Πυρά ομαδόν στο σχέδιο νόμου για τα απορρίμματα

Αφού πέρασαν πέντε χρόνια απραξίας στην προώθηση των έργων για την επεξεργασία των απορριμμάτων, η κυβέρνηση έρχεται τώρα και με νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) ρίχνει τις ευθύνες της καθυστέρησης στην Αυτοδιοίκηση και αναλαμβάνει εκείνη τις σχετικές αρμοδιότητες.

Ευρωπαϊκά κονδύλια (ΕΣΠΑ) ύψους άνω των 800 εκατομμυρίων ευρώ παραμένουν αναξιοποίητα καθώς δεν προχωρούν οι μονάδες ανάκτησης-ανακύκλωσης αποβλήτων ανά την Ελλάδα, ενώ, ειδικά στην Περιφέρεια Αττικής, εκκρεμούν εδώ και τρία χρόνια οι διαγωνισμοί για έργα που δεν έχουν καν χωροθετηθεί.

Ανάλογος τραγέλαφος επικρατεί και με έργα που ήδη λειτουργούν, όπως η διαχείριση απορριμμάτων στην Περιφέρεια Πελοποννήσου. Εκεί, το Δημόσιο έδωσε τα χρήματα για να ολοκληρωθεί το ΣΔΙΤ που είχε συμφωνηθεί με την ΤΕΡΝΑ, αλλά η Κομισιόν αρνείται να αποδεσμεύσει τα ευρωπαϊκά κονδύλια ύψους 70 εκατομμυρίων ευρώ που είχαν συμφωνηθεί ως ευρωπαϊκή συμμετοχή.

Ολα αυτά συμβαίνουν σε μία περίοδο που δεν υπάρχει αντιπολίτευση και η συντριπτική πλειονότητα δημάρχων και περιφερειαρχών προέρχεται από τη γαλάζια παράταξη, ενώ η Ελλάδα συνεχίζει να θάβει πάνω από το 80% των σκουπιδιών της, παρ’ ότι η παρούσα κυβέρνηση έχει δεσμευθεί να μειώσει το ποσοστό αυτό στο 10% (!) μέχρι το 2030.

Η ένσταση

Το νομοσχέδιο, που αφαιρεί αρμοδιότητες από την Αυτοδιοίκηση και τις μεταβιβάζει στο ΥΠΕΝ και ειδικότερα στον γενικό γραμματέα Αποβλήτων Μανώλη Γραφάκο, δέχτηκε ήδη ομαδικά πυρά από δημάρχους που μίλησαν κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής. Χθες, με την έναρξη της συζήτησης στην Ολομέλεια, το ΠΑΣΟΚ έθεσε εξ αρχής ένσταση αντισυνταγματικότητας για το άρθρο 13 που αφορά τον Εθνικό και Περιφερειακό Σχεδιασμό για τη διαχείριση των αποβλήτων.

Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ, Παναγιώτης Δουδωνής, υποστήριξε ότι «η διάταξη αντίκειται τόσο στο ενωσιακό δίκαιο όσο και στο ελληνικό Σύνταγμα καθώς μεταβάλλεται η αρμοδιότητα των ΟΤΑ Α' και Β' βαθμού (δήμοι-περιφέρειες) για τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων και μεταφέρεται στον γενικό γραμματέα του υπουργείου Περιβάλλοντος, δημιουργώντας μία υπερσυγκεντρωτική διοίκηση.

«Αφαιρείται η αρμοδιότητα από ένα συλλογικό αιρετό όργανο και όλη η εξουσία για την υλοποίηση διαφόρων έργων και δράσεων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ανατίθεται σε ένα διορισμένο πρόσωπο χωρίς να προβλέπονται ούτε αυστηρές προϋποθέσεις ούτε και χρονικοί περιορισμοί», τόνισε ο κ. Δουδωνής.

Μετάθεση ευθυνών

Ο υπουργός ΠΕΝ Θεόδωρος Σκυλακάκης αλλά και οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι της Νέας Δημοκρατίας, Θανάσης Πλεύρης και Αννα Ευθυμίου, προσπάθησαν να καταρρίψουν τους ισχυρισμούς της αντιπολίτευσης λέγοντας ότι η ένσταση αντισυνταγματικότητας δεν έχει έρεισμα και το θέμα είναι λυμένο συνταγματικά, καθώς έχει εκφράσει άποψη το ΣτΕ και δεν προσβάλλονται οι αρχές της εγγύτητας.

Ο κ. Σκυλακάκης ανέφερε ότι «το νομοσχέδιο πέρασε από τις υπηρεσίες της αρμόδιας νομοπαρασκευαστικής επιτροπής χωρίς να έχει τεθεί κανένα συνταγματικό ζήτημα», αλλά προχώρησε ακόμη παρακάτω ρίχνοντας ευθέως τις ευθύνες στην Αυτοδιοίκηση: «Είναι μία απολύτως απαραίτητη παρέμβαση, η οποία αφορά την άρνηση, την αδυναμία ή τη μη συμμόρφωση της τοπικής διοίκησης να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες για να αντιμετωπίσει σοβαρά θέματα που πλήττουν το σύνολο της χώρας και της κοινωνίας. Είναι απολύτως φυσιολογικό σε έκτακτες περιπτώσεις να παρέμβουμε για να διορθώσουμε μία παρανομία», ανέφερε ο κ. Σκυλακάκης, χωρίς να παραλείψει να επιτεθεί στην αντιπολίτευση:

«Ολη αυτή η συζήτηση είναι περί όνου σκιάς. Είναι η ανάγκη της αντιπολίτευσης κάθε τόσο να δημιουργεί και ένα θέμα το οποίο δεν έχει πραγματική βάση. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν μπορεί να συσπειρώσει δυνάμεις: διότι αδιαφορεί για το τι θέλει πραγματικά ο πολίτης. Οι πολίτες θέλουν να λύνονται τα προβλήματα. Εσείς λέτε να βλέπουμε την παρανομία και να μην μπορούμε να παρέμβουμε.

»Θυμηθείτε τι έγινε στην Ανδρο με την παράνομη χωματερή που κατέρρευσε και έπεσε στη θάλασσα», τόνισε ο κ. Σκυλακάκης, σημειώνοντας ότι η χώρα έχει πληρώσει 65 πρόστιμα που έχουν επιβληθεί από την Ε.Ε. για τις παράνομες χωματερές, την ευθύνη των οποίων είχαν οι δήμοι. Μόνο που αυτά τα πρόστιμα καταλογίζονται εδώ και δεκαετίες και η κυβέρνηση θα μπορούσε να τους αφαιρέσει τις αρμοδιότητες εδώ και χρόνια εάν πίστευε ότι μπορεί να το λύσει από μόνη της.

Τα επίμαχα άρθρα

Με το αίτημα του ΠΑΣΟΚ περί αντισυνταγματικής διάταξης συντάχθηκαν όλοι οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι των κομμάτων της αντιπολίτευσης, δηλαδή οι Βασίλης Κόκκαλης (ΣΥΡΙΖΑ), Νίκος Καραθανασόπουλος (ΚΚΕ), Κωνσταντίνος Μπούμπας (Ελληνική Λύση), Θεοπίστη Πέρκα (Νέα Αριστερά), Νικόλαος Βρεττός (ΝΙΚΗ) καθώς και η πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας, Ζωή Κωνσταντοπούλου. Οπως αναμενόταν, όμως, η κυβερνητική πλειοψηφία απέρριψε την ένσταση.

Στη συνέχεια, η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ κατέθεσε αίτημα ονομαστικής ψηφοφορίας σε πέντε άρθρα του νομοσχεδίου που έχει τίτλο «Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της διαχείρισης αποβλήτων, τη βελτίωση του πλαισίου εξοικονόμησης ενέργειας, την ανάπτυξη των έργων ενέργειας και την αντιμετώπιση πολεοδομικών ζητημάτων».

Πρόκειται για τα άρθρα 3, 4, 5 και 6 που αφορούν την αναγκαστική ενοποίηση των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) που προβλέπονται στο νομοσχέδιο. Με τα άρθρα αυτά ενοποιούνται οι ΦΟΔΣΑ και απομένουν τέσσερις, δηλαδή από ένας στις περιφέρειες Δυτικής Ελλάδας, Βορείου Αιγαίου, Κρήτης και Θεσσαλίας. Ονομαστική ψηφοφορία ζητήθηκε επίσης και για το άρθρο 13 που μεταφέρει τις αρμοδιότητες της αυτοδιοίκησης στον Γ.Γ. του ΥΠΕΝ.

Ενδεικτικά των αντιδράσεων από πλευράς Αυτοδιοίκησης ήταν όσα είχαν αναφέρει σημαίνοντα στελέχη της στην Επιτροπή που επεξεργάστηκε το νομοσχέδιο πριν φθάσει στην Ολομέλεια. Εκπροσωπώντας την Κεντρική Ενωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) μίλησαν εκεί ο δήμαρχος Καρύστου Ελευθέριος Ραβιόλος και ο πρώην δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας, ενώ τον λόγο πήρε και ο δήμαρχος Χανίων Παναγιώτης Σημανδηράκης, εκπροσωπώντας το Δίκτυο των ΦΟΔΣΑ ανά την Ελλάδα.

Τα τέλη ταφής

Ο κ. Ζέρβας κατέθεσε σοβαρές ενστάσεις για τη δυνατότητα του ΥΠΕΝ να υλοποιεί εκείνο έργα απορριμμάτων, αξιοποιώντας μάλιστα πόρους που προέρχονται από τα τέλη ταφής που χρεώνουν τους δήμους και τους δημότες τους. «Από πού προκύπτει ότι το ΥΠΕΝ διαθέτει τις δυνατότητες και το επαρκές προσωπικό για την παρακολούθηση των διαγωνιστικών διαδικασιών;» διερωτήθηκε ο κ. Ζέρβας, προσθέτοντας ότι «η λύση θα ήταν να δοθούν οι πόροι και η δυνατότητα πρόσληψης προσωπικού και από τους ΦΟΔΣΑ και από τους δήμους». Ανάλογα ερωτήματα περί επάρκειας έθεσε ο κ. Ζέρβας και για τη Γενική Γραμματεία υπό τον Μ. Γραφάκο.

Ο δήμαρχος Χανίων Παναγιώτης Σημανδηράκης τόνισε ότι το νομοσχέδιο κατατέθηκε χωρίς να προηγηθεί συζήτηση στην Επιτροπή Συντονισμού και Καθοδήγησης, όπως προέβλεπε ο νόμος 4951/2022 που είχε ψηφίσει η ίδια κυβέρνηση. Αυτή η Επιτροπή με μέλη από το υπουργείο Περιβάλλοντος, τον γενικό γραμματέα, εκπρόσωπο της ΚΕΔΕ και το Δίκτυο ουδέποτε ως όφειλε από τη νομοθεσία συνεδρίασε για να μπορέσει να κατευθύνει και να εισηγηθεί προς το αρμόδιο υπουργείο και τον γενικό γραμματέα, είπε ο δήμαρχος.

Απόλυτο αδιέξοδο

Στο τέλος της τοποθέτησής του, ο κ. Σημανδηράκης υπαινίχθηκε ότι θα κατατεθούν προσφυγές κατά της εφαρμογής του νόμου από φορείς (ΦΟΔΣΑ): «Πώς έχει στο μυαλό του το υπουργείο να ξεπεράσει μια ενδεχόμενη προσφυγή ενός φορέα διαχείρισης;», αναρωτήθηκε, λέγοντας ότι «με αυτά τα οποία υπάρχουν αυτή τη στιγμή στο νομοσχέδιο, δεν μπορεί να προχωρήσει και θα βρούμε μπροστά μας ένα απόλυτο αδιέξοδο το οποίο θα κοστίσει εκατοντάδες εκατομμύρια στη χώρα μας».

Ο δήμαρχος Καρύστου Ελ. Ραβιόλος έριξε το βάρος του στα θέματα ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) για τα οποία το νομοσχέδιο δίνει και πάλι κίνητρα προκειμένου να προχωρήσουν γρήγορα οι επενδύσεις των μεγάλων επιχειρήσεων εις βάρος της αυτοκατανάλωσης και των Ενεργειακών Κοινοτήτων. Ο κ. Ραβιόλος δήλωσε αντίθετος σε fast-track διαδικασίες χωροθέτησης και αδειοδότησης ΑΠΕ σε λιμνοδεξαμενές, σε τεχνητές λίμνες, σε τεχνητά υδάτινα σώματα, «ειδικά σε εποχές που η λειψυδρία είναι προ των πυλών».

Δήλωσε επίσης αντίθετος για την παντελή απουσία των δήμων στην αδειοδότηση των συγκεκριμένων έργων, ενώ αναφέρθηκε ειδικότερα στο άρθρο 26 όπου λέει ότι χορηγείται «Οριστική Προσφορά Σύνδεσης» σε έργα ΑΠΕ, «ακόμα και σε περιπτώσεις που έχουν χαρακτηριστεί ως κορεσμένα τα δίκτυα».