«Κουρασμένες» οι εξαγωγές, επιδείνωση στο ισοζύγιο

Οπως επισημαίνει το ΚΕΠΕ, επειδή το εμπόριο πετρελαιοειδών είναι από τη φύση του ευμετάβλητο, λόγω των σημαντικών διακυμάνσεων στην τιμή τους από εξωτερικούς γεωπολιτικούς παράγοντες, γι’ αυτό αφαιρείται από το σύνολο του εμπορίου στις σχετικές αναλύσεις του φορέα, ώστε να υπάρχει πιο καθαρή εικόνα. Ενας άλλος σημαντικός λόγος είναι ότι ακριβώς επειδή τα ορυκτά καύσιμα και λιπαντικά είναι σχεδόν το 1/3 της αξίας των εμπορικών συναλλαγών, αλλοιώνουν τη συνολική εικόνα. Για παράδειγμα, το εμπορικό έλλειμμα το 2023 μειώθηκε κατά 17%, αν όμως αφαιρέσουμε τα πετρελαιοειδή, η μείωση του ελλείμματος ισοζυγίου περιορίζεται στο 1,9%.

Η επιδείνωση στο εμπορικό ισοζύγιο αποτυπώνεται και στα νέα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το πρώτο τρίμηνο του 2024, τα οποία δείχνουν σημαντική μείωση της αξίας εξαγωγών κατά 11%. Ως αποτέλεσμα το εμπορικό έλλειμμα για το διάστημα αυτό αυξήθηκε κατά 8,7%, έναντι του πρώτου τριμήνου του 2023, προσεγγίζοντας τα 8 δισ. ευρώ. Αν αφαιρέσουμε τα πετρελαιοειδή, η ποσοστιαία αύξηση του ελλείμματος είναι ακόμα μεγαλύτερη, κατά 14,5% (6,5 δισ. στο τρίμηνο).

Επιστρέφοντας στην ανάλυση του ΚΕΠΕ, υπογραμμίζεται ότι ενώ η αξία εξαγωγών στον αγροδιατροφικό τομέα έπιασε επίπεδα-ρεκόρ το 2023, στα 10,85 δισ. ευρώ (άνοδος 9,5%), οι εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων σημείωσαν σημαντική κάμψη κατά 4,2%. Αντίστοιχα οι εισαγωγές αγροδιατροφής αυξήθηκαν μόλις κατά 1,8%, φτάνοντας όμως σε εξίσου ιστορικό επίπεδο σε απόλυτα νούμερα, στα 10,85 δισ. ευρώ.

Ως αποτέλεσμα το ισοζύγιο στα αγροδιατροφικά προϊόντα είναι πλεονασματικό, της τάξης των 460 εκατ. ευρώ, ενώ το εμπορικό έλλειμμα στα βιομηχανικά αγαθά διευρύνθηκε ελαφρώς κατά 1%, αγγίζοντας σχεδόν τα 26 δισ. ευρώ για το σύνολο του 2023. Σύμφωνα με το ΚΕΠΕ ωστόσο, «το βασικό πρόβλημα δεν είναι η μικρή διεύρυνση του ελλείμματος του εμπορίου των υπόλοιπων αγαθών (βιομηχανικών) αλλά η σημαντική επιβράδυνση των εξαγωγών. Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, είμαστε τελευταίοι στις κατά κεφαλήν εξαγωγές μεταξύ ευρωπαϊκών κρατών με παρόμοιο ή και μικρότερο πληθυσμό από εμάς (π.χ. Πορτογαλία, Σουηδία, Τσεχία, Ισραήλ, Αυστρία, Ελβετία, Ουγγαρία).

Επίσης, χώρες που πέρασαν παρόμοια οικονομική κρίση με την Ελλάδα (π.χ. Πορτογαλία) έχουν αυξήσει τις εξαγωγές τους σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι το έχει πράξει η ελληνική οικονομία». Ως βασικές αιτίες της επανεμφάνισης εμπορικού πλεονάσματος στην αγροδιατροφή αναφέρονται τόσο η εκτόξευση των τιμών του ελληνικού ελαιόλαδου όσο και η αύξηση της εξαγόμενης ποσότητας. Διευκρινίζεται δε ότι η συγκυριακή άνοδος της τιμής δεν μπορεί να θεωρηθεί θετικό γεγονός, αφού εξαρτάται από εξωτερικούς γεωπολιτικούς παράγοντες, και μπορεί να εξανεμιστεί το επόμενο έτος. Ακόμα και στην αγροδιατροφή οι περισσότερες κατηγορίες παραμένουν ελλειμματικές, με το εμπόριο προϊόντων κρέατος να εμφανίζει το μεγαλύτερο έλλειμμα, άνω του 1,5 δισ. ευρώ το 2023.

Σε έναν βαθμό η ανάλυση του ΚΕΠΕ αποδομεί την κυβερνητική ρητορεία περί εξωστρεφούς ανάπτυξης, καθώς τονίζει ότι «το χαμηλό επίπεδο εξαγωγών και ο συγκριτικά χαμηλός ρυθμός αύξησης αυτών είναι αρκετά ανησυχητικό φαινόμενο, το οποίο θα πρέπει να βρεθεί ψηλά στην πολιτική ατζέντα των ελληνικών κυβερνήσεων, εάν θέλουμε να θωρακίσουμε την ελληνική οικονομία από μελλοντικές κρίσεις». Μάλιστα προειδοποιεί ότι καθώς το έλλειμμα παραμένει δυσθεώρητο, ως αποτέλεσμα των πολύ χαμηλών εξαγωγών, «ακόμα και μεγάλες αυξήσεις των εξαγωγών δεν επαρκούν για να αντισταθμίσουν το έλλειμμα έστω και μικρών αυξήσεων των εισαγωγών. Το παραγωγικό μοντέλο της ελληνικής οικονομίας έπειτα από 10 χρόνια κρίσης δεν φαίνεται να έχει αλλάξει όσο θα έπρεπε, προκειμένου να μπορεί να αντιμετωπίσει μέλλοντες κινδύνους».