Η ώρα των μεγάλων αποφάσεων για την Τουρκία

Kρίσιμη για την πορεία του Κυπριακού αποδεικνύεται η άτυπη πενταμερής διάσκεψη του ΟΗΕ στη Γενεύη, παρά τις χαμηλές προσδοκίες με τις οποίες άρχισε τη Μ. Τρίτη. Το γεωπολιτικό σκηνικό που βρίσκεται υπό διαμόρφωση στην περιοχή, με αρνητικό σημείο αναφοράς από όλες τις πλευρές την Τουρκία, έχει αισθητή επιρροή και στην πορεία των συνομιλιών υπό τον γ.γ. του Οργανισμού Α. Γκουτέρες, που εμφανίζεται αποφασισμένος να βγάλει αποτέλεσμα και να οδηγήσει τις συνομιλίες σε διαπραγματεύσεις για την εξεύρεση λύσης.

Η αίσθηση που διαμορφώθηκε χθες, δεύτερη ημέρα της διαδικασίας με τις συνομιλίες να περνούν στην ολομέλεια των αντιπροσωπειών (ελληνοκυπριακής, τουρκοκυπριακής και των εγγυητριών δυνάμεων, Ελλάδας, Τουρκίας και Μ. Βρετανίας), είναι ότι ο Γκουτέρες δεν θέλει να δει μια επανάληψη των συνομιλιών του Κραν Μοντανά που κατέληξε σε αδιέξοδο το 2017, με τον ίδιο να περιορίζεται σε μια γενική τοποθέτηση, χωρίς να αποδίδει συγκεκριμένες ευθύνες. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο γ.γ. του ΟΗΕ διεμήνυσε από τις πρώτες επαφές του ότι επιδιώκει μια συμφωνία που θα αποτυπώνεται σε κοινή ανακοίνωση, ειδεμή, εάν υποχρεωθεί να ανακοινώσει ένα νέο αδιέξοδο, θα το κάνει με αναφορά στις θέσεις κάθε πλευράς ώστε να φωτιστούν και οι ευθύνες.

Η διπλωματική πίεση προς την Τουρκία και τον ηγέτη των Τουρκοκυπρίων Ε. Τατάρ, για στροφή από την απαίτηση αναγνώρισης κράτους της Βόρειας Κύπρου, διαφάνηκε στα tweets του Ε. Τατάρ αλλά και του Μ. Τσαβούσογλου. Ο μεν πρώτος περιορίστηκε να σημειώσει ότι «συνεχίζουμε να εξηγούμε τη θέση μας για δυο ισότιμα κυρίαρχα κράτη στη Γενεύη με τις αιτιολογήσεις της», ενώ την προηγούμενη σε πανηγυρικούς τόνους δήλωνε ότι καταθέτει το «όραμά» του για τη Β. Κύπρο, και ο δεύτερος να αναφέρει ότι «η λύση για την Κύπρο θα πρέπει να βασίζεται στο διεθνές ισότιμο καθεστώς και στην κυριαρχική ισότητα δυο πλευρών. Η σταθερότητα για ολόκληρη την περιοχή μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη συνεργασία των δυο κρατών στο νησί».

Η απόρριψη

Στις συνομιλίες των αντιπροσωπειών της Κύπρου και της Ελλάδας με τον Α. Γκουτέρες, αλλά και σε εκείνες με την αντιπροσωπεία της Μ. Βρετανίας, κατέστη σαφές ότι η τουρκική πρόταση δεν θα μπορούσε να τεθεί σε περαιτέρω συζήτηση καθώς αντίκειται κατάφωρα σε όλες τις αποφάσεις του ΟΗΕ αλλά και στις Συνθήκες της Ε.Ε.

Ακόμη και η ευελιξία που ζητούσε ο υπουργός Εξωτερικών της Μ. Βρετανίας, Ντ. Ράαμπ, δεν μπορούσε να εναρμονιστεί με την ωμότητα της τουρκική θέσης και σύμφωνα με διπλωματικές πηγές ο Ντ. Ράαμπ μετέφερε στην ελληνοκυπριακή πλευρά ότι στηρίζει το πλαίσιο για διζωνική δικοινωνική ομοσπονδία. Εντούτοις, ο Μ. Τσαβούσογλου με ανάρτησή του τόνισε ότι «ο Ντ. Ράαμπ δήλωσε την πλήρη υποστήριξή του στο νέο όραμα λύσης της τουρκοκυπριακής πλευράς. Η μόνη ρεαλιστική λύση είναι η διεξαγωγή διαπραγματεύσεων μεταξύ δυο κρατών και όχι δυο κοινοτήτων».

Η κυπριακή αντιπροσωπεία ενημέρωσε για την πορεία των συνομιλιών την αντιπροσωπεία της Ε.Ε. που βρίσκεται στη Γενεύη ανεπίσημα για διμερείς επαφές και ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου Ν. Χριστοδουλίδης ανέλαβε να ενημερώσει τους υπουργούς Εξωτερικών των άλλων τεσσάρων μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας, ΗΠΑ, Ρωσίας, Γαλλίας και Κίνας. Από τη βρετανική αντιπροσωπεία ζητήθηκε να δοθεί απάντηση στη δήλωση Τσαβούσογλου, ενώ συνάντηση με τον Βρετανό ΥΠΕΞ είχε ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Ν. Δένδιας.

Ο Ν. Χριστοδουλίδης είχε συναντήσεις και με εκπροσώπους τουρκοκυπριακών κομμάτων, της Κοινοτικής Δημοκρατίας και του Ρεπουμπλικανικού, που βρίσκονται στη Γενεύη, για να τους ενημερώσει διεξοδικά για τις προτάσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς. Σε περίπτωση ναυαγίου είναι σαφές ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θέλει να έχει μία ξεκάθαρη δήλωση του Α. Γκουτέρες, ώστε να φανεί στους Τουρκοκύπριους ο ρόλος του Ε. Τατάρ και κυρίως η παρελκυστική τακτική της Αγκυρας απέναντι στη διεθνή κοινότητα.

Στην περίπτωση αυτή, η Κύπρος, όπως αναφέρουν διπλωματικές πηγές, δεν πρόκειται να συναινέσει στην Ε.Ε. σε καμία περαιτέρω συζήτηση επί της θετικής ατζέντας. Στις 10 Μαΐου είναι προγραμματισμένο το Συμβούλιο Εξωτερικών και τον Ιούνιο, μετά τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ (στις 14, όπου θα συμμετάσχει για πρώτη φορά ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν) θα ακολουθήσει η σύνοδος κορυφής της Ε.Ε., με το ζήτημα των ευρωτουρκικών σχέσεων να εξελίσσεται σε βραχνά για τους «27».

Πρώτο στοίχημα

Υπό το πρίσμα των σχέσεων ΗΠΑ - Τουρκίας και Ε.Ε. - Τουρκίας, το Κυπριακό καθίσταται για την Τουρκία ένα πρώτο στοίχημα, που μπορεί να σηματοδοτήσει τη σταδιακή αναδίπλωση του Τ. Ερντογάν ή τη σύγκρουση με τη Δύση σε όλα τα μέτωπα που έχει ανοίξει. Η άτυπη πενταμερής σύμφωνα με το αρχικό πρόγραμμα θα ολοκληρωθεί σήμερα το μεσημέρι, ωστόσο, δεν αποκλείεται οι συνομιλίες να συνεχιστούν μέχρι και το βράδυ ή ακόμη και αύριο Μ. Παρασκευή, προκειμένου να διαμορφωθεί έστω και ο ελάχιστος κοινός παρονομαστής για συνέχιση της διαδικασίας, με τη μορφή συνομιλιών σε τεχνικό επίπεδο για την προετοιμασία μιας επίσημης διάσκεψης.

Αυτή η διαδικασία, όπως έχει δείξει η εμπειρία, θα διαρκέσει μήνες έως ότου φτάσει στην πολιτική διαπραγμάτευση, εάν φτάσει, και δίνει διπλωματική διέξοδο στην Αγκυρα να παραμείνει στο τραπέζι. Στο ενδεχόμενο αυτό, το ενδιαφέρον της ελληνοκυπριακής και της ελληνικής πλευράς εστιάζεται στο πλαίσιο που θα δώσει ο Α. Γκουτέρες, να είναι σε συνέχεια του πλαισίου του Κραν Μοντανά, με ρητή υπόμνηση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ.