Η εμπειρία διδάσκει ότι οι μεταρρυθμίσεις (εντός ή εκτός εισαγωγικών), ιδιαίτερα του Ασφαλιστικού, απαιτούν προετοιμασία και «κοινωνικό μασάζ».
Δεν πρέπει λοιπόν να περάσει απαρατήρητο α) ότι η αρθρογραφία για τη δημογραφική γήρανση και τις επιπτώσεις της στο ασφαλιστικό σύστημα πυκνώνει το τελευταίο διάστημα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, β) ότι γίνεται όλο και πιο συχνά λόγος για τις κρυφές και μεγάλου ύψους «μη χρηματοδοτούμενες δαπάνες», οι οποίες είναι δύο κατηγοριών: δαπάνες για συντάξεις και δαπάνες για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, γ) ότι οίκοι αξιολόγησης όπως ο Moody’s (που θα αξιολογήσει το ελληνικό αξιόχρεο στις 13 Σεπτεμβρίου) αναδεικνύουν σε βασικό κριτήριο στις αξιολογήσεις τους τις μη χρηματοδοτούμενες δαπάνες για το Ασφαλιστικό, δ) ότι ο Νουριέλ Ρουμπινί στο βιβλίο του για τις «10 μεγάλες υπεραπειλές» ανακηρύσσει τις μη χρηματοδοτούμενες δαπάνες (περιλαμβανόμενων των ασφαλιστικών) σε μία εξ αυτών.
Ενώ όμως η συζήτηση πανευρωπαϊκά γίνεται για τη χρηματοδοτική «τρύπα» που θα δημιουργηθεί μεσοπρόθεσμα στο ασφαλιστικό σύστημα εξαιτίας της δημογραφικής γήρανσης, στην Ελλάδα το κέντρο βάρους της συζήτησης είναι αλλού: στην «ανάγκη» μείωσης... των ασφαλιστικών εισφορών. Η οποία, προφανώς, αποδυναμώνει το ασφαλιστικό σύστημα μειώνοντας τα έσοδά του και επομένως αυξάνοντας μεσομακροπρόθεσμα το χρηματοδοτικό κενό.
Βεβαίως, η ανάγκη νέας ασφαλιστικής μεταρρύθμισης θα ωριμάσει μεσοπρόθεσμα· μέχρι τότε θα έχει ολοκληρωθεί ο κύκλος της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών. Τα αποτελέσματα της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών (η διεύρυνση του χρηματοδοτικού κενού) θα είναι ένα επιπλέον επιχείρημα για την ασφαλιστική «μεταρρύθμιση» – δηλαδή για την «ανάγκη» αύξησης των ορίων ηλικίας ή και περικοπής των συντάξεων.
Κάθε πράγμα στον καιρό του...
Xορός μειώσεων
Η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών ήταν μέτρο μνημονιακής έμπνευσης. Ο «χορός» των μειώσεων ξεκίνησε το 2014. Μέχρι τότε, το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών ανερχόταν σε 46,56% της μισθολογικής δαπάνης και μειώθηκε κατά 6 ποσοστιαίες μονάδες, στο 40,56%. Ολες οι υπόλοιπες μειώσεις και αυτές που σχεδιάζονται μέχρι και το 2027 είναι έργο των κυβερνήσεων της Ν.Δ.
● Το 2020, με τον «νόμο Βρούτση» υπήρξε νέα μείωση, κατά 0,90%, η οποία ίσχυσε από 1ης Ιουνίου 2020.
● Με διάταξη σε νομοσχέδιο, που ψηφίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2021, υπήρξε νέα μείωση κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες.
● Από 1/6 του 2022 θεσπίστηκε νέα αύξηση κατά 0,5%.
Ετσι, από το 2014 μέχρι και το 2022 το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών (εργοδότη και εργαζομένου) μειώθηκε από 46,56% σε 36,16%. Και τώρα, η κυβέρνηση -διά διαρροών στον Τύπο- παρουσιάζεται έτοιμη να εξαγγείλει δύο νέες μειώσεις: από 1/1/2025 κατά 0,5% και από 1/1/2027 κατά 0,56%. Ετσι, η συνολική μείωση θα φτάσει τις 11,4 εκατοστιαίες μονάδες.
Σε τρέχουσες τιμές (για την ακρίβεια, τιμές 2025) η μισή ποσοστιαία μονάδα αντιστοιχεί σε ασφαλιστικές εισφορές περίπου 250 εκατ. ευρώ. Επομένως, σε τρέχουσες τιμές 2025 η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 11,4% αντιστοιχεί σε ποσόν 5,7 δισ. ευρώ. Ωστόσο, δεν πρόκειται για εφάπαξ απώλειες αλλά για ετήσιες: από τη στιγμή που θα θεσπιστεί, κάθε μείωση «μετράει» απώλειες κάθε χρόνο. Επιπλέον, οι απώλειες για το ασφαλιστικό σύστημα είναι πολύ μεγαλύτερες, καθώς θα πρέπει να υπολογιστούν τα έσοδα από την αξιοποίηση αυτών των πόρων στη διάρκεια των χρόνων από το 2014 μέχρι και σήμερα. Ετσι, οι συνολικές απώλειες ξεπερνούν ακόμη και τα 20 δισ. ευρώ!
Εισφορές και έσοδα
Στις αρχές Ιουλίου και στο πλαίσιο της έκθεσής της για τη Νομισματική Πολιτική, η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) αναφέρθηκε στο θέμα των ασφαλιστικών εισφορών μιλώντας για «επιτακτική αναγκαιότητα» της μείωσης ή επιδότησης των ασφαλιστικών εισφορών «για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων και τη διατήρηση των θέσεων εργασίας». Η ΤτΕ αγωνιά για τη δυνατότητα των επιχειρήσεων να καλύψουν το κόστος εργασίας τα επόμενα χρόνια λόγω των μισθολογικών αυξήσεων και για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας.
Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, πιεζόμενη για αυξήσεις στον κατώτατο μισθό σε αντιμετώπιση της ακρίβειας, έχει υποσχεθεί νέες αυξήσεις και άρα συμμερίζεται τις προτροπές της ΤτΕ. Ωστόσο, η πολιτική της «διπλωματίας του υπερ-πλεονάσματος» την κάνει συγκρατημένη όσον αφορά περαιτέρω μειώσεις. Οι δύο μειώσεις που έχει εξαγγείλει για το 2025 και 2027 θα κοστίσουν 250 εκατ. ευρώ η πρώτη και 290 εκατ. ευρώ η δεύτερη. Και αυτά, όπως αναφέραμε ήδη, είναι ετήσια κι όχι εφάπαξ κόστη.
Υπάρχουν βέβαια σκέψεις και προτάσεις στο οικονομικό επιτελείο και την κυβέρνηση για μείωση κατά 1% το 2025, οπότε η μείωση στα έσοδα της Γενικής Κυβέρνησης θα είναι ακόμη μεγαλύτερη.
«Αύξηση μισθών» και επιδότηση εργοδοτών με τα διαθέσιμα του ασφαλιστικού συστήματος;
Τι είναι οι ασφαλιστικές εισφορές (εργοδοτών και εργαζομένων); «Φορολογική επιβάρυνση της εργασίας», απαντούν οι διεθνείς οργανισμοί και οι κυβερνήσεις. Αν όμως θες να βρεις απάντηση σε οικονομικά ερωτήματα, μια καλή μέθοδος είναι να ακολουθήσεις το χρήμα.
Πού πηγαίνει το χρήμα που παρακρατείται με τη μορφή των ασφαλιστικών εισφορών; Στον κορβανά της Γενικής Κυβέρνησης και ειδικότερα στους λογαριασμούς των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΝΑ). Και για ποιον λόγο παρακρατείται; Για να σχηματίζονται τα αποθεματικά του ασφαλιστικού συστήματος, για την απόδοση συντάξεων και τη γενικότερη ασφαλιστική κάλυψη των εργαζομένων.
Ομως, εδώ και αρκετά χρόνια όλα τα διαθέσιμα των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης συγκεντρώνονται σε κεντρικό λογαριασμό στην ΤτΕ και αποτελούν ρευστά διαθέσιμα της Γενικής Κυβέρνησης, η οποία μπορεί και να τα χρησιμοποιήσει και για άλλους σκοπούς, η δε επενδυτική αξιοποίησή τους έχει ανατεθεί στον Οργανισμό Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους (ΟΔΔΗΧ).
Ανεξάρτητα από αυτό, όμως, οι ασφαλιστικές εισφορές συγκροτούν το αποθεματικό των ασφαλιστικών ταμείων. Δεν είναι λοιπόν φόρος στην εργασία (φόρος στην εργασία είναι η φορολόγηση του εισοδήματος των μισθωτών), αλλά μέρος του συνολικού εργατικού μισθού, το μέρος εκείνο που σχηματίζει τον κοινωνικό μισθό. Αν το κράτος αποδειχτεί κακός επενδυτής ή κακός διαχειριστής του και τον σπαταλήσει, τότε υποχρεούται να τον αναπληρώσει.
Τι είναι λοιπόν η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών; Είναι μείωση των διαθεσίμων του ασφαλιστικού συστήματος. Μείωση του κοινωνικού μισθού. Και ποιοι κερδίζουν απ’ αυτό; Οι εργοδότες, που πληρώνουν λιγότερα για τον σχηματισμό των ασφαλιστικών διαθεσίμων – και μόνον αυτοί.
Επωφελούνται και οι εργαζόμενοι, ισχυρίζονται ΤτΕ και κυβέρνηση. Διότι παίρνουν περισσότερα λεφτά «στο χέρι». Παίρνουν περισσότερα χρήματα στο χέρι, που όμως αφαιρούνται από τα διαθέσιμα του ασφαλιστικού συστήματος: ο μισθός στο χέρι ενάντια στον κοινωνικό μισθό!
Εν ολίγοις, η κυβέρνηση με τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών επιδοτεί τους εργοδότες με χρήματα που ανήκουν στο ασφαλιστικό σύστημα, «αυξάνει το διαθέσιμο εισόδημα» των εργαζομένων περικόπτοντας τον κοινωνικό μισθό και μειώνει τα διαθέσιμα της Γενικής Κυβέρνησης.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας