Εκατοντάδες νέα είδη εισβάλλουν στη Μεσόγειο

Η Μεσόγειος Θάλασσα αλλάζει, όπως αλλάζουν και τα είδη που ζουν σε αυτήν. Αυτό οφείλεται κυρίως στις ανθρώπινες παρεμβάσεις, όπως η υπεραλίευση και η ερημοποίηση πολλών θαλάσσιων περιοχών, αλλά και στη διάνοιξη και τη διαπλάτυνση της διώρυγας του Σουέζ, μέσω της οποίας πολλά ξενικά είδη καταλήγουν στη Μεσόγειο.

Σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή και καθώς οι θάλασσές μας αδειάζουν από ψάρια, δημιουργούνται κενά στα οικοσυστήματα και ευνοϊκές συνθήκες για την εξάπλωση των νέων ειδών. Αυτή τη στιγμή 1.000 ξενικά είδη βρίσκονται στη Μεσόγειο, 650 ξενικά είδη έχουν βιώσιμους πληθυσμούς και 100 είδη είναι εισβολικά και απειλούν τη θαλάσσια βιοποικιλότητα.

Για να μπορέσουμε να μάθουμε να ζούμε με τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται, οι οποίες είναι τελικά αποτέλεσμα του δικού μας τρόπου ζωής, είναι απαραίτητο να ξεκινήσουμε να γνωρίζουμε τα διάφορα νέα είδη που ζουν στις θάλασσές μας. Μας τα παρουσιάζει το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος»:

● Το σουπιοκαλάμαρο είναι το μοναδικό ξενικό είδος καλαμαριού που συναντάται μέχρι στιγμής στις θάλασσές μας.

● Ο λαγοκέφαλος είναι ένα από τα πιο επιβλαβή εισβολικά είδη στη Μεσόγειο. Αυτό οφείλεται στην ευρεία εξάπλωσή του, στην επικίνδυνη για τον άνθρωπο νευροτοξίνη που έχει στο σώμα του η οποία τον καθιστά ακατάλληλο για κατανάλωση, αλλά και στις επιπτώσεις που προκαλεί στη θαλάσσια βιοποικιλότητα και την αλιεία.

● Το λεοντόψαρο προέρχεται από τον Ινδικό Ωκεανό και η εξάπλωσή του είναι η ταχύτερη που έχει παρατηρηθεί ποτέ στη Μεσόγειο Θάλασσα. Μπορεί να αναπαράγεται όλο τον χρόνο, ενώ ελλείψει φυσικών θηρευτών αναμένεται κάθετη αύξηση των πληθυσμών του, όπως άλλωστε έχει γίνει σε πολλές άλλες θάλασσες του πλανήτη. Είναι όμως ένα είδος ασφαλές για κατανάλωση.

Συνεπώς, επιλέγοντας την αλίευση, την αγορά ή την κατανάλωση των λεοντόψαρων συμβάλλουμε στον έλεγχο των πληθυσμών τους, ενώ παράλληλα ενισχύουμε το εισόδημα των αλιέων, τους οποίους πρέπει όλοι να βοηθήσουμε για να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται στις θάλασσές μας. (Προσοχή όμως στον χειρισμό του: πρέπει να κοπούν τα δηλητηριώδη αγκάθια που έχει στη ράχη και τα πλευρικά πτερύγια.)

● Η νομαδική μέδουσα είχε παλαιότερα κατανομή μόνο στον Ινδικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό. Μέσα από τη διώρυγα του Σουέζ έφτασε στα νερά της Μεσογείου τη δεκαετία του 1970, ενώ στις ελληνικές θάλασσες καταγράφηκε για πρώτη φορά το 2006. Στην κάτω επιφάνεια του σώματός της υπάρχουν 8 πλοκάμια με νηματοκύστεις, δηλαδή μικρά κεντριά με δηλητήριο, που αν έρθουν σε επαφή με το δέρμα προκαλούν έντονο πόνο, αίσθημα καύσου, κνησμό και ερεθισμό της περιοχής.

● O μακράκανθος αχινός εντοπίστηκε για πρώτη φορά στις ελληνικές θάλασσες το 2010. Είναι ένα είδος το οποίο είχε καταγραφεί τα προηγούμενα χρόνια στην έρευνα του Ινστιτούτου «Αρχιπέλαγος» σε μεγάλη πυκνότητα από τα επιφανειακά νερά έως και τα 95 μέτρα βάθος. Πρόσφατα όμως παρατηρείται σημαντική μείωση του πληθυσμού του στην ανατολική Μεσόγειο.

Η υπεραλίευση των θηρευτών είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που ενισχύει την εξάπλωση των ξενικών και εισβολικών ειδών, τονίζει το «Αρχιπέλαγος». Και μας καλεί να συνδράμουμε στην καταγραφή της εξάπλωσης των ξενικών ειδών. «Οταν κολυμπάμε, καταδυόμαστε ή ψαρεύουμε, μπορεί ο καθένας μας να εντοπίσει ένα ξενικό ή εισβολικό είδος. Οι παρατηρήσεις σας είναι πολύτιμες και κάθε απορία ευπρόσδεκτη. Στείλτε τις φωτογραφίες και τις αναφορές σας στο Παρατηρητήριο Επιστήμης των Πολιτών του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος στο email: [email protected]».