Μία «συγγνώμη» δεν είναι αρκετή...

Η ιστορική μνήμη είναι ένα σημαντικό ζήτημα με πολλαπλές πλευρές ευθύνης αλλά και αναγνώσεις. Τι γίνεται, όμως, όταν αυτή η ιστορική μνήμη γίνεται προσωπική; Νωπή και αναλλοίωτη; Σκληρή και τελεσίδικη; Οι θηριωδίες των γερμανικών Ες Ες στις 10 Ιουνίου 1944 (χθες συμπληρώθηκαν 74 χρόνια ακριβώς) στο χωριό Δίστομο της Βοιωτίας έχουν καταγραφεί, περιγραφεί, από κάποιους ξεχαστεί, από άλλους παραγραφεί.

Υπάρχουν όμως και όσοι ακόμα θυμούνται, γιατί επέζησαν της σφαγής. Θαύμα ή κατάρα; Ούτε οι ίδιοι δεν ξέρουν να απαντήσουν. Ο Αργύρης Σφουντούρης, ίσως η πιο εμβληματική προσωπικότητα επιζώντα της σφαγής, κυρίως μέσα από τους μετέπειτα αγώνες του για δικαιοσύνη και ειρήνη, ήταν τότε 4 ετών.

Ο Αργύρης θυμάται τον πατέρα του να κείτεται νεκρός πάνω στη βρύση, αλλά και τη στιγμή που αντίκρισε τη μάνα του νεκρή πάνω σε ένα κάρο. «Οι νεότεροι έχουν συνηθίσει στον “ψηφιακό” χρόνο και αγνοούν συχνά τον πραγματικό και τον ιστορικό. Στο Δίστομο, κάθε μέρα μαυροφορεμένες γυναίκες –που από το 1944 δεν έχουν βγάλει ποτέ τα μαύρα– πάνε στο νεκροταφείο και μοιρολογούν. Μετά τη σφαγή, όσοι ζήσαν, για χρόνια πολλά έμεναν στα σπίτια τους που το ξύλινο πάτωμα είχε ποτιστεί με το αίμα των δολοφονηθέντων παιδιών και των μανάδων τους. Οι λεκέδες φαίνονταν.

Επλεναν και ξανάπλεναν τα πατώματα, μη έχοντας χρήματα να τα αλλάξουν, κι όμως το αίμα ήταν εκεί» είχε πει ο ίδιος σε συνέντευξή του στην «Εφ.Συν.». «Μετά τον πόλεμο πίναμε το γάλα του μίσους. Ολοι στο χωριό μισούσαν» δηλώνει σήμερα (ΑΠΕ - ΜΠΕ). «Προσωπικά πλέον δεν αισθάνομαι το μίσος που αισθανόμουν μικρός. Δεν σε ωφελεί σε τίποτα. Επαψα πια να έχω μια ομαδική στάση απέναντι στους Γερμανούς. Υπάρχουν άνθρωποι που τους εκτιμώ γιατί μας υποστηρίζουν, αλλά τα βλέπω αμερόληπτα, χωρίς φανατισμό. Ούτε μπορώ να διηγηθώ πια το τι έγινε τότε, είναι τα φοβερότερα πράγματα που μπορεί κάποιος να φανταστεί...».

Στο Δίστομο δεν έγινε μόνο σφαγή, έγιναν και βιασμοί, το χωριό κάηκε σχεδόν ολόκληρο. Τι κι αν οι Γερμανοί έχαναν τον πόλεμο; Οσο πλησίαζε το τέλος τόσο πιο βάρβαροι γίνονταν στις πράξεις τους. Σήμερα, οι Γερμανοί, τόσο η ηγεσία όσο και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, δεν το αναγνωρίζουν (οι πρώτοι) ή το αγνοούν (οι δεύτεροι). «Ηρθε πριν λίγα χρόνια ο πρόεδρος Γκάουκ και ζήτησε συγγνώμη ως άτομο, όχι επίσημα με τον θεσμικό του ρόλο» μας είχε πει ο Αργύρης. «Είχε έρθει στο χωριό και ο Γερμανός πρέσβης και ολοκλήρωσε την ομιλία του λέγοντας “συγγνώμη” στα ελληνικά. Του είχαν απαγορεύσει να το πει γερμανικά, για να μην πάρει εθνική χροιά».

Σήμερα δηλώνει πως αισθάνεται καλύτερα με τα όσα είπε ο νέος πρέσβης της Γερμανίας στην Ελλάδα Γενς Πλέτνερ: «Διδασκόμαστε και δεσμευόμαστε: ποτέ ξανά!» διαμηνύει με δήλωσή του ο τελευταίος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Το έγκλημα της Βέρμαχτ στο Δίστομο ανήκει στα μελανότερα κεφάλαια της γερμανικής κατοχής τον Β΄ Π.Π. Ο φόνος αθώων γυναικών, ανδρών, παιδιών και γερόντων με γεμίζει ντροπή και οδύνη. Τα εγκλήματα αυτά δεν πρέπει να ξεχαστούν ποτέ! Διδασκόμαστε και δεσμευόμαστε: ποτέ ξανά!».

Από την άλλη, ο Αργύρης παραδέχεται ότι το θέμα δεν έχει κλείσει ακόμα: «Οπως γράφει η Συνθήκη του Λονδίνου το 1953, αν γίνει επανένωση της Γερμανίας και συνθήκη ειρήνης, πρέπει η Γερμανία να πληρώσει τις αποζημιώσεις. Δεν το προσπάθησε καθόλου. Η Γερμανία λέει ότι δεν υπάρχει το θέμα. Είναι η πολιτική βίας. Νομίζω ότι δεν θα μπορέσουμε να λύσουμε το ζήτημα αυτό χωρίς δικαστήριο...» καταλήγει.

Σήμερα το υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας ενισχύει οικονομικά το Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον, έναν απρόσωπο φορέα που χρηματοδοτεί ελληνικά ντοκιμαντέρ και έρευνες για την περίοδο της Κατοχής, με σκοπό να ξεχαστούν οι όποιες επιδιώξεις για πραγματική απόδοση δικαιοσύνης και οι Ελληνες να αρκεστούν στις έρευνες και τα ντοκιμαντέρ.

Τότε, βέβαια, δεν υπήρχε «αρκετό». Οι Γερμανοί κατακτητές μπήκαν εκείνη τη μέρα στο Δίστομο με εντολή «Δεν θα αφήσετε ούτε γάτα». Οι άντρες του υπάκουσαν με υπερβάλλοντα ζήλο στις εντολές. Ο απολογισμός της σφαγής του Διστόμου είναι 218 άμαχοι. Ανάμεσά τους παιδιά, γυναίκες και βρέφη. Οι σφαγείς σκότωσαν ένα μωρό με την ξιφολόγχη και χάραξαν τον αγκυλωτό σταυρό στο πρόσωπό του, σκότωναν τα μωρά στην κοιλιά της μάνας τους, έκοβαν τα στήθη των γυναικών...

«Ολα αυτά είναι αλήθεια» λέει ο Αργύρης. «Μιλώντας στους σημερινούς νέους, όμως, θα έλεγα ότι πρέπει να ασχολούνται με τα κοινά. Να μην ασχολούνται μόνο με το δικό τους μέλλον και πώς θα κερδίσουν λεφτά. Αν δεν ασχοληθούν αυτοί με τη ζωή τους, θα ασχοληθεί κάποιος άλλος. Και επίσης να μην ξεχνούν το παρελθόν, αλλά να το θυμούνται σαν κακό παράδειγμα, τι δεν επιτρέπεται να γίνεται».

Ο Αργύρης Σφουντούρης έχει γράψει το βιβλίο «Πενθώ για τη Γερμανία: Το παράδειγμα του Διστόμου» (εκδόσεις ΒΕΡΓΙΝΑ).