Στην ανακοίνωση ότι θα αυξηθεί η συνολική ποινή φυλάκισης για την υφ’ όρον απόλυση των κρατουμένων από τα 2/5, που είναι σήμερα, έως και τα 4/5 προχώρησε χθες ο υπουργός Δικαιοσύνης. Η ανακοίνωση έγινε κατά τη διάρκεια συζήτησης στο 6ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών και ο Κώστας Τσιάρας επικαλέστηκε την επικοινωνία και ενημέρωσή του από τον πρόεδρο της Επιτροπής Παρακολούθησης του Νέου Ποινικού Κώδικα, καθηγητή Λάμπρο Μαργαρίτη. Πρόκειται για την επιτροπή που συνέστησε ο ίδιος ο κ. Τσιάρας τον περασμένο Μάρτιο και η οποία είναι επιφορτισμένη να παρακολουθεί πώς εφαρμόζονται οι διατάξεις του Ποινικού Κώδικα και να εξάγει σχετικά συμπεράσματα και αιτιολογικές εκθέσεις.
Οι προτάσεις της επιτροπής κατατίθενται αρχικά σε διαβούλευση και στη συνέχεια σε ψηφοφορία, αν και η βεβαιότητα του υπουργού ότι η αυστηροποίηση του πλαισίου της εκτιτέας ποινής θα υλοποιηθεί για «την ενίσχυση της ασφάλειας των πολιτών και την ικανοποίηση του κοινού περί δικαίου αισθήματος» δείχνει ότι μάλλον η πρόταση είναι ήδη εγκεκριμένη από την κυβέρνηση και προαναγγέλθηκε σε μια συγκυρία φορτισμένη από το στυγερό έγκλημα στα Γλυκά Νερά.
Αυτή τη φορά στο στόχαστρο της Νέας Δημοκρατίας μπαίνει ένας θεσμός απόλυτα επιτυχημένος και δοκιμασμένος από τη δεκαετία του ’90, που αποσκοπεί στην ομαλή επανένταξη κρατουμένων στην κοινωνία λίγα χρόνια πριν από την οριστική απεμπλοκή τους από δικαστικές περιπέτειες. Και αυτό, γιατί ο θεσμός της υφ’ όρον απόλυσης, που στα σύγχρονα δικαιικά συστήματα λειτουργεί ως θεσμός σωφρονισμού, περιέχει μια πολύ σημαντική παράμετρο η οποία λειτουργεί αποτρεπτικά για τέλεση ενδεχόμενων αξιόποινων πράξεων από όσους λάβουν το ευεργετικό αυτό μέτρο: όποιος προβεί σε αδίκημα κατά τον χρόνο που θα ήταν στη φυλακή εκτίει και την παλιά ποινή (που του χαρίστηκε) και την ποινή για το νέο αδίκημα, χωρίς να επιτρέπεται συγχώνευσή τους.
Για την ακρίβεια, δίνεται στον κρατούμενο η ευκαιρία να εκτίσει το υπόλοιπο της ποινής του σε καθεστώς περιορισμένης ελευθερίας, αποφεύγοντας εγκληματικές συμπεριφορές, προκειμένου να οριστικοποιηθεί η απόλυσή του. Γι’ αυτό έχουν καταγραφεί λίγες περιπτώσεις υποτροπής: επειδή η υφ’ όρον απόλυση δεν είναι «χατίρι» αλλά ένας εναλλακτικός τρόπος έκτισης της ποινής που ρυθμίζεται από διατάξεις ενταγμένες στον Ποινικό Κώδικα.
Αλλωστε, βασικός σκοπός της υφ’ όρον απόλυσης είναι η βελτίωση του κρατουμένου αφενός μέσω της καταπολέμησης των αρνητικών αισθημάτων και των δυσμενών επιρροών που τον κατακλύζουν από την είσοδό του στη φυλακή μέχρι την έκτιση της ποινής του και αφετέρου η παροχή ισχυρών ψυχολογικών κινήτρων για να καλλιεργήσει τις σύννομες δεξιότητές του.
Σε αυτό εξάλλου αποσκοπούν και οι άδειες, η εκπαίδευση, οι αγροτικές φυλακές και κάθε ευεργετικό μέτρο, με κορυφαίο εκείνο της κοινωφελούς εργασίας αντί της έκτισης ποινής, που είναι υιοθετημένο από όλα τα ποινικά συστήματα παγκοσμίως αλλά αρνείται να το εφαρμόσει η κυβέρνηση, αφαιρώντας το από την πρώτη στιγμή από τις διατάξεις του Νέου Ποινικού Κώδικα που είχε ήδη ψηφιστεί.
Αυτή η κυβέρνηση, που από την αρχή της θητείας της αμφισβητεί και καταπατά τα δικαιώματα των κρατουμένων, έρχεται τώρα να ανατρέψει και την ευεργετική διάταξη της υφ’ όρον απόλυσης. Ετσι, αν κάποιος βαρυποινίτης θεμελίωνε δικαίωμα υφ’ όρον απόλυσης στα 16 χρόνια, με τις νέες αλλαγές (αν ψηφιστούν) θα μπορεί να το ζητήσει στα 20 χρόνια, έχοντας ουσιαστικά σχεδόν εκτίσει τη συνολική ποινή που προβλέπει ο νόμος για το αδίκημά του. Αν ψηφιστεί η σχετική τροποποίηση για τους βαρυποινίτες και για τους ισοβίτες, αντίστοιχα, θα ισχύσει βέβαια μόνο για μελλοντικές περιπτώσεις κρατουμένων αφού σε καμία περίπτωση δεν είναι δυνατό να χειροτερέψει η ποινική θέση των ήδη καταδικασμένων.
Το άλλο ζήτημα που ανακύπτει από την εξαγγελία του υπουργού είναι πώς θα συνδυαστεί η αυστηροποίηση αυτή με το ασφυκτικό καθεστώς διαβίωσης στις φυλακές της χώρας, όπου ήδη βρίσκονται 11.400 κρατούμενοι αντί για 9.700 που είναι η μέγιστη χωρητικότητα, με δεδομένο ότι η Ν.Δ. δεν προχώρησε σε αποσυμφόρηση των καταστημάτων κράτησης ούτε εν μέσω πανδημίας. Η παρωχημένη μεσαιωνική αντίληψη ότι όσο περισσότερα χρόνια μέσα στη φυλακή τόσο αποτρέπεται το έγκλημα διαψεύδεται πανηγυρικά με μια ματιά στα στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ., όπως φυσικά διαψεύστηκε και ο σκόπιμος μύθος για την αύξηση της βαριάς εγκληματικότητας λόγω της αποσυμφόρησης του Ν. Παρασκευόπουλου.
