Το Τατόι όταν κλείνουν οι κάμερες

Η αποκατάσταση και ανάδειξη του (δημόσιου) κτήματος εξαγγέλθηκε από τον πρωθυπουργό τον Ιούλιο του 2019 ως ένα από τα εμβληματικά έργα της κυβέρνησης στο οποίο ηγείται το υπουργείο Πολιτισμού. Σήμερα, ύστερα από σχεδόν τέσσερα χρόνια και, βέβαια, την καταστροφική πυρκαγιά του 2021, τα έργα χαρακτηρίζονται από στασιμότητα, χαμηλή απορροφητικότητα των ευρωπαϊκών κονδυλίων και απουσία πειστικών χρονοδιαγραμμάτων - ενώ δεν έχει συσταθεί φορέας διαχείρισης του κτήματος, όπως προέβλεπε το σχετικό προεδρικό διάταγμα.

Την ίδια στιγμή έχουν καταγγελθεί απαράδεκτες συνθήκες εργασίας για όσους -δεκάδες- εργάζονται σε κοντέινερ και καταγράφουν τα αντικείμενα στο έργο που συντελείται από τη Διεύθυνση Διαχείρισης του Εθνικού Αρχείου Μνημείων (ΔΔΕΑΜ). Ανάμεσα στις κούτες, οι οποίες στην πλειονότητά τους προέρχονται από το συγκρότημα της τέως βασιλικής οικογένειας στο Ψυχικό, πρόσφατα βρέθηκαν ακόμα και επικίνδυνα τοξικά και ραδιενεργά υλικά!

Η μελέτη σκοπιμότητας και βιωσιμότητας που παρουσιάστηκε τον Ιανουάριο του 2021 (εκπονήθηκε με δωρεά του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθ. Λασκαρίδη από την εταιρεία συμβούλων KPMG), δεν επικαιροποιήθηκε μετά την πυρκαγιά. Ισχύει ο ίδιος χρονικός ορίζοντας; Πάντως η υπουργός Πολιτισμού μιλώντας στην ΕΡΤ (23/1/23) επανέλαβε ότι το 2025 θα είναι έτοιμα τα έργα που έχει αναλάβει το ΥΠΠΟ, δηλαδή θα είναι επισκέψιμος ο πυρήνας του κτήματος και τα μουσεία, με προϋπολογισμό 90 εκατομμύρια.

«Αυτή τη στιγμή το ΥΠΠΟ έχει εξασφαλίσει λίγο παραπάνω από 75 εκατ. που είναι απαραίτητα για την αποκατάσταση των κτιρίων», είπε η κ.Μενδώνη για το έργο που έχει χρηματοδότηση από Ταμείο Ανάκαμψης, ΕΣΠΑ, Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων αλλά και από ιδιώτες χορηγούς από τους οποίους θα αναζητηθούν τα υπόλοιπα 15 εκατομμύρια. Ωστόσο τα έργα που εντάσσονται στο Ταμείο Ανάκαμψης πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2025. Θα μπορέσει να απορροφήσει τα 75 εκατ. την επόμενη 3ετία, όταν μέχρι σήμερα η απορροφητικότητα είναι από μηδενική έως ελάχιστη; Για το έτος 2022 υπάρχει από το Ταμείο Ανάκαμψης πίστωση ποσού 4.040.508 ευρώ. Ποιο είναι το ποσό που απορροφήθηκε από το υπουργείο δεν έχει αποκαλύψει η κ. Μενδώνη.

Με τι ταχύτητα θα τρέξουν τα έργα το επόμενο διάστημα; Με δεδομένο μάλιστα ότι το ανθρώπινο δυναμικό δεν επαρκεί στις διευθύνσεις του ΥΠΠΟΑ που τρέχουν το έργο κυρίως με αυτεπιστασία, ενώ προσλήψεις δεν γίνονται. Για παράδειγμα, η συντήρηση και η αποκατάσταση των κινητών αντικειμένων της τέως βασιλικής οικογένειας και η προετοιμασία των εκθεμάτων για την έκθεση κινητών αντικειμένων με συνολικό προϋπολογισμό 3.050.000 είχε πίστωση (Ταμείο Ανάκαμψης) 1.002.000 ευρώ για το 2022. Η στερέωση και η αποκατάσταση του κτιρίου του Νέου Βουστασίου με προϋπολογισμό 4.300.000 είχε πίστωση 200.000 ευρώ και για τα έργα υποδομής με προϋπολογισμό 20.000.000 η πίστωση ήταν 200.000 ευρώ. Τι ποσά απορρόφησε το ΥΠΠΟ;

Δεν θα εκπλαγούμε πάντως αν η παράδοση της Οικίας του Δασοφύλακα - Κέντρο Πληροφόρησης Επισκεπτών, που έχει ανακοινωθεί για το τέλος Φεβρουαρίου, γίνει με τυμπανοκρουσίες από τον ίδιο τον πρωθυπουργό ως προεκλογική φιέστα. Μιλάμε ωστόσο για ένα κτίσμα μόλις 45 τ.μ. που όντως είναι έτοιμο, καθώς οι σωστικές εργασίες είχαν ξεκινήσει επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Ολοκληρώθηκαν το περασμένο διάστημα και ετοιμάζεται να εγκατασταθεί η έκθεση, η οποία θα αναφέρεται στις ιστορικές φάσεις του Τατοΐου και θα φιλοξενείται στο ισόγειο της αναπαλαιωμένης οικίας του 1896, ενώ στο πατάρι έχει προβλεφθεί ψηφιακή προβολή με στιγμιότυπα από την ιστορία του κτήματος. Είναι το μόνο έργο που θα έχει ολοκληρωθεί εντός του χρόνου διακυβέρνησης της Ν.Δ. που έχει δείξει εξαιρετικό ζήλο (να θυμίσουμε τα ταξίδια στο Dumfries House, που διαχειρίζεται το Ιδρυμα του βασιλιά Καρόλου)..

Υπό πίεση

Από την άλλη, στελέχη του ΥΠΠΟ μάς είπαν ότι είναι εφικτό να ολοκληρωθεί εντός του 2025, «έστω υπό αρκετή πίεση». Το αμέσως προηγούμενο διάστημα ξεκίνησαν οι εργασίες στο κτίριο του πρώην ανακτόρου, ετοιμάζονται οι μουσειολογικές μελέτες, με αργούς ρυθμούς προχωράει από τη ΔΕΑΜ η καταγραφή των 100.000 αντικειμένων (ορισμένα από τα οποία δεν έχουν ουδεμία αξία αφού μιλάμε για... βαμβάκια καθαρισμού προσώπου της Φρειδερίκης!), ενώ δρομολογούνται έργα υποδομής, όπως αποχέτευση, ύδρευση, ηλεκτροδότηση, τηλεπικοινωνίες που θα φτάσουν στα κτίρια: δηλαδή στα 22 που θα διαχειρίζεται μελλοντικά το ΥΠΠΟΑ και στα υπόλοιπα, περίπου 22, που θα περάσουν στα χέρια ιδιωτών. Σε πρόσφατη ανακοίνωσή του πάντως το Πανελλήνιο Σωματείο Εκτάκτου Προσωπικού ΥΠΠΟ ενημέρωσε ότι σε συνάντησή του με την προϊσταμένη της Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων, επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη ραδιενεργών υλικών: βρέθηκαν σε κούτες στον εργασιακό χώρο όπου καταγράφονται όσα αντικείμενα δεν φυγαδεύτηκαν στο εξωτερικό με κοντέινερ το 1991...

«Θεωρούμε απαράδεκτη την “ανάλαφρη” αντιμετώπιση ενός τόσο σημαντικού ζητήματος για την υγεία των εργαζομένων. Η προϊσταμένη της αρμόδιας διεύθυνσης προσπάθησε με κάθε τρόπο να μειώσει τη σημασία του συμβάντος, χωρίς να μας πείσει, ενώ ο ισχυρισμός της ότι οι μετρήσεις του “Δημόκριτου” δεν είναι προσβάσιμες από το σωματείο δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τη θέση της και προκαλεί έντονους προβληματισμούς για την καταλληλότητα του χώρου», αναφέρει μεταξύ άλλων η ανακοίνωση, που επιπλέον καταγγέλλει ότι δεν υπάρχει πόσιμο νερό για τους εργαζομένους. «Σχετικά με την αυτονόητη εγκατάσταση συστημάτων τρεχούμενου νερού, όπου δεν υπάρχει, συναντήσαμε αδιαλλαξία, καθώς είναι πάγια αρχή της υπηρεσίας να μη χορηγεί πόσιμο νερό στους εργαζομένους της, ακόμη κι αν το προβλέπει η νομοθεσία!».