Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι των δημοσκοπικών εταιρειών

Επειτα από μια σειρά εκλογικών αναμετρήσεων κατά την περίοδο των Μνημονίων, στις οποίες οι εταιρείες δημοσκοπήσεων είδαν την αξιοπιστία τους να πέφτει κάθετα, ως συνέπεια αλλεπάλληλων αστοχιών, τα αποτελέσματα των εκλογών του τελευταίου διμήνου (περιφερειακές, ευρωεκλογές, εθνικές) αποκατέστησαν μέρος της χαμένης αίγλης τους και ανανέωσαν την εμπιστοσύνη κοινού και πολιτικών.

Ωστόσο, καταγράφηκαν και μεγάλες αποκλίσεις, που οδήγησαν στην εξαγωγή λανθασμένων πολιτικών συμπερασμάτων. Κι ενώ όλες οι εταιρείες προέβλεψαν την αναμενόμενη αυτοδυναμία της Νέας Δημοκρατίας, οι μεγαλύτερες αστοχίες εντοπίστηκαν στην αδυναμία καταγραφής του τελικού ποσοστού του ΣΥΡΙΖΑ και κυρίως της διαφοράς μεταξύ πρώτου και δεύτερου κόμματος.

Μεγάλες χαμένες σε αυτή την προεκλογική μάχη σκιαγράφησης του εκλογικού αποτελέσματος ήταν κυρίως η Public Issue του Γιάννη Μαυρή και η Pro Rata. Η πρώτη προέβλεπε διαφορά 15,5% (6 μονάδες πάνω από τις ευρωεκλογές) μεταξύ Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ, στον οποίο έδινε ποσοστό 27%, ενώ τελικά πήρε 31,5%, με τη διαφορά να κλειδώνει τελικά στις 8,3 μονάδες.

Παταγώδης ήταν η αποτυχία της Public Issue και στις πρόσφατες ευρωεκλογές, όπου και πάλι εις βάρος του ΣΥΡΙΖΑ έδινε διαφορά από 6 έως...17 μονάδες, απόκλιση που ξεπερνά φυσικά το στατιστικό λάθος.

Δύο μόλις μέρες πριν από τις εκλογές, δημοσιεύτηκε από την Prorata για λογαριασμό του newpost δημοσκόπηση στην οποία η Ν.Δ. προηγείτο κατά 13 μονάδες! Τελικά, η ψαλίδα δεν άνοιξε, όπως έγραφαν τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης.

Πολύ πιο κοντά στα τελικά αποτελέσματα βρέθηκαν οι δημοσκοπήσεις της Alco (Open TV) που έδινε διαφορά 8,8% στην πρόθεση ψήφου, της MRB (Star 9,1 μονάδες), της Pulse (ΣΚΑΪ, 8 μονάδες) και της RASS (in.gr), η οποία ήταν η μοναδική που πρόβλεψε την υψηλή πιθανότητα μη εισόδου της Χρυσής Αυγής στη Βουλή.

Γιατί γίνονται λάθη

Οπως εξηγούν οι ειδικοί του χώρου, ένα από τα βασικά «συστηματικά λάθη» των δημοσκοπήσεων σχετίζεται με το γεγονός ότι πρακτικά δεν έχει το σύνολο του πληθυσμού ίσες πιθανότητες να συμπεριληφθεί στο δείγμα μιας μέτρησης, που αποτελεί αρχή της δειγματοληψίας, καθώς ορισμένοι δεν έχουν ή δεν χρησιμοποιούν σταθερό τηλέφωνο, ενώ άλλοι απλώς δεν απαντούν λόγω κρίσης εμπιστοσύνης απέναντι στις εταιρείες, τις οποίες έχουν ταυτίσει με συγκεκριμένα συμφέροντα.

Αλλά και στα προχθεσινά exit polls (συμμετείχαν 7.000 πολίτες από 90 εκλογικά τμήματα) η εικόνα που δινόταν off the record από το πρωί και η οποία διακινείτο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν εντελώς διαστρεβλωτική.

Το πρώτο κύμα στις 11 το πρωί έδινε μέχρι 17 μονάδες διαφορά, το δεύτερο κύμα το μεσημέρι έδινε Ν.Δ. 40% και ΣΥΡΙΖΑ 28%, με απόκλιση +/-2.

Αλλά ακόμα και το 100% του exit pol,l το οποίο ανακοινώθηκε μετά τις 8 το βράδυ, ενσωματώνοντας το φαινόμενο της χρονικής διασποράς των ψηφοφόρων, ναι μεν πρόβλεψε με σχετική ακρίβεια το τελικό αποτέλεσμα της Ν.Δ. και των περισσότερων κομμάτων, ωστόσο απέτυχε να προσεγγίσει το τελικό ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ.

Ανεξάρτητα από τη δυσκολία στάθμισης του δείγματος, διαχρονικά προβλήματα στην αξιοπιστία των exit polls αποτελούν η αδιαφορία των ψηφοφόρων για τη βασική αναπαραγωγή του εκλογικού αποτελέσματος, η συνειδητή παραπλάνηση των ερευνητών, ενώ έχουν παρατηρηθεί ακόμα και φαινόμενα οι ψηφοφόροι να ξέχασαν τι ψήφισαν! Με το χθεσινό συμπληρώθηκαν 25 χρόνια από το πρώτο exit poll στην Ελλάδα, αυτό των ευρωεκλογών του 1994.