τον Χ. Ακάρ στο ΝΑΤΟ. Το τουρκικό υπουργείο Αμυνας ανακοίνωσε μάλιστα ότι στη συνάντηση «τονίστηκε η σημασία της διατήρησης των ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας, η επικέντρωση στη θετική ατζέντα, η συμβολή της επικοινωνίας στις σχέσεις καλής γειτονίας, η διμερής-περιφερειακή συνεργασία, καθώς και η σημασία της διατήρησης του διαλόγου για τη μείωση των εντάσεων».

Στο πλαίσιο αυτής της τακτικής αναδίπλωσης δεν αποκλείεται να σταλούν τις επόμενες ημέρες προσκλήσεις από την Αγκυρα για συζήτηση των ΜΟΕ και νέο γύρο διερευνητικών επαφών. O πρόεδρος Τ. Ερντογάν ερωτηθείς χθες περιορίστηκε να σημειώσει την ακύρωση της φθινοπωρινής συνεδρίασης του Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας.

Στο ΝΑΤΟ τα προβλήματα της Τουρκίας είναι μεγαλύτερα, καθώς έχει συνδέσει την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας με όλα τα άλλα μέτωπα που έχει ανοιχτά, επιδιώκοντας ευνοϊκή μεταχείριση στο θέμα των εξοπλισμών, στα σχέδια νέας εισβολής στη Συρία, αλλά και στην επιθετική της πολιτική απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο. Μια νέα αρνητική δήλωση από την Ε.Ε. θα επέτεινε το πρόβλημα της Αγκυρας.

Ωστόσο, ακόμα δεν είναι σαφές ποιο είναι το διαπραγματευτικό χαρτί που θα παίξει ο Τ. Ερντογάν στην περίπτωση που οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ αδιαφορήσουν για τις απαιτήσεις του. Η Σουηδία και η Φινλανδία αντιμετωπίζονται ad hoc ως μέλη του Συμφώνου, ενώ όσον αφορά τη Συρία, όπως και τη Λιβύη, οι ΗΠΑ έχουν κάνει σαφές ότι και οι δύο εστίες κρίσης είναι ξανά στο πεδίο των προτεραιοτήτων τους.

Παράλληλα η διοίκηση Μπάιντεν κατέστησε σαφές ότι δεν ευνοεί τις πρωτοβουλίες Ερντογάν έναντι της Μόσχας για το Ουκρανικό. Ακόμη και στο θέμα της εξαγωγής σιτηρών η λύση που εξετάζεται από ΗΠΑ και Ε.Ε. κινείται εκτός του πλαισίου που προσπάθησε να φτιάξει η Τουρκία με τη Ρωσία για εξαγωγή των ουκρανικών σιτηρών άμεσα από τη Μαριούπολη (που βρίσκεται υπό ρωσικό έλεγχο) και αργότερα από την Οδησσό. Η λύση που προκρίνεται από Ε.Ε. και ΗΠΑ είναι η κατασκευή αποθηκευτικών χώρων στις όμορες Πολωνία, Ρουμανία και από εκεί η χερσαία και θαλάσσια μεταφορά τους σε άλλες χώρες.

Εσωτερικό κόστος

Το στοίχημα του Ερντογάν στο ΝΑΤΟ έχει χαθεί και το ερώτημα είναι με ποιο τρόπο θα επιλέξει ο πρόεδρος της Τουρκίας να διαχειριστεί την κατάσταση, με υποχώρηση ή κλιμάκωση της αντιπαράθεσης με τη Δύση και προσωπικά με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν.

Οι τελευταίες κινήσεις Ακάρ - Τσαβούσογλου παραπέμπουν σε αναδίπλωση, όμως και σε αυτή την περίπτωση το κόστος για τον Τ. Ερντογάν θα είναι μεγάλο στο εσωτερικό της Τουρκίας, όπου η αντιπολίτευση τον κατηγορεί ότι οδήγησε τη χώρα σε διπλωματική απομόνωση. Η άλλη επιλογή όμως, της ρήξης με τη Δύση, θα κάνει χειρότερη την απομόνωση και είναι αβέβαιο πλέον ότι θα του δώσει πόντους στο εσωτερικό, τη στιγμή που έξω τον βλέπουν σε πολιτική αποδρομή.