Ο πυρηνικός «πόλεμος» της Ε.Ε.

ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ

Σφοδρές αντιδράσεις έχει προκαλέσει η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να κατατάξει την πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο στις «πράσινες» μορφές ενέργειας. Πρόκειται για μια επιλογή που έχει μεγάλη σημασία, αφού η ταξινόμηση έχει στόχο να καθοδηγήσει ιδιωτικές επενδύσεις προς αυτές τις μορφές ενέργειας, προσφέροντας ευνοϊκότερους όρους, στο πλαίσιο της προσπάθειας για επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας της Ε.Ε. μέχρι το 2050.

Στόχος της Ευρ. Επιτροπής είναι ώς το 2050 να παράγονται μηδέν ρύποι από τα 27 κράτη-μέλη. Μέχρι τότε, μέχρι δηλαδή να αντικατασταθούν όλες οι μορφές ενέργειας με ανανεώσιμες, οι ειδικοί της Επιτροπής λένε ότι πυρηνική ενέργεια και φυσικό αέριο θα μπορούν να καλύψουν το κενό από τους ρυπογόνους τρόπους παραγωγής ρεύματος και θερμότητας.

«Πρόκειται για ρεαλιστικό και πραγματιστικό σχέδιο, χωρίς το οποίο δεν μπορούμε να φτάσουμε στον στόχο μας», είπε στην «Εφ.Συν.» στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που επέμεινε ότι οι νέοι όροι που θέτει η Ευρ. Επιτροπή –επιπλέον των ήδη υπαρχόντων– θα εξασφαλίσει ότι τα 27 κράτη-μέλη θα αποκτήσουν ένα ενεργειακό μίγμα φιλικότερο προς το περιβάλλον.

Στην πραγματικότητα, ακόμα μια φορά, η Ευρ. Επιτροπή επιχειρεί να… τετραγωνίσει τον κύκλο, ικανοποιώντας τόσο τη Γαλλία όσο και τη Γερμανία. Κι αυτό γιατί το Παρίσι εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πυρηνική ενέργεια και θα επωφεληθεί από την ταξινόμηση της πυρηνικής ενέργειας, ενώ η Γερμανία είναι υπέρ του φυσικού αερίου.

Ωστόσο, η πρόταση έχει ανοίξει ρήγματα στο εσωτερικό της γερμανικής κυβέρνησης. Ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας Ρόμπερτ Χάμπεκ και η υπουργός Περιβάλλοντος Στέφι Λέμκε –και οι δύο μέλη του κόμματος των Πρασίνων– κατακεραύνωσαν την πρόταση, κατηγορώντας την Επιτροπή για «πράσινο ξέπλυμα». Μία μέρα πριν εκδοθεί η ανακοίνωση της Ευρ. Επιτροπής, η Γερμανία είχε κλείσει τρία από τα έξι εναπομείναντα πυρηνικά εργοστάσιά της.

Σθεναρά αντίθετες

Την ώρα που πολλές χώρες τάσσονται στο πλευρό της Ευρ. Επιτροπής (και της Γαλλίας), αρκετές χώρες της Ε.Ε. αντιτίθενται σθεναρά στο σχέδιο. Η Αυστρία, το Λουξεμβούργο και η Δανία έχουν εκφράσει πιο έντονα την αντίθεσή τους. Η Αυστρία απείλησε ακόμη και να προσφύγει στη Δικαιοσύνη κατά της Ε.Ε. «Εάν αυτά τα σχέδια εφαρμοστούν ως έχουν, θα καταθέσουμε αγωγή», δήλωσε η Γκεβέσλερ, σημειώνοντας ότι η Βιέννη έχει ήδη αναθέσει νομική γνωμοδότηση σχετικά με το στοιχείο της πυρηνικής ενέργειας. Η Αυστρία έχει καταργήσει τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας ήδη από τη δεκαετία του 1970, ενώ αντιτάσσεται και στην ταξινόμηση του φυσικού αερίου ως περιβαλλοντικά βιώσιμου καυσίμου.

Στη δε Ιταλία, όπου η χρήση της πυρηνικής ενέργειας είχε σταματήσει μετά το πυρηνικό ατύχημα στο Τσερνόμπιλ, το θέμα διχάζει την πολιτική σκηνή της χώρας. Η Ευρ. Επιτροπής επιμένει ότι η ταξινόμηση «δεν είναι εργαλείο για την ενεργειακή πολιτική, αλλά για διαφάνεια», ωστόσο το θέμα είχε διχάσει τους ηγέτες στη σύνοδο κορυφής του Δεκεμβρίου και μάλιστα δεν υπήρξαν κοινά συμπεράσματα για την ενέργεια. Στη νέα της πρόταση θέτει αυστηρές προϋποθέσεις.

Μεταξύ άλλων, στην απόφαση της Ευρ. Επιτροπής αναφέρεται ότι τα πυρηνικά εργοστάσια θα πρέπει να θεωρούνται «βιώσιμα» εάν η χώρα υποδοχής μπορεί να διασφαλίσει ότι δεν προκαλούν «σημαντική βλάβη» στο περιβάλλον, γεγονός που περιλαμβάνει την ασφαλή διάθεση των πυρηνικών αποβλήτων εντός της χώρας, με την υποχρέωση βαθιάς γεωλογικής απόθεσης των αποβλήτων υψηλού επιπέδου. Αυτό ισχύει για όλες τις «νέες πυρηνικές εγκαταστάσεις για τις οποίες έχει εκδοθεί η άδεια κατασκευής έως το 2045».

Απαντώντας σε ερώτηση της «Εφ.Συν.», αξιωματούχος της Ευρ. Επιτροπής είπε ότι αυτή τη στιγμή δεν λειτουργεί πουθενά στον κόσμο τέτοιος χώρος απόθεσης και ο πρώτος αναμένεται να λειτουργήσει στη Φινλανδία το 2024. Πριν από το τέλος της δεκαετίας θα ακολουθήσουν επίσης η Σουηδία και η Γαλλία.

Τα γκρίζα σημεία

Για τα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο, η Ευρ. Επιτροπή προτείνει να χαρακτηρίζονται πράσινα –μεταξύ άλλων– μόνο αν οι εκπομπές τους περιορίζονται κάτω από τα 270 γραμμάρια ισοδύναμου CO2 ανά KWh ή αν οι ετήσιες εκπομπές περιορίζονται στο χαμηλό επίπεδο των 550 κιλών ισοδύναμου CΟ2 σε βάθος 20ετίας, καθώς και αν αντικαθιστούν πιο ρυπογόνα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής με τη χρήση ορυκτών καυσίμων. Στόχοι με πολλά γκρίζα σημεία, που πάντως θεωρούνται εξαιρετικά φιλόδοξοι από τους ειδικούς.

Προσδοκία της Ευρ. Επιτροπής είναι η τελική υιοθέτηση της πρώτης φάσης της διαδικασίας να γίνει πριν από το τέλος Ιανουαρίου, ώστε στη συνέχεια Συμβούλιο και Ευρωκοινοβούλιο να έχουν περίπου 4+2 μήνες για να εξετάσουν την πρόταση.

Οι πολίτες της Ευρώπης που τάσσονται κατά της πυρηνικής ενέργειας έχουν να ελπίζουν μόνο σε βελτιωτικές κινήσεις στην πρόταση της Ευρ. Επιτροπής, αφού θα είναι δύσκολο να ανατραπεί. Για να αλλάξει, πρέπει να προβάλουν αντιρρήσεις τουλάχιστον 20 χώρες που εκπροσωπούν το 65% του πληθυσμού της Ε.Ε., σύμφωνα με τον κανόνα της «αντίστροφης ενισχυμένης ειδικής πλειοψηφίας».