Το ΣτΕ έβγαλε νοκ άουτ τον ΝΟΚ και... πίκρανε την κυβέρνηση

Ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός και τα κίνητρα που επέτρεπαν την αύξηση του ύψους στις οικοδομές έως και κατά τρεις ορόφους στο όνομα της ενεργειακής αναβάθμισης, τα κίνητρα που ο ίδιος ο πρωθυπουργός βγήκε δημόσια και είπε ότι τα επικροτεί, κρίθηκαν αντισυνταγματικά από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ). Ωστόσο, η κυβέρνηση επιμένει με θολές υποσχέσεις ενώ ετοιμάζεται και για ρεβάνς κατά των δήμων που πρωτοστάτησαν στη μάχη κατά του ΝΟΚ.

Η απόφαση που δεν έχει ακόμη καθαρογραφεί και το βασικό της περιεχόμενο ανακοινώθηκαν χθες από τον πρόεδρο του ΣτΕ Μιχαήλ Πικραμένο, έρχεται να βάλει τέλος στο χάος που επικρατούσε επί μήνες στην κτηματαγορά, καθώς μαίνονταν οι συγκρούσεις ανάμεσα σε όσους εκμεταλλεύονταν τα κίνητρα για να δώσουν αξία στα ακίνητά τους και σε όσους αντιδρούσαν, με πρώτους τους δήμους, θεωρώντας ότι οι πόλεις κινδυνεύουν από την υπερδόμηση.

Ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός θεσπίστηκε αρχικά με τον νόμο 4067 το 2012, δηλαδή μέσα στη μεγάλη οικονομική κρίση όταν η οικοδομική δραστηριότητα είχε εν πολλοίς παγώσει. Ελάχιστοι κατέθεταν τότε αιτήσεις για άδεια δόμησης, δηλώνοντας ότι θα λάβουν μέτρα ενεργειακής εξοικονόμησης ώστε να κερδίσουν ορόφους και έσοδα από τις πωλήσεις. Στον αρχικό νόμο όμως έγιναν αλλεπάλληλες προσθήκες, ενώ η κατάσταση ξέφυγε από τον έλεγχο τα τελευταία χρόνια με τη συμβολή της κυβέρνησης Μητσοτάκη που έβαλε σε απόλυτη προτεραιότητα την υλοποίηση επενδύσεων κάθε μορφής. Η πίεση άρχισε να αυξάνεται ασφυκτικά, ειδικά σε περιοχές με χαμηλά κτίρια και υψηλές προοπτικές όπως τα παραλιακά και τα βόρεια προάστια.

Λίγο πριν από τις εκλογές του 2023, Παλαιό Ψυχικό, Φιλοθέη και Εκάλη πέτυχαν την εξαίρεσή τους από τα κίνητρα του ΝΟΚ και η κυβέρνηση ψήφισε γι’ αυτό νυχτερινή τροπολογία, στην οποία έπαιξε ρόλο συγγενικό πρόσωπο της Μαρέβας Γκραμπόφσκι, εκλεγμένο στον Δήμο Ψυχικού. Μετά τις εκλογές, η κυβέρνηση αρνήθηκε να εξετάσει τα αντίστοιχα αιτήματα άλλων δήμων και τότε ξεκίνησαν οι προσφυγές με πρώτη εναντίον άδειας με αυξημένο ύψος που είχε εκδοθεί στον Δήμο Αλίμου. Πρωτοπόρος στη μάχη μπήκε ο δήμαρχος Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης Γρηγόρης Κωνσταντέλλος που έβγαλε και απόφαση για πάγωμα στην έκδοση νέων αδειών δόμησης προκειμένου να μη δημιουργηθούν τετελεσμένα.

Ακολούθησαν πολλοί ακόμη δήμοι που έβλεπαν στο εσωτερικό τους να γκρεμίζονται εν μια νυκτί χαμηλά κτίσματα και να αντικαθίστανται από πολυώροφα. Αθήνα, Κηφισιά, Παπάγου-Χολαργός, Μαρούσι προχώρησαν σε προσφυγές για να πετύχουν το πάγωμα της έκδοσης νέων αδειών. Κρίσιμος ήταν και ο ρόλος της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) που έλαβε την απόφαση να ασκήσει παρέμβαση στην Ολομέλεια του ΣτΕ κατά του ΝΟΚ, αφού προηγουμένως το Ε’ Τμήμα του είχε δικαιώσει τις προσφυγές στον Δήμο Αλίμου.

Συντελεστής δόμησης

Σύμφωνα με τη χθεσινή ανακοίνωση του ΣτΕ, ακυρώνεται ως αντισυνταγματικό «το σύστημα των διατάξεων του ΝΟΚ (άρθρα 10, 15 παρ. 8, 19 παρ. 2 και 25)», δηλαδή όλα εκείνα που οδηγούσαν στην αύξηση του ύψους του κτιρίου και του συντελεστή δόμησης με αντιστάθμισμα την ενεργειακή αναβάθμιση και την αύξηση των κοινόχρηστων χώρων και των χώρων πρασίνου. Αντισυνταγματικό δεν κρίνεται κατ’ αρχήν το περιεχόμενο, αλλά το «ότι παρέχεται με τις διατάξεις αυτές, απ’ ευθείας στις Υπηρεσίες Δόμησης (ΥΔΟΜ), η δυνατότητα να εκδίδουν οικοδομικές άδειες, κατ’ απόκλιση, και μάλιστα ουσιώδη, από τους ισχύοντες κατά το πολεοδομικό καθεστώς κάθε περιοχής όρους δόμησης».

Προτάσσει δηλαδή το ΣτΕ τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής και λέει ότι τα κίνητρα και οι συνέπειές τους θα έπρεπε να είχαν σταθμιστεί στο στάδιο του πολεοδομικού σχεδιασμού και κατόπιν ειδικής μελέτης. Αντιθέτως ο ΝΟΚ ερχόταν με οριζόντιες διατάξεις πανελλαδικής ισχύος και άφηνε τις Πολεοδομίες (ΥΔΟΜ) να αποφασίζουν μόνες τους, ακόμη και για περιοχές που βρίσκονταν σε ειδικό καθεστώς προστασίας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το ξενοδοχείο κοντά στην Ακρόπολη. Στο σύντομο σημείωμά του ο πρόεδρος του ΣτΕ ενημερώνει επίσης ότι:

● Είναι αντισυνταγματική η μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης των εσωτερικών εξωστών (παταριών) και του χώρου κύριας χρήσης των 35 τ.μ. στο δώμα της οικοδομής, όπως και η εξομοίωση της πισίνας με φυτεμένη επιφάνεια (άρ. 19 παρ. 2 του ΝΟΚ). Αυτά μπορούν να κατασκευάζονται προσμετρώμενα στον συντελεστή δόμησης, επισημαίνει.

● Δεν αντίκειται στο Σύνταγμα η μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης των έρκερ και των κλιμακοστασίων.

Οι μόνες άδειες δόμησης που διασώζονται είναι εκείνες για τις οποίες οι οικοδομικές εργασίες έχουν αποδεδειγμένα ξεκινήσει πριν από τη χθεσινή ανακοίνωση. Αυτό, αποφασίστηκε, «σταθμίζοντας αφενός τις αρχές της ασφάλειας δικαίου, της προβλεψιμότητας και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης των διοικουμένων και αφετέρου το δημόσιο συμφέρον», αναφέρει η χθεσινή ανακοίνωση. Προστίθεται ακόμη ότι «ο περιορισμός των αποτελεσμάτων της αντισυνταγματικότητας δεν καταλαμβάνει εκκρεμείς δίκες».

Υπενθυμίζεται ότι στη διάρκεια των τελευταίων μηνών και καθώς πλησίαζε η ώρα της κρίσης από την Ολομέλεια του ΣτΕ, κατασκευαστές και ιδιοκτήτες ακινήτων όξυναν συνεχώς τις διαμαρτυρίες τους, λέγοντας ότι δεν είναι εφικτό να βρίσκονται στον αέρα, απειλούμενες με κατεδάφιση, επενδύσεις πολλών εκατομμυρίων. Στο πλευρό τους και η κυβέρνηση ερχόταν με διαβεβαιώσεις ότι η όποια απόφαση δεν θα αφορά όσους έχουν αρχίσει να χτίζουν. Με άλλα λόγια, όσους εκμεταλλεύθηκαν το θολό τοπίο και τη χαλαρότητα που επικρατούσε σε συγκεκριμένες περιοχές.

Προσφυγή

Υπέρ της συνταγματικότητας του ΝΟΚ ενώπιον του ΣτΕ τοποθετήθηκε το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) μέσω του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) και κατασκευαστές. Κατά της συνταγματικότητας των επίδικων διατάξεων άσκησε πρόσθετη προσφυγή η Κεντρική Ενωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ).

Ανοικτά υπέρ των κινήτρων του ΝΟΚ είχε τοποθετηθεί προσωπικά ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης τον περασμένο Οκτώβριο, στη διάρκεια συζήτησης που είχε με τον διευθυντή της εφημερίδας «Καθημερινή», Αλέξη Παπαχελά, στο πλαίσιο της εκδήλωσης με τίτλο «Reimagine Tourism in Greece».

Η πλήρης απόφαση της Ολομέλειας αναμένεται τον Ιανουάριο και σε αυτήν αναμένεται να καταγράφονται ενδεχόμενες απόψεις μειοψηφίας των δικαστών και να απαντηθούν επιμέρους ερωτήματα, όπως π.χ. εάν κρίθηκε συνταγματική η όχι η επέκταση των υπογείων.