Ν. Παπανδρέου: Στη σωστή κατεύθυνση η ευρωπαϊκή νομοθεσία για την ελευθερία των ΜΜΕ

Εκδήλωση με θέμα «"Media 360: Δημοκρατία, Αλήθεια, Εμπιστοσύνη, Τεχνολογία» διοργάνωσε η Ομάδα της Προοδευτικής Συμμαχίας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με πρωτοβουλία του ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. Νίκου Παπανδρέου, περίπου τρεις εβδομάδες μετά τη συμφωνία για την πρόταση οδηγίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά των αγωγών SLAPP.

Στην εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε το μεσημέρι της Παρασκευής στο Ζάππειο, ο ευρωβουλευτής και επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τόνισε ότι «η νομοθεσία που έχει δρομολογήσει η ΕΕ για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης είναι σωστή» και «προβλέπει μεγαλύτερη διαφάνεια για τις ιδιοκτησίες και μια ενιαία νομοθεσία για όλες τις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης» που «διασφαλίζει τον δημοσιογράφο και τις πηγές του και παρέχει μεγάλη στήριξη στα δημόσια μέσα ενημέρωσης». «Αρκεί να εφαρμοστεί», όπως επισήμανε.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε ένα μήνα μετά την ολοκλήρωση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μιας σειράς νομοθετικών έργων γύρω από το διαδίκτυο, τα ψηφιακά μέσα, τον έλεγχο της τεχνητής νοημοσύνης και τέλος τον ευρωπαϊκό νόμο για την ελευθερία του Τύπου. 

Στην ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ, αν έχει βρεθεί το σημείο ισορροπίας μεταξύ της ελευθερίας του Τύπου και της εθνικής ασφάλειας, ο κ. Παπανδρέου είπε ότι «είναι ένα σημαντικό ζήτημα και κάθε χώρα χωριστά θα το κρίνει αυτό» και προόσθεσε: «Δεν μπορεί να απορρίψει κανείς ότι υπάρχουν τέτοια προβλήματα, αλλά ο νόμος αυτός φέρνει τάξη ώστε όλες οι χώρες να έχουν τους ίδιους κανόνες γύρω από τη δημοσιογραφία, ώστε να μην υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση από χώρα σε χώρα για το διαδίκτυο, τις ψευδείς ειδήσεις, τις μηνύσεις και τις αντιμηνύσεις».

Στην ομιλία του ο κ. Παπανδρέου τόνισε μεταξύ άλλων ότι «ο ευρωπαϊκός νόμος μετά από δύο χρόνια διαβουλεύσεων βάζει σε τάξη το χάος των ΜΜΕ σε 27 χώρες και προσπαθεί να δώσει μάχη με τις μεγάλες πλατφόρμες ειδικά των ΗΠΑ, Google, Apple, Meta, X, που ελέγχουν το οικοσύστημα των πληροφοριών», ιδιαίτερα ενόψει των εκλογών που έχουμε και στην Ευρώπη και στην Αμερική. 

«Το καλό για τη χώρα είναι ότι η ποιότητα της δημοσιογραφίας ανεβάζει την ποιότητα της πολιτικής», τόνισε. H ελευθερία του Τύπου πλήττεται βάναυσα συνέχισε και αυτό θέτει μείζον θέμα θεσμικής τάξης και Δημοκρατίας. Όμως και η εγκυρότητα της ενημέρωσης στη δημόσια σφαίρα αμφισβητείται μέσα στο χάος των fake news. Αυτό επίσης συνιστά πρόκληση για τη Δημοκρατία», είπε.

«Η ελευθερία του Τύπου είναι άρρηκτα δεμένη με τη βία, τη λογοκρισία, την παραπληροφόρηση και τις SLAPPs (Strategic lawsuits against public participation- Στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της δημόσιας συμμετοχής)», τόνισε η Βάλια Καϊμάκη, επίκουρη καθηγήτρια Ψηφιακών Μέσων και Επικοινωνίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Ειδικά για τη λογοκρισία παρατήρησε ότι «αρκεί να χρηματοδοτήσεις τόσα μέσα ενημέρωσης που να μπορούν να πνίξουν τις ανεξάρτητες φωνές». Όσο για την παραπληροφόρηση, «είναι απότοκη του πολυκερματισμένου μιντιακού τοπίου, στο οποίο κάθε σκοτεινό blog έχει την ίδια αξία με τον ιστότοπο μιας μεγάλης εφημερίδας». Ωστόσο αναφερόμενη στις νέες ευρωπαϊκές νομοθεσίες τόσο για την Τεχνητή Νοημοσύνη όσο και για την Ελευθερία του Τύπου, είπε ότι «είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους και βρίσκονται στην σωστή κατεύθυνση».

Η Χριστίνα Βρεττού, διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου, μέλος Ομάδας Εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αντιμετώπιση του φαινομένου «SLAPP», αναφέρθηκε στην πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αντιμετώπιση του φαινομένου SLAPP. Πρόκειται, διευκρίνισε, για προδήλως αβάσιμες αγωγές που κατατίθενται από κάποιο ισχυρό πρόσωπο ή οργανισμό ενάντια σε μεμονωμένους δημοσιογράφους, ακτιβιστές, υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μη κυβερνητικές οργανώσεις, που ασκούν κριτική σχετικά με ζήτημα δημοσίου ενδιαφέροντος. Κύριος σκοπός τής προσφυγής στη Δικαιοσύνη είναι η αποτροπή, ο περιορισμός ή η τιμωρία του δημοσιογράφου ή εν γένει του ομιλούντος. 

Η Μαρίνα Ρήγου, επίκουρη καθηγήτρια ΕΚΠΑ Δημοσιογραφίας, Πολιτικής και Νέων Μέσων, επισήμανε ότι «οι νέες συνθήκες δημοσιότητας διαμορφώνουν μια ιδιότυπη αντίφαση μεταξύ της πραγματικής κοινωνικής ανισότητας και μιας ψηφιακής συμμετοχικής διαβουλευτικής δημοσιότητας, με αποτέλεσμα η δημοκρατία να χάνει το ουσιαστικό της περιεχόμενο».

Σήμερα, πρόσθεσε, η έννοια της ενημέρωσης εκπίπτει σε ενημερω-διασκεδαστικό ή στο πλέον διαμοιρασμένο (most shared) περιεχόμενο το οποίο διαχειρίζονται οι μεγάλες εταιρείες της Silicon Valley ,οι οποίες ολοένα και περισσότερο αναλαμβάνουν ρόλους ειδησεογραφικών οργανισμών και συμβάλλουν καθοριστικά στη διαμόρφωση μιας παραπλανητικής δημόσιας σφαίρας που μπορεί να θέσει τη δημοκρατία σε κίνδυνο.

Στην τεχνητή νοημοσύνη και την επίδρασή της στη μιντιακή βιομηχανία, αναφέρθηκε ο Σωτήρης Τριανταφύλλου, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Συντακτών (ΠΟΕΣΥ), διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου και διδάσκων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.

Τόνισε ότι «οι τεχνολογικές αλλαγές που άλλαξαν παραδοσιακές παραδοχές της δημοσιογραφίας σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση μετέβαλαν το περιεχόμενο της εργασίας των δημοσιογράφων και άλλαξαν προς το δυσμενέστερο τις εργασιακές τους σχέσεις και θέτουν ζητήματα βιωσιμότητας των μέσων ενημέρωσης που βρίσκονται σε αναζήτηση νέου επιχειρηματικού μοντέλου. Όλα τα παραπάνω είναι παράγοντες που επιδρούν στην ελευθερία του Τύπου, η οποία παρουσιάζει υστέρηση παγκοσμίως από το 2010 και μετά. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στην Ελλάδα που ακολουθεί μεν τις διεθνείς εξελίξεις, αλλά παρουσιάζει και τα δικά της χαρακτηριστικά.