Ζητούν νέους κανονισμούς για τις ιχθυοκαλλιέργειες

Νέα έρευνα αποκαλύπτει ότι η Ελλάδα υστερεί σημαντικά σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος από τις επιπτώσεις των βιομηχανικών ιχθυοκαλλιεργειών. Η χώρα μας κατατάσσεται τελευταία ανάμεσα σε 12 ευρωπαϊκές χώρες που κατέχουν ηγετική θέση στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας, σύμφωνα με νέα μελέτη της βρετανικής εταιρείας συμβούλων MEP (McAllister Elliott Partners).

Η έκθεση καταδεικνύει ότι η Ελλάδα υστερεί σε κρίσιμες κατηγορίες, όπως η απόσταση από την ακτή, το ελάχιστο επιτρεπόμενο βάθος για τις υδατοκαλλιέργειες και οι κανονισμοί σχετικά με τις οργανικές ύλες, με τις περιβαλλοντικές ρυθμίσεις της χώρας μας να κρίνονται ανεπαρκείς.

Τα βασικά σημεία της έκθεσης περιλαμβάνουν:

Απόσταση από την ακτή: Ενώ οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες απαιτούν ελάχιστες αποστάσεις 1 έως 3 χιλιόμετρα για τις ιχθυοκαλλιέργειες, η Ελλάδα επιτρέπει την εγκατάσταση των μονάδων σε αποστάσεις ακόμα και 50 μέτρα από την ακτή, προκαλώντας άμεση περιβαλλοντική επιβάρυνση και συγκρούσεις με άλλες τοπικές δραστηριότητες, όπως ο τουρισμός. Κι αυτό όταν οι παράκτιες περιοχές αποτελούν συχνά εστίες βιοποικιλότητας, παρέχοντας κρίσιμα ενδιαιτήματα για διάφορα θαλάσσια είδη, όπως ψάρια, πτηνά και ασπόνδυλα, και οι δραστηριότητες υδατοκαλλιέργειας, εάν βρίσκονται πολύ κοντά στην ακτή, μπορούν να εισαγάγουν σημαντικούς στρεσογόνους παράγοντες σε αυτά τα παράκτια οικοσυστήματα.

Επιτρεπόμενο βάθος (για την ανάπτυξη εγκαταστάσεων): Σε αντίθεση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, όπου το ελάχιστο επιτρεπόμενο βάθος κυμαίνεται στα 40 μέτρα και άνω, η Ελλάδα επιτρέπει τη λειτουργία ιχθυοκαλλιεργειών σε βάθη έως και 20 μέτρα, αυξάνοντας τον κίνδυνο συσσώρευσης τοξικών ουσιών στον βυθό. Ενας κρίσιμος λόγος για την απαίτηση βαθύτερων υδάτων είναι η αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών ανησυχιών που σχετίζονται με την υπερσυγκέντρωση θρεπτικών στοιχείων, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε επιβλαβείς εξάρσεις φυτοπλαγκτόν και άλλες αρνητικές επιπτώσεις στα θαλάσσια οικοσυστήματα. Εξασφαλίζοντας ότι οι εγκαταστάσεις υδατοκαλλιέργειας χωροθετούνται σε βαθύτερα ύδατα, όπου τα απόβλητα διαλύονται αποτελεσματικότερα, οι ρυθμιστικές αρχές μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα το θρεπτικό φορτίο στο παρακείμενο περιβάλλον αποτρέποντας τον υπερβολικό εμπλουτισμό των θαλάσσιων υδάτων και μειώνοντας την πιθανότητα εξάρσεων φυτοπλαγκτόν, διατηρώντας έτσι την οικολογική ισορροπία.

Επιτρεπόμενη βιομάζα: Η Ελλάδα δεν διαθέτει αυστηρά πρότυπα μέγιστης επιτρεπόμενης βιομάζας, χρησιμοποιώντας μια απλοποιημένη φόρμουλα, ενώ άλλες χώρες χρησιμοποιούν προηγμένα μοντέλα για τον έλεγχο της παραγωγής και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η βιομάζα σε μια μονάδα υδατοκαλλιέργειας συσχετίζεται άμεσα με την απελευθέρωση θρεπτικών στοιχείων, όπως το άζωτο και ο φώσφορος, στο περικείμενο περιβάλλον. Αυτές οι θρεπτικές ουσίες προέρχονται από τα απόβλητα, τη μη καταναλωθείσα τροφή και τα περιττώματα των ψαριών. Οταν η βιομάζα υπερβαίνει την ικανότητα του οικοσυστήματος να αφομοιώνει αυτά τα θρεπτικά στοιχεία, μπορεί να οδηγήσει σε υπερσυγκέντρωση θρεπτικών στοιχείων, κάτι που οδηγεί συχνά σε ευτροφισμό, που χαρακτηρίζεται από υπερβολική ανάπτυξη φυκών που μειώνει τα επίπεδα οξυγόνου στο νερό, δημιουργώντας νεκρές ζώνες. Οι χώρες που έλαβαν καλύτερη βαθμολογία είχαν μια πολύπλοκη ανάλυση, για παράδειγμα η Σκοτία, όπου οι άδειες χορηγούνται συγκεκριμένα για κάθε περιοχή παραγωγής με βάση τη μέγιστη επιτρεπτή βιομάζα, η οποία καθορίζεται μέσω αξιολογήσεων των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, της φέρουσας ικανότητας του βυθού και του τοπικού θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Απόσταση μεταξύ μονάδων: Η Ελλάδα έχει τη λιγότερο αυστηρή ρύθμιση για την ελάχιστη απόσταση μεταξύ των μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας -λιγότερο από 500 μέτρα- τη στιγμή που οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες απαιτούν αποστάσεις άνω των 2 χιλιομέτρων. Το γεγονός αυτό επηρεάζει τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος, τη βιοασφάλεια και την κατανομή των πόρων. «Οι μονάδες υδατοκαλλιέργειας είναι ευάλωτες σε διάφορες ασθένειες, οι οποίες μπορούν να εξαπλωθούν ταχέως μεταξύ κοντινών θέσεων, ιδίως σε περιοχές με ισχυρά ρεύματα, που διευκολύνουν τη μεταφορά παθογόνων μικροοργανισμών. Εάν τα ιχθυοτροφεία βρίσκονται πολύ κοντά το ένα στο άλλο, ένα κρούσμα σε μια μονάδα μπορεί εύκολα να εξαπλωθεί σε γειτονικά ιχθυοτροφεία, οδηγώντας σε εκτεταμένες απώλειες», σημειώνουν οι συντάκτες της έκθεσης.

Συμμετοχή φορέων: Η έλλειψη επαρκούς συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών αποτελεί άλλο ένα μεγάλο πρόβλημα. Σε αντίθεση με άλλες χώρες που υποχρεώνουν σε δημόσια διαβούλευση, η διαδικασία στην Ελλάδα είναι περιορισμένη, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ουσιαστική εμπλοκή της κοινωνίας των πολιτών και των τοπικών φορέων.

Απόβλητα

«Εάν μία μόνο περιοχή, όπως ο Πόρος, παράγει σχεδόν 6.000 τόνους αποβλήτων ετησίως από τις επεκτεινόμενες ιχθυοκαλλιέργειες βάσει της ΠΟΑΥ, τότε σε εθνικό επίπεδο μπορούμε εύκολα να εκτιμήσουμε ότι τα απόβλητα θα ξεπεράσουν τους 300.000 τόνους ετησίως στις θάλασσές μας. Αυτό το επίπεδο ρύπανσης, σε συνδυασμό με αδύναμους κανονισμούς και την έλλειψη ανεξάρτητης εποπτείας, θέτει σοβαρούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία και τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Η Ελλάδα αξίζει υψηλότερα πρότυπα», σχολίασε η Εύα Δουζίνα, πρόεδρος του Ιδρύματος Rauch, το οποίο ανέθεσε την ανάλυση συγκριτικής αξιολόγησης.

Οι ελληνικές περιοχές που απειλούνται περισσότερο περιλαμβάνουν τον Σαρωνικό κόλπο, με προγραμματισμένα 53.000 στρέμματα υδατοκαλλιεργειών, το Ιόνιο με άνω των 70.000 στρεμμάτων, καθώς και τον Ευβοϊκό, τον Θερμαϊκό, τη Λέσβο και άλλα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Με συνολικά 240.000 στρέμματα στις ακτές της Ελλάδας να έχουν χαρακτηριστεί χώροι ανάπτυξης ιχθυοκαλλιεργειών, υπάρχει ανάγκη για επείγουσα αναθεώρηση των υφιστάμενων κανονισμών.

Τέλος, η έκθεση υπογραμμίζει ότι χωρίς ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, η χώρα μας θα αντιμετωπίσει σοβαρή υποβάθμιση στα θαλάσσια οικοσυστήματα και στις παράκτιες περιοχές της. Το ερώτημα που προκύπτει είναι εάν η κυβέρνηση θα λάβει υπόψη τα πορίσματα της έκθεσης.

Η μελέτη διεξήχθη από τη MEP, κορυφαία βρετανική εταιρεία συμβούλων που εξειδικεύεται στην προστασία και διαχείριση του θαλάσσιου περιβάλλοντος και συνεργάζεται με κυβερνήσεις, οργανισμούς και ιδιωτικές εταιρείες σε όλο τον κόσμο για την εφαρμογή βιώσιμων πρακτικών στις θαλάσσιες δραστηριότητες.