Παγιδευμένοι στη φτώχεια

Δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, της κακοπληρωμένης εργασίας των νέων, αποτελούν τα ανησυχητικά δεδομένα της Eurostat για το υψηλό ποσοστό κινδύνου φτώχειας στους νέους λόγω χαμηλού διαθέσιμου εισοδήματος και την ανοδική τάση της ανεργίας μεταξύ των ενηλίκων έως 25 ετών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, που δημοσιοποιήθηκαν την Πέμπτη, η Ελλάδα κατέγραψε την τρίτη χειρότερη επίδοση (μετά τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία) με 14,4% σε ό,τι αφορά τη σοβαρή υλική και κοινωνική στέρηση των νέων το 2024, ποσοστό υπερδιπλάσιο από το 5,8% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, και τη δεύτερη χειρότερη (μετά τη Βουλγαρία και την Δανία) με 31,3% των νέων, που αντιμετωπίζουν τέτοιο κίνδυνο.

Τον ίδιο κίνδυνο διέτρεχε πέρυσι το 19,2% των Ευρωπαίων 15 έως 29 ετών. Η σημαντική απόσταση, τριών ποσοστιαίων μονάδων, από το αντίστοιχο του γενικού πληθυσμού, δείχνει πως οι χαμηλοί μισθοί παγιδεύουν τους νέους σε τέτοιες συνθήκες, αν και εργάζονται. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή στατιστική αρχή, η ηλικιακή ομάδα 15-19 ετών ήταν η πιο ευάλωτη τόσο ως προς τη φτώχεια όσο και ως προς τη στέρηση. Οι ηλικίες 25-29 ετών ζούσαν πιο συχνά σε νοικοκυριά με χαμηλή ένταση εργασίας (δηλαδή τα μέλη τους εργάστηκαν μέχρι το 20% του δυνατού χρόνου εργασίας κατά το προηγούμενο έτος).

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Eurostat για τον Απρίλιο του 2025, οι άνεργοι κάτω των 25 ετών ανήλθαν σε 2.859.000 στην Ε.Ε., καθώς αυξήθηκαν ελαφρά σε ετήσια βάση κατά 19.000. Στη χώρα μας το πρώτο τρίμηνο του 2025 η ανεργία στους νέους 15-19 ετών και 20-24 ετών ανήλθε σε 28,6% και 21,4%, αντίστοιχα, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ.

ETUC: Να σταματήσει η εκμετάλλευση

«Σε μια περίοδο όπου οι νέοι δηλώνουν πως το κόστος ζωής είναι η μεγαλύτερή τους ανησυχία, πολιτικοί που εμποδίζουν μέτρα που θα τους βοηθούσαν να βγουν από τη φτώχεια, θα πληρώσουν πολιτικό τίμημα», σχολίασε η γραμματέας της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων (ETUC), Τ. Τζαρκ, στηλιτεύοντας τις συνθήκες φτώχειας νέων, παρόλο που εργάζονται εξίσου σκληρά με τους μεγαλύτερους.

Η Συνομοσπονδία απεύθυνε προχθές έκκληση στα κράτη-μέλη για αλλαγές στην υπό διαπραγμάτευση Οδηγία για την Πρακτική Ασκηση, τονίζοντας ότι το σχέδιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου υπολείπεται σημαντικά των αναγκαίων ενεργειών για την αντιμετώπιση της εκμετάλλευσης των νέων στην αγορά εργασίας. Η ETUC ζητά δίκαιη αμοιβή για όλους τους ασκούμενους και εγγυήσεις, που θα αποτρέπουν την αντικατάσταση θέσεων με απλήρωτους ή κακοπληρωμένους πρακτικάριους.

Και στην Ελλάδα ο κανόνας της απλήρωτης ή υποαμειβόμενης πρακτικής άσκησης στερεί τη δυνατότητα εργασίας στο αντικείμενο σπουδών για όσους δεν έχουν αυτήν την «πολυτέλεια», γιατί βιοπορίζονται από τη δουλειά τους, υπονομεύοντας την πρόσβαση σε ευκαιρίες σε ποιοτικές θέσεις εργασίας. Δηλώνουν «ευέλικτοι» προκειμένου να προσληφθούν μέχρι να τελειώσουν το πτυχίο. Αλλοι αδυνατούν να σπουδάσουν, εάν δεν έχουν οικονομική στήριξη από την οικογένεια.

Χωρίς δουλειά πώς θα αποκτήσεις εμπειρία;

Αλλοι σταματούν να δουλεύουν και προτιμούν το επίδομα ανεργίας από τον βασικό μισθό, με υπερωρίες, συχνά απλήρωτες, και άσχημες συνθήκες εργασίας. Πίσω από την υψηλή ανεργία στους νέους κρύβεται και η αδήλωτη εργασία. Η Φωτεινή αισθάνεται τυχερή που έχει πλήρη ασφάλιση, μετά από οχτώ χρόνια εργασίας κυρίως στο σέρβις που της έχουν αφήσει φλεβίτιδα. Θα ήθελε να μη χρειάζεται να δουλεύουμε τόσο σκληρά για να καταφέρουμε κάτι. «Θα ήθελα να είμαι καλύτερη στη δουλειά μου με λιγότερες μέρες δουλειάς. Αυτό που σου φυτεύουν στο κεφάλι ότι πρέπει να κοπιάσεις πολύ, σε κάνει προκατειλημμένο ότι αυτό που σε περιμένει ήδη βαρύ».

«Λόγω συνθηκών, ο καθένας σηκώνει τον δικό του σταυρό» λέει στην «Εφ.Συν.» η 27χρονη, η οποία στηρίζει τον πατέρα της που αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας. Ως πρώτο μάθημα από τον εργασιακό βίο αναφέρει την «άσκηση» να αφήνει πίσω τα οικονομικά και οικογενειακά προβλήματα. Μας εξηγεί πως ένας νέος, ανάλογα και με τον χαρακτήρα του, δεν μπορεί να εκτιμήσει την αξία που παράγει και να αναγνωρίσει άμεσα ένα τοξικό εργασιακό περιβάλλον με αντιεπαγγελματικές συμπεριφορές και άδικη κατανομή καθηκόντων, όταν δεν έχει γνωρίσει καλύτερες συνθήκες.

«Δεν θα σε ευχαριστήσει ο ανώτερός του, όταν θα καλύψεις συνάδελφο που έχει αρρωστήσει και ίσως έχει πει ψέματα για να αποφύγει όλη αυτή την κατάσταση. Δεν είναι μόνο η χρηματική αμοιβή αλλά και η ψυχική αμοιβή, που δεν υπάρχει και βγαίνει άμυνα και θυμός», προσθέτει η Φωτεινή.

«Η ένταξη στην αγορά εργασίας αποδεικνύεται ιδιαίτερα δύσκολη και για κάποιους ακατόρθωτη λόγω του προαπαιτούμενου πολλών εργοδοτών για επαγγελματική εμπειρία. Χωρίς δουλειά πώς θα αποκτήσεις εμπειρία;» διερωτάται ρητορικά η 23χρονη Μαργαρίτα, που τώρα εργάζεται ως σκηνογράφος-ενδυματολόγος. Από τα 15 της χρόνια έχει κάνει τις συνηθισμένες δουλειές για νέους, σε φούρνο, καφέ, κατάστημα ρούχων.

«Οι χαμηλές αποδοχές και οι κακές συνθήκες οδηγούν κάποιους και στη “μαύρη εργασία” ή στην ανεργία εωσότου βρουν που θέλουν. Είναι πολλοί που ξέρω που περιμένουν τη δουλειά που είναι κατάλληλη για τα προσόντα τους. Αυτό κάποιες φορές είναι ουτοπικό και κάποιες όχι. Φίλοι μου έχουν καταφέρει να δουλεύουν 5ωρο από το σπίτι και να είναι παραγωγικοί» αναφέρει και συμπληρώνει: «Πολύ άγχος και χρόνος για τη σύνταξη άρτιου βιογραφικού και για συνεντεύξεις μέσα σε μεγάλο ανταγωνισμό για λίγες ποιοτικές θέσεις εργασίες, γιατί μειώθηκαν από την οικονομική κρίση και την πανδημία. Οι πιο απλές δουλειές προσελκύουν δεκάδες υποψήφιους».

Η ίδια προτείνει τη στήριξη της νεανικής επιχειρηματικότητας, επιδοτήσεις και φορολογικά κίνητρα για θέσεις σε νέους, όπως μείωση εργοδοτικών εισφορών, πλατφόρμες ενημέρωσης για τη ζήτηση επαγγελμάτων ανά περιοχή, προώθηση της τεχνικής εκπαίδευσης και ποιοτικά δωρεάν προγράμματα πιστοποίησης ψηφιακών δεξιοτήτων.