Προς «κουτσουρεμένες» συλλογικές συμβάσεις

«Περισσότερες δουλειές, καλύτεροι μισθοί, περισσότερη ασφάλεια στην εργασία, με πράξεις», υποσχέθηκε για πολλοστή φορά, χθες, η υπουργός Εργασίας, θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να «τιμήσει» την εργατική Πρωτομαγιά, ωσάν να μην έχει περάσει ο οδοστρωτήρας Ν.Δ. πάνω από εργασιακά και συνδικαλιστικά κεκτημένα μέσω σκληρών αντεργατικών νόμων και διατάξεων.

Τώρα το υπουργείο Εργασίας σχεδιάζει νέες αλλαγές της κείμενης νομοθεσίας για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας λόγω της υποχρέωσης να αυξηθεί η κάλυψη των εργαζομένων άνω του 80% των μισθωτών, η οποία απορρέει από την ευρωπαϊκή Οδηγία 2022/2041 για επαρκείς κατώτατους μισθούς, αλλά κατά την ενσωμάτωσή της στο εθνικό δίκαιο τον περασμένο Δεκέμβριο παραπέμφθηκε για το 2028.

Προσκαλώντας την περασμένη Τρίτη τους κοινωνικούς εταίρους σε διάλογο αναφορικά με την κατάρτιση οδικού χάρτη με «στόχο την ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων» ώς το τέλος του χρόνου, η κ. Κεραμέως ανέφερε πως, βάσει του νόμου 5163/2024 για τον κατώτατο μισθό, το Σχέδιο Δράσης θα έχει διάρκεια από ένα έως πέντε έτη, θα ορίζει χρονοδιάγραμμα και συγκεκριμένα μέτρα για την αύξηση του ποσοστού κάλυψης.

Η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας όρισε εμπειρογνώμονα για τις προπαρασκευαστικές ενέργειες του διαλόγου, αλλά απάντησε ότι το Σχέδιο, όπως περιγράφεται στην επιστολή της υπουργού, καλύπτει μόνο ένα τμήμα των αιτημάτων των εργαζομένων. Το τριτοβάθμιο όργανο ξεκαθάρισε πως για την αποκατάσταση της παραπάνω ανωμαλίας, μιας ανωμαλίας με δραματικές συνέπειες στην καθήλωση των μισθών και τη συρρίκνωση των εργασιακών δικαιωμάτων, πρέπει η κυβέρνηση να προχωρήσει σε γενναίες πρωτοβουλίες.

Σύμφωνα με τη Συνομοσπονδία, ο θεσμός των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων δεν μπορεί να λειτουργήσει παρά μόνο με ακηδεμόνευτες από το κράτος διαδικασίες και με την πλήρη επαναφορά του πλαισίου που περιλαμβάνει τη μετενέργεια (δηλαδή να είναι ενεργή η σύμβαση μετά τη λήξη της), την επεκτασιμότητα, τη συρροή και την καθολικότητα.

Κρίσιμη θεωρείται η ανάγκη επαναφοράς και του δικαιώματος μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία, το οποίο καταλύθηκε από τον νόμο 4635/2019, μετατρέποντας σε κενό γράμμα το συγκεκριμένο καθεστώς, όπως επιβεβαιώνουν οι μηδαμινοί αριθμοί διαιτητικών αποφάσεων τα τελευταία χρόνια.

Τι θα συζητηθεί

Στο τραπέζι του διαλόγου αναμένεται να τεθεί το ενδεχόμενο μείωσης του ποσοστού εργοδοτικής εκπροσώπησης το οποίο απαιτείται για την επέκταση των όρων των συλλογικών συμβάσεων στο σύνολο ενός κλάδου και σήμερα ανέρχεται σε 50% + 1 των εργοδοτών του, δίνοντας την ευκαιρία να αποχωρούν από τον εκάστοτε φορέα προκειμένου να μην τηρήσουν τις αυξήσεις στις ΣΣΕ.

Πληροφορίες αναφέρουν πως θα συζητηθεί η απλοποίηση διαδικασιών στην εγγραφή εκπροσώπων των εργοδοτικών φορέων και συνδικαλιστών στο ψηφιακό μητρώο, το οποίο είχε θεσπιστεί επί Χατζηδάκη και κατά του οποίου έχουν προσφύγει συνδικαλιστικές οργανώσεις ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Ωστόσο, μελέτη του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας έχει καταδείξει πως ο μόνος τρόπος για να προσεγγιστεί έστω και λίγο το ποσοστό αύξησης της κάλυψης των συλλογικών συμβάσεων εργασίας στο 80% είναι η επαναφορά καθορισμού της εθνικής γενικής συλλογικής σύμβασης εργασίας (Βλ. «Η ακτινογραφία της διάλυσης των συλλογικών συμβάσεων», 23.11.24).

Στα τάρταρα η Ελλάδα

Η δραστική μείωση των ΣΣΕ στα χρόνια της κρίσης και των μνημονίων έχει φέρει σήμερα την Ελλάδα στην προτελευταία θέση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η πλειονότητα των εργαζομένων έχει μείνει χωρίς προστασία, καθώς καλύπτεται μόλις το 28%-30%, πολύ πίσω από τον μέσο όρο του 57% στην Ε.Ε.

Στον ιδιωτικό τομέα, μόνο το 29% καλύπτεται από κάποιας μορφής συλλογική σύμβαση, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΙΝΕ της ΓΣΕΕ, που έδειξε πως το 86% των ερωτηθέντων υποστηρίζουν την καθολική ισχύ για όλους τους εργαζόμενους και υποχρεωτικότητα για όλες τις επιχειρήσεις. Σύσταση για τη διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής των συλλογικών συμβάσεων εργασίας απηύθυνε και η Διεθνής Οργάνωσης Εργασίας (ILO) στη νέα έκθεσή της, καταγράφοντας τις παρατηρήσεις της Συνομοσπονδίας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2024 υπογράφηκαν μόνο 238 επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις, οι οποίες αφορούν 171.161 μισθωτούς. Ακόμα και από αυτόν τον ελάχιστο αριθμό, για το 65,5% δεν περιλαμβάνουν καμία αύξηση. Αυτό προκύπτει από την έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για το 2024, που δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο και βλέπει φέτος επιβράδυνση των συνολικών αμοιβών και των αμοιβών ανά μισθωτό. Στο ίδιο κλίμα, ο δείκτης πρόβλεψης μισθολογικών αυξήσεων της ΕΚΤ, ο οποίος την περασμένη εβδομάδα έδειξε σημαντική επιβράδυνση στις μισθολογικές αυξήσεις στην ευρωζώνη το 2025.

Τα παραπάνω δεδομένα αποδεικνύουν την επείγουσα ανάγκη αποκατάστασης του θεσμού των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων. Μένει να φανεί εάν το υπουργείο θα καταλήξει σε άμεσες ρυθμίσεις προς αυτή την κατεύθυνση, μετά την ολοκλήρωση του διαλόγου. Προς το παρόν, όσες νίκες μέτρησε το συνδικαλιστικό κίνημα μέσα στον τελευταίο μήνα έγιναν σε κλάδους με έντονη διεκδικητική δράση: κήρυξη της κλαδικής ΣΣΕ των ξενοδοχοϋπαλλήλων ως υποχρεωτικής και υπογραφή κλαδικών συμβάσεων στους τραπεζοϋπαλλήλους, ομοιοεπαγγελματικών για τα μέλη του Συλλόγου Εκτάκτων Αρχαιολόγων και της Ομοσπονδίας Ιατρικών Επισκεπτών - Φαρμακευτικών & Συναφών Επαγγελμάτων.