Ασθενής η απόδοση του Ταμείου Ανάκαμψης

Μικρότερος από τις αρχικές εκτιμήσεις είναι ο αντίκτυπος του Ταμείου Ανάκαμψης στην ανάπτυξη της Ε.Ε. Αυτό παραδέχτηκε χθες ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόφσκις, παρουσιάζοντας έναν πρώτο απολογισμό «καθώς φτάνουμε στα μισά του δρόμου του Ταμείου» που ολοκληρώνεται το 2026.

Οπως συμφώνησαν Ντομπρόφσκις και Τζεντιλόνι, επίτροπος για τα οικονομικά θέματα, «ο ρυθμός υλοποίησης των πρώτων ετών είναι βραδύτερος από τον αναμενόμενο, αλλά αναμένεται να επιταχυνθεί τα επόμενα έτη». Κανένας από τους δύο πάντως δεν θέλησε να απαντήσει στην κρίσιμη ερώτηση αν η διάρκεια του Ταμείου θα επεκταθεί με κοινό δανεισμό ώστε να καλυφθούν οι νέες ανάγκες της Ε.Ε. που έχουν προκύψει, όπως η άμυνα.

Πάντως, και οι δύο άφησαν ανοιχτό το ενδεχόμενο η νέα Κομισιόν που θα προκύψει μετά τις ευρωεκλογές, να αποφασίσει τυχόν νέα κοινά ευρωπαϊκά εργαλεία ή νέους τρόπους για να συνεχίσει.

«Σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα στοιχεία, τα οποία βέβαια εξαρτώνται από τα συγκεκριμένα μοντέλα που χρησιμοποιούνται (...) η ανάπτυξη κυμάνθηκε από 0,4% το 2022 μέχρι 0,8% αύξηση του ΑΕΠ και θα φτάσει το 1,4% το 2026. Πράγματι είναι χαμηλότερα από τις αρχικές εκτιμήσεις για ορισμένους λόγους: Καταρχάς, θεωρήθηκε ότι θα χρησιμοποιηθεί ολόκληρο το ποσό των δανείων του Ταμείου, αλλά δεν έγινε. Επίσης είχαμε υποθέσει ταχύτερη εκταμίευση των κεφαλαίων, αλλά αποδείχτηκε απλοϊκή πρόβλεψη. Κι επίσης ο πληθωρισμός “διορθώνει” την πραγματική αξία του εργαλείου», εξήγησε ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν.

«Το Ταμείο Ανάκαμψης πέτυχε την άμεση φιλοδοξία του: να βοηθήσει τα κράτη-μέλη να ανακάμψουν ταχύτερα από τις σκληρές επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19. Ενέπνευσε εμπιστοσύνη σε μια πολύ δύσκολη στιγμή. Με κάθε εθνικό σχέδιο ανάκαμψης που εγκρινόταν, καθιστούσε σαφή τον σκοπό. Ευτυχώς, έχουμε πλέον προχωρήσει από την πανδημία. Και τώρα το Ταμείο έχει έναν άλλο στόχο, πιο προσανατολισμένο στο μέλλον: να τονώσει τη συνολική ανθεκτικότητα της Ε.Ε.», συμπλήρωσε ο επίτροπος Τζεντιλόνι.

Κατά την παρουσίαση έγινε ειδική αναφορά στην Ελλάδα, που είναι από τις χώρες που επωφελούνται περισσότερο από το Ταμείο και «επενδύει σημαντικά στον ψηφιακό μετασχηματισμό των φορέων του δημόσιου τομέα της». Επίσης, σημειώθηκε ότι χρησιμοποιήθηκε κεφάλαιο για να αντιμετωπίσει τις φυσικές καταστροφές.

Σε ερώτηση της «Εφ.Συν.» για τη διαφάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης γενικά και στην Ελλάδα, ο Βάλντις Ντομπρόφσκις υπερασπίστηκε τις διαδικασίες, λέγοντας ότι υπάρχουν αρκετές διασφαλίσεις και για τη διάθεση των χρημάτων και για τη διαφάνεια των διαδικασιών.

Η μελέτη των «επιτηρητών» του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δεν περιλαμβάνει κατά χώρα αξιολόγηση της πορείας αξιοποίησης των ευρωπαϊκών πόρων, επιδοτήσεων και δανείων. Ωστόσο, στην εκτενέστατη ανάλυση στοιχείων και δεδομένων περιέχονται μερικές χρήσιμες και για την Ελλάδα επισημάνσεις. Ξεχωρίζουμε μερικές:

● Στην Ελλάδα αντιστοιχεί μια από τις υψηλότερες επιδράσεις των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, 2,1% μέχρι στιγμής, έναντι 1,5% της Πορτογαλίας και μόλις 0,4% της Γαλλίας ή της Ολλανδίας. Αυτό σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος της ανάπτυξης, για την οποία επαίρεται η κυβέρνηση, προέρχεται από τους ευρωπαϊκούς πόρους.

● Η χώρα μας κινείται περίπου στον μέσο όρο της Ε.Ε. από άποψη απορρόφησης και διοχέτευσης επιδοτήσεων και δανείων στους τελικούς αποδέκτες. Σύμφωνα με τη μελέτη, από τα 30,4 δισ. που δικαιούται η Ελλάδα (+ 5,3 δισ. από τη «δεύτερη κατανομή») είχε πάρει μέχρι τον περασμένο Ιούλιο 11,09 δισ. Πόσα από αυτά, όμως, είχαν φτάσει στους τελικούς αποδέκτες; Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο του Ινστιτούτου ΕΝΑ, μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2023 μόλις 2,2 δισ. ευρώ ήταν πραγματικές πληρωμές.

● Ως προς το ποσοστό εκπλήρωσης των ορόσημων που απαιτούνται για να εκταμιεύσει η Κομισιόν τους πόρους, στην Ελλάδα αντιστοιχούν δύο αντιφατικά εκ πρώτης όψεως ποσοστά: μέχρι τον περασμένο Ιούλιο είχε εκπληρώσει το 13% των ορόσημων που αντιστοιχούν στο χρονικό διάστημα, αλλά μόλις 2% του συνόλου των ορόσημων που απαιτούνται μέχρι και το 2026.

● Στην Ελλάδα αντιστοιχεί μια μάλλον κακή αναλογία κόστους/οφέλους μεταξύ των πόρων που της διατίθενται: 2,31 είναι ο σχετικός λόγος (που σημαίνει ότι στα 59,5 δισ. ευρωπαϊκών επιδοτήσεων και δανείων, μαζί με τα δάνεια από τις τράπεζες και τους ίδιους πόρους των επενδυτών, αντιστοιχούν μόλις 26,8 δισ. πραγματικής αύξησης του ΑΕΠ), όταν στην Κροατία, που έχει την καλύτερη επίδοση, η αναλογία είναι 1:1.

● Ισως η πιο χαρακτηριστική ένδειξη για τα διαρθρωτικά προβλήματα του ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» είναι ότι στη μελέτη των 315 σελίδων δεν επιλέγεται ούτε ένα παράδειγμα μεταρρύθμισης ή επένδυσης από την Ελλάδα. Διαβάζουμε για την εργασιακή μεταρρύθμιση της Ισπανίας, τη δικαστική μεταρρύθμιση της Κροατίας, την ηλεκτροκίνηση της Γερμανίας ή τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης στην Ιταλία και άλλα πολλά, αλλά ούτε μια ελληνική μεταρρύθμιση ή επένδυση δεν προσέλκυσε το ενδιαφέρον των μελετητών. Τυχαίο;