4 στοιχεία που θα επηρεάσουν την ψήφο στις εκλογές

Το Ινστιτούτο ΕΝΑ σε συνεργασία με την εταιρεία ερευνών Prorata διεξήγαγε πολιτική έρευνα, εν όψει των επικείμενων εκλογών. Από αυτήν προκύπτουν τέσσερα ευρήματα που φαίνεται πως θα επηρεάσουν την ψήφο των πολιτών.

Κατ’ αρχάς, η ερώτηση για την αυτοτοποθέτηση των πολιτών στον άξονα Α/Δ (0 Αριστερά και 10 Δεξιά) διερευνά το ιδεολογικό φορτίο των ψηφοφόρων των κομμάτων. Φαίνεται πως για τα περισσότερα κόμματα η τάση από το 2019 ώς το 2023 είναι κεντρόφυγη, δηλαδή αποκλίνει προς τις ακραίες τιμές. Οι ψηφοφόροι της Ν.Δ. μετατοπίζονται ελαφρώς προς τα δεξιά (6,95 το 2019, 7,11 το 2023), οι του ΣΥΡΙΖΑ είναι στάσιμοι κάτω του 3, οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. παραμένουν στο μεταίχμιο του κεντροαριστερού τόξου, με ελαφριά κίνηση προς τα αριστερά, ενώ για αυτούς του ΚΚΕ και του ΜέΡΑ25 υπάρχουν σαφείς κινήσεις αριστερότερα. Διαπιστώνουμε τα ακόλουθα:

1. Ο ανταγωνισμός Ν.Δ. - ΣΥΡΙΖΑ διαπερνά τις εκλογικές τους βάσεις, με τρόπο που να μπορούμε με ασφάλεια να μιλάμε για δύο ευθέως ανταγωνιστικούς ιδεολογικοπολιτικούς πόλους στη βάση της διάκρισης Αριστερά/Δεξιά.
2. Η εκλογική βάση του ΣΥΡΙΖΑ στέκεται πολύ «αριστερότερα» απ’ όσο ίσως πιστεύεται ή και συνιστά την επίσημη πολιτική του κόμματος.
3. Ο χώρος των αναποφάσιστων, αναμφίβολα το πιο κεντρομόλο ακροατήριο, μετατοπίστηκε ελαφρά προς τα δεξιά (από 4,89 προς 5,12), κάτι που πιθανότατα καταδεικνύει προς το παρόν και κάποιες συγκυριακές μετακινήσεις ψηφοφόρων της Ν.Δ. προς αυτόν τον χώρο.

Δεύτερον, σε ό,τι αφορά το τι πιστεύουν οι πολίτες για τις κοινωνικές αναφορές κάθε κόμματος, φαίνεται ότι η Ν.Δ. υφίσταται στη συνείδηση των ψηφοφόρων ως το κατεξοχήν κόμμα της ανώτερης (εισοδηματικά) τάξης, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ κατώτερων εισοδημάτων σε σχέση με τη Ν.Δ., χωρίς να λογίζεται ως ο βασικός εκφραστής τους (αυτό το μοιράζεται με το ΚΚΕ). Ως προς τη μεσαία τάξη, για την οποία ερίζει το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων, είναι μάλλον μοιρασμένες οι απαντήσεις: 33% προκρίνει τη Ν.Δ. και 29% τον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ εντοπίζεται κι ένα αξιοπρόσεκτο 12% του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. Σε ό,τι αφορά τις αναφορές στη βάση του επαγγέλματος, οι εντυπώσεις είναι σχεδόν μοιρασμένες για Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ ως προς τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα και τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, με τη Ν.Δ. να διατηρεί ελαφρύ προβάδισμα, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ φαντάζει ως προνομιακός εκφραστής των δημοσίων υπαλλήλων.

Συμπερασματικά, Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ, ως κόμματα που διεκδικούν την κυβερνητική εξουσία, ενεργοποιούν ταυτίσεις σε όλες τις κοινωνικές κατηγορίες, εντούτοις αμφότερα είναι κατανοητά από τους πολίτες ως εκπρόσωποι δύο ευρύτερων αλλά διακριτών κοινωνικοδημογραφικών συμμαχιών, που στη μεν μία εκπροσωπούνται προνομιακά τα ανώτερα εισοδήματα, στη δε άλλη υπερέχουν σχετικώς τα κατώτερα.

Τρίτον, η αρνητική κομματική ταύτιση εξακολουθεί να επιδρά στον κομματικό ανταγωνισμό, με τη Ν.Δ. να εμφανίζεται πλέον ως το πιο αντιπαθές πολιτικό κόμμα (38%), με μικρή διαφορά από τον ΣΥΡΙΖΑ (36,5%). Πρόκειται για αντιστροφή του ευρήματος της προηγούμενης έρευνας του ΕΝΑ με την Prorata (Ιούνιος 2022), όπου ως πιο αντιπαθές κόμμα προσδιοριζόταν ο ΣΥΡΙΖΑ (35%, έναντι 33% της Ν.Δ.). Για όσους προτίθενται να ψηφίσουν Ν.Δ., μακράν πιο αντιπαθής είναι ο ΣΥΡΙΖΑ (84%), για τους μελλοντικούς ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ η Ν.Δ. (81%), ενώ για αυτούς του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. ο ΣΥΡΙΖΑ (34%) (στην προηγούμενη έρευνα του ΕΝΑ το ποσοστό ήταν στο 53%) και η Ν.Δ. (25%) (στην προηγούμενη 10%). Αρκετά χαμηλή είναι η αντιπάθεια των ψηφοφόρων ΚΚΕ και ΜέΡΑ25 για τον ΣΥΡΙΖΑ (8% και 2% αντίστοιχα), σημαντικά χαμηλότερη σε σχέση με αυτήν που επιδεικνύουν οι ηγεσίες των αντίστοιχων κομμάτων.

Τέλος, το 69% των ερωτώμενων επιθυμεί κυβέρνηση από τις πρώτες εκλογές. Αυτό τέμνει τις βάσεις όλων των κομμάτων –ακόμα και της Ν.Δ. Σε σχέση με την ιδανική σύνθεση κυβέρνησης, το 31% των ερωτώμενων επιθυμεί αυτοδύναμη κυβέρνηση Ν.Δ., το οποίο βασικά αναλύεται στο 90% των μελλοντικών ψηφοφόρων της Ν.Δ. και στο 11% των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. Οι μελλοντικοί ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ είναι σχετικά μοιρασμένοι ανάμεσα σε διαφορετικές επιλογές: το 46% επιθυμεί αυτοδυναμία ΣΥΡΙΖΑ, το 32% κυβέρνηση με ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. και ΜέΡΑ25 και το 19% κυβέρνηση με ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ.

Ως προς τις στάσεις όλων όσοι προτίθενται να ψηφίσουν ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑ.ΛΛ., το 28% επιθυμεί κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ. ΑΛΛ. με Ν.Δ., το 17% με ΣΥΡΙΖΑ, το 14% εντάσσει το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. σε μεγάλο συνασπισμό και ένα 17% δεν καλύπτεται από τα υπάρχοντα σενάρια. Φαίνεται, επομένως, ότι η γραμμή της Ν.Δ. για αυτοδυναμία εγκαλεί αποτελεσματικά την εκλογική βάση της, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται ως επιθυμητός κορμός μιας κυβέρνησης για το 38% του συνόλου των ερωτώμενων. Επίσης, το 53% των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ.προκρίνει κάποιο κυβερνητικό σχήμα που πρέπει να συμπεριλαμβάνει και τη Ν.Δ.

* Επίκουρος καθηγητής ΔΠΘ, συντονιστής κύκλου πολιτικής ανάλυσης ΕΝΑ