Ο μετροπόντικας που έγινε... μετροχελώνα

Τριάντα μήνες είναι η καθυστέρηση που μετρά ήδη για το μεγαλύτερο δημόσιο έργο που εκτελείται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, τη γραμμή 4 του Μετρό (Αλσος Βεΐκου - Γουδή), που θα έπρεπε να παραδοθεί σε 4 χρόνια από τώρα, τον Ιούνιο του 2029.

Η «Εφ.Συν.» έχει πολλές φορές αναφερθεί στην παραβίαση του προγράμματος εργασιών που προβλεπόταν στη σύμβαση κόστους 1,4 δισεκατομμυρίου ευρώ η οποία υπεγράφη τον Ιούνιο του 2021 (πιο πρόσφατο δημοσίευμα «Εκτροχιασμός χρονοδιαγράμματος», 30/4/2025). Χθες, ο όμιλος ΑΒΑΞ ξενάγησε τους διαπιστευμένους συντάκτες στον μετροπόντικα «Νίκη» ο οποίος, μετά από πολλές περιπέτειες, έχει σκάψει ήδη σήραγγα 1,4 χιλιομέτρου κάτω από τη λεωφόρο Βεΐκου και έως το ύψος της Γαλατσίου.

Η εικόνα της συνολικής καθυστέρησης επιβεβαιώθηκε στη διάρκεια της επίσκεψης, χωρίς όμως να δοθούν απαντήσεις ούτε για το αν υπάρχουν τρόποι επίσπευσης ούτε –κυρίως– για το πόσο θα κοστίσει μια τέτοια προσπάθεια.

Ωστόσο, από την ενημέρωση και με βάση το ιστορικό του έργου εξάγονται πολύ χρήσιμα συμπεράσματα:

1) Η γραμμή συνολικού μήκους 12,8 χιλιομέτρων έχει στο σχέδιο 15 σταθμούς, στους οποίους οι πρόδρομες εργασίες (αρχαιολογικά, απομακρύνσεις δικτύων κοινής ωφέλειας κ.λπ.) θα έπρεπε να έχουν τελειώσει σε 18 μήνες, κάπου στις αρχές του 2023.

2) Εχουν ήδη περάσει 48 μήνες και υπάρχουν ακόμα σταθμοί που οι πρόδρομες εργασίες βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη ή δεν έχουν καν ξεκινήσει. Στον σταθμό Πανεπιστημιούπολη οι εργασίες συνεχίζονται λόγω εμπλοκής με αρχαιολογικά, ενώ στον σταθμό Γουδή το πρόβλημα δημιουργείται από τεράστιο αγωγό της ΕΥΔΑΠ που εμποδίζει την κατασκευή του σταθμού και οδηγεί στην αλλαγή του σχεδιασμού του.

3) Ο σταθμός στον οποίο δεν έχει γίνει καμία εργασία είναι εκείνος του Ευαγγελισμού, μετά τη δικαστική προσφυγή του Ιδρύματος Πατέρα που διαμαρτυρήθηκε για την ολοκληρωτική καταστροφή του Πάρκου Ριζάρη. Σημειώνεται ότι στον Ευαγγελισμό είναι σχεδιασμένη η διασταύρωση της νέας γραμμής 4 με τη γραμμή 3 (Αεροδρόμιο - Δημοτικό Θέατρο Πειραιά).

Μικρότερο εργοτάξιο

4) Για τον σταθμό Εξάρχεια, το συμπέρασμα της χθεσινής ενημέρωσης είναι ιδιαιτέρως άξιο αναφοράς. Η κυβέρνηση είχε εξαρχής ρίξει όλο της το βάρος στον συγκεκριμένο σταθμό, επιμένοντας στην καταστροφή της πλατείας, παρά τις αντιδράσεις κατοίκων της περιοχής. Για να κάμψει τις αντιδράσεις και να μην κινδυνεύσουν οι λαμαρίνες που περικύκλωσαν την πλατεία, ο χώρος φρουρείται με ΜΑΤ από τον Αύγουστο του 2022. Η όλη κατάσταση έκτιζε και ένα αφήγημα βάσει του οποίου «το φως θα νικήσει το σκοτάδι» και το έργο δεν θα καθυστερήσει λόγω των αντιδράσεων στα Εξάρχεια.

Χθες, όμως, οι πρόδρομες εργασίες ολοκληρώθηκαν και ο χώρος παραδόθηκε στην κατασκευάστρια ΑΒΑΞ, μειωμένος όμως κατά 20%. Η σμίκρυνση του εργοταξίου ήταν αποτέλεσμα του επιτυχούς δικαστικού αγώνα κατά του αρχικού σχεδιασμού που έφερνε τις λαμαρίνες κολλητά με τις πόρτες των σπιτιών. Σύμφωνα με τα λεγόμενα των αρμοδίων της ΑΒΑΞ, πάντως, η κατασκευή του σταθμού είναι εφικτή παρά τη μείωση του διαθέσιμου χώρου στο 80%. Αρκεί να γίνει νέα μελέτη χωροθέτησης, την οποία θα πρέπει να ζητήσει η «Ελληνικό Μετρό». Με άλλα λόγια, εξαρχής υπήρχε η δυνατότητα να γίνει το έργο με μικρότερη παρέμβαση στην πλατεία, αλλά αυτό άρχισε να συζητείται μετά τον αγώνα των κατοίκων.

5) Ακόμα ένας δείκτης της διατάραξης του συνολικού χρονοδιαγράμματος προκύπτει από τον σχεδιασμό για το breakthrough («ξετρύπωμα») των μηχανημάτων ολομέτωπης κοπής (ΤΒΜ - μετροπόντικες) μέσα στους σταθμούς. Πρόκειται για το πιο εντυπωσιακό σημείο της κατασκευής σήραγγας όπου η κεφαλή του μετροπόντικα σπάει το τοίχωμα του έτοιμου σταθμού και αποκαλύπτεται σε δημόσια θέα. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να έχουν τελειώσει οι εργασίες κτισίματος των υπόγειων σταθμών. Η καθυστέρηση, όμως, είναι τόσο μεγάλη, που το breakthrough σχεδιάζεται να γίνει μόνο στους 3 (Δικαστήρια, Ακαδημία, Κολωνάκι) από τους 15 σταθμούς. Στους υπόλοιπους 12, οι βαθιές εκσκαφές δεν θα έχουν ολοκληρωθεί όταν θα φτάνει ο Μετροπόντικας. Και αυτό σημαίνει ότι οι μετροπόντικες θα φτιάξουν σήραγγα η οποία μετά θα πρέπει να σπάσει προκειμένου να δημιουργηθεί ο σταθμός.

Είναι προφανές ότι μια τέτοια αλλαγή στον σχεδιασμό δημιουργεί πρόσθετο κόστος για το οποίο θα πρέπει να συμφωνήσει η Ελληνικό Μετρό με την κατασκευάστρια κοινοπραξία ΑΒΑΞ - GHELLA - ALSTOM. Υπενθυμίζεται ότι η κοινοπραξία έχει ήδη εισπράξει το 2022 μπόνους 57 εκατομμυρίων ευρώ επειδή δήλωσε πως δεν θα καθυστερήσει το έργο, βάσει νόμου που τότε εισηγήθηκε ο Κ. Αχ. Καραμανλής.

Πόσο τελικά θα κοστίσει η ολοκλήρωση του καθυστερημένου έργου; Θα επαναληφθεί, άραγε, η... μεγάλη επιτυχία του Μετρό Θεσσαλονίκης, που ξεκίνησε με συνολικό προϋπολογισμό 1,5 δισ. και υπολογίζεται ήδη πως θα φτάσει τα 3 δισεκατομμύρια ευρώ και ίσως τα ξεπεράσει;