Επιστροφή στη… φτώχεια!

«...Μειώσαμε το ποσοστό των νοικοκυριών που βρίσκονταν κάτω από το κατώφλι της φτώχειας. Το παραλάβαμε στο 21,4% το 2015 και το παραδώσαμε στο 17,9% το 2019 […] Αντιθέτως η κυβέρνηση Μητσοτάκη, που τα βρήκε όλα στρωμένα, έξω από τα μνημόνια και σε συνθήκες οικονομικής χαλάρωσης αύξησε το ποσοστό της φτώχειας από το 17,9% στο 19,6% το 2024».

Αυτά έλεγε, επί λέξει, την προηγούμενη εβδομάδα ο Αλέξης Τσίπρας από το βήμα της 2ης Διεθνούς Διάσκεψης του ομώνυμου Ινστιτούτου. Τι μας είπε εδώ ο πρώην πρωθυπουργός; Οτι τα οικονομικά ευάλωτα νοικοκυριά ήταν λιγότερα στο τέλος της μνημονιακής περιόδου από ό,τι ήταν το 2024, μολονότι μεσολάβησαν ώς πέρυσι περίπου πέντε χρόνια απρόσκοπτης οικονομικής πορείας έξω από τα μνημόνια. Είναι δυνατόν; – πιθανώς να διερωτηθούν πολλοί· και η αλήθεια είναι ότι εκ πρώτης όψεως πολλοί θα βρεθούν να δυσπιστούν.

Για το ποια είναι η πραγματικότητα ανατρέξαμε σε ένα επίσημο ντοκουμέντο, που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από καμία πλευρά. Πρόκειται για τη φετινή έκδοση της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, υπό τον τίτλο: «Ελλάδα: Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης 2030, Δείκτες και Στατιστικές». Πρόκειται, δηλαδή, για επιμέρους δείκτες αειφόρου ανάπτυξης που καταρτίζονται, κυρίως, από την ΕΛΣΤΑΤ, στο πλαίσιο της Ατζέντας 2030 του ΟΗΕ. Πρώτη από τους 17 συνολικά Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης είναι η φτώχεια.

Αποκάλυψη

Στο ερώτημα, συγκεκριμένα, για το ποσοστό πληθυσμού που ζει κάτω από την εθνική γραμμή (κατώφλι) φτώχειας, το 2019 –έτος κυβερνητικής αλλαγής– το ποσοστό αυτό ήταν στο 17,9% (με μικρή διαφοροποίηση μεταξύ των δύο φύλων). Δηλαδή 3,5 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα απ’ ό,τι ήταν όταν ανέλαβε τα ηνία της χώρας η κυβέρνηση Τσίπρα. Δυστυχώς, από το 2020 και μετά αρχίζει η άνοδος του ποσοστού των φτωχών ανθρώπων για να φτάσουμε στο 2024: τότε που 20,2% των γυναικών και 18,9% των ανδρών ζουν κάτω από το εθνικό κατώφλι. Εν συνόλω, αύξηση 1,7% από το 2019.

Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία της έρευνας της ΕΛΣΤΑΤ και σε σχέση με τις ηλικιακές κατηγορίες: στους ανήλικους, η πτώση του ποσοστού των φτωχών επί ημερών της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ ήταν 5,5 ποσοστιαίες μονάδες. Αλλά από το 2020 και μετά αρχίζει η αύξηση για να φτάσουμε στο 22,4% του 2024 (1,3 μονάδα πάνω απ’ ό,τι ήταν πέντε χρόνια πριν). Μεγάλη η μείωση και στη μεγάλη ηλικιακή κατηγορία 18-64 χρόνων: από το 22,5% (μ.ό.) το 2015, η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα το παραδίδει στο 19%. Η χειρότερη χρονιά ήταν το 2021 με μέσο ποσοστό άνω του 20,5% (το 2024 έπεσε στο 19,15%).

Η μεγαλύτερη, δυσάρεστη ασφαλώς, έκπληξη προέρχεται από την ηλικιακή ομάδα των άνω των 65 ετών. Οι συνταξιούχοι που αποτελούν το μεγάλο πολιτικό ατού της συντηρητικής παράταξης λένε: «κάθε πέρσι και καλύτερα», με την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Το 2018, το 12,6% των γυναικών και το 10,4% των ανδρών ήταν κάτω από το κατώφλι φτώχειας. Από εκεί και πέρα, μόνο… ανηφόρα ώς το ταβάνι του 2024, με 21,3% οικονομικά ευάλωτες γυναίκες και 15,6% άνδρες – ένα πρόσθετο σημείο για προβληματισμό είναι πόσο πολύ άνοιξε η ψαλίδα εις βάρος των γυναικών εξάλλου.

Τι στερούνται σήμερα

Το ποια είναι η καθημερινότητα ενός οικονομικά ευάλωτου συμπολίτη μας, κάθε αναφορά σε στατιστικές και έρευνες παρέλκει φυσικά για τον ίδιο. Πάντως, το τι πραγματικά στερούνται οι άνθρωποι που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας αποτυπώνεται με ενάργεια και με τη γλώσσα των αριθμών, σε μια άλλη ανακοίνωση της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής («Υλική και κοινωνική στέρηση και συνθήκες διαβίωσης», 16 Απριλίου 2025). Από εκεί και τα παρακάτω στοιχεία:

«Το 34,4% του φτωχού πληθυσμού δηλώνει ότι στερείται διατροφής που περιλαμβάνει κάθε δεύτερη ημέρα κοτόπουλο, κρέας, ψάρι ή λαχανικά ίσης θρεπτικής αξίας». Στον αντίποδα, «το αντίστοιχο ποσοστό του μη φτωχού πληθυσμού εκτιμάται σε 5,6%». Επίσης: «το 81,9% του φτωχού πληθυσμού και το 34,6% του μη φτωχού δηλώνει οικονομική δυσκολία να καλύψει έκτακτες, αλλά αναγκαίες δαπάνες ύψους, περίπου 480 ευρώ».

Επίκαιρο το πιο κάτω σημείο: «Το 74,8% του φτωχού πληθυσμού δηλώνει αδυναμία πληρωμής μίας εβδομάδας διακοπών. Το αντίστοιχο ποσοστό του μη φτωχού πληθυσμού ανέρχεται σε 39%». Και τον χειμώνα, «το 43,6% του φτωχού πληθυσμού δηλώνει οικονομική αδυναμία για ικανοποιητική θέρμανση τον χειμώνα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό του μη φτωχού πληθυσμού ανέρχεται σε 13%».

Το κόστος στέγασης επιβαρύνει το 88,9% του φτωχού πληθυσμού, αλλά μόλις το 14,2% του μη φτωχού (εύλογα εικάζεται ότι η κατάσταση θα έχει επιδεινωθεί και στις δύο κατηγορίες τα τελευταία δύο χρόνια). Θηλιά το καταναλωτικό δάνειο και οι δόσεις του για το 49,6% των φτωχών και το 33,1% των μη φτωχών.

Επιπλέον, «το 56,1% του φτωχού πληθυσμού δηλώνει δυσκολία στην έγκαιρη πληρωμή πάγιων λογαριασμών […] ενώ για τον μη φτωχό πληθυσμό το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 19,2%». Τέλος, «το 77% του φτωχού πληθυσμού και το 25,4% των μη φτωχών νοικοκυριών αναφέρει μεγάλη δυσκολία στην αντιμετώπιση των συνήθων αναγκών του με το συνολικό μηνιαίο ή εβδομαδιαίο εισόδημά του».

Συμπέρασμα; Δεν μιλάμε για αριθμούς και δείκτες, για ανθρώπινες ζωές μιλάμε...