Κέρδη οι μεγάλοι, χρέη οι μικροί

Μειωμένες πωλήσεις, αυξημένο λειτουργικό κόστος και εύθραυστο χρέος συνιστούν την «τριπλή παγίδα» που αντιμετωπίζουν οι μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις, σύμφωνα με τη νέα έρευνα του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της Εθνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ).

Η ακτινογραφία του ελληνικού εμπορίου τη χρονιά που πέρασε, με προβλέψεις για την επόμενη διετία, αποτυπώνει μια κατάσταση «διττού δυϊσμού», όπως τον αποκαλεί η έρευνα, με διεύρυνση των ανισοτήτων ανάμεσα σε κλάδους και μεγέθη επιχειρήσεων.

Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί το λιανεμπόριο τροφίμων, στο οποίο τα σουπερμάρκετ διευρύνουν διαρκώς το μερίδιό τους εις βάρος των μικρών καταστημάτων της γειτονιάς. Μάλιστα το ΙΝΕΜΥ εκτιμά ότι τα σουπερμάρκετ θα αναβαθμίσουν τη θέση τους το 2023, καθώς είναι οι βασικοί ωφελημένοι από τις κυβερνητικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των ανατιμήσεων στα τρόφιμα, όπως το «καλάθι του νοικοκυριού» και κυρίως το market pass.

Ο αυξημένος πληθωρισμός στα τρόφιμα, που επιμένει και το 2023, αλλάζει τις καταναλωτικές συνήθειες, με τις μεγάλες αλυσίδες να «επιδεικνύουν ανεκτικότητα κεφαλαιοποιώντας την τάση υποκατάστασης προϊόντων με προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας», ενώ παράλληλα «το μέγεθος των σουπερμάρκετ τους δίνει τη δυνατότητα να εκμεταλλευτούν τις οικονομίες κλίμακας που προσφέρει τόσο η ψηφιοποίηση όσο και η συνεργασία με πλατφόρμες διαμοιρασμού και δικτύων διανομής προϊόντων που επιτάχυνε η πανδημία του Covid-19».

Ετσι μέσα στο 2022 ο Δείκτης Κύκλου Εργασιών των σουπερμάρκετ, κυρίως λόγω πληθωρισμού, κινήθηκε σε υψηλότερα επίπεδα από τον Γενικό ΔΚΕ του λιανεμπορίου, ενώ τα μικρά καταστήματα τροφίμων είχαν σημαντικά χαμηλότερη αύξηση τζίρου, παρά τις ανατιμήσεις. Μάλιστα οι σωρευτικές απώλειες για τα εξειδικευμένα καταστήματα τροφίμων τη δεκαετία 2011-2022 αγγίζουν το 21,4%, ενώ το ίδιο διάστημα τα σουπερμάρκετ είχαν ανάπτυξη 4,4%.

Δυναμική

«Η δυναμική των σουπερμάρκετ αποτυπώνεται στο γεγονός ότι για το 2021, που υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα, τα είδη διατροφής και τα οινοπνευματώδη ποτά αποτελούν το πλέον δυναμικό καταναλωτικό προϊόν καθώς απορροφούν περισσότερα από ένα στα πέντε ευρώ (22%) του μέσου προϋπολογισμού των νοικοκυριών», σημειώνει η έρευνα.

Η έκθεση του ΙΝΕΜΥ αποκαλύπτει την επίδραση των επάλληλων κρίσεων (δημοσιονομική, πανδημία, ενεργειακή-πληθωριστική) και στο εισόδημα των νοικοκυριών, με συγκριτικά στοιχεία σε βάθος δεκαπενταετίας. Το διάστημα αυτό η μέση μηνιαία συνολική δαπάνη των νοικοκυριών μειώθηκε σχεδόν κατά 33%, ενώ άλλαξε δραστικά ο χάρτης των εισοδηματικών κατηγοριών.

Υπερδιπλασιάστηκε ο αριθμός των νοικοκυριών που ζουν με λιγότερα από 750 ευρώ τον μήνα, μειώθηκε δραστικά το ποσοστό των νοικοκυριών με εισοδήματα άνω των 2.800 ευρώ τον μήνα (στο 18,5% του συνόλου από 35%), ενώ πλέον το 53,5% των νοικοκυριών έχει εισόδημα που ξεκινάει κάτω από τα 750 και δεν υπερβαίνει τα 1.800 ευρώ τον μήνα (από 37,5% στην αρχή της κρίσης). Την ίδια περίοδο τα νοικοκυριά μειώνουν τις δαπάνες τους για ένδυση και υπόδηση, κατά 60% και 56% αντίστοιχα, ενώ αντίθετα αυξάνεται η ποσοστιαία συμμετοχή των δαπανών για έξοδα διατροφής επί της συνολικής καταναλωτικής δαπάνης.

Οσον αφορά την εικόνα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, εντός του 2022 αυξάνεται το ποσοστό των επιχειρήσεων με οφειλές στην Εφορία αγγίζοντας το 25%, το ποσοστό των επιχειρήσεων με χρέη σε προμηθευτές αυξάνεται στο 21% από 16% και οι επιχειρήσεις με ανοιχτό επαγγελματικό δάνειο στο 26% από 17%. Θετικός ήταν ο απολογισμός για τις Α.Ε. και τις ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου το 2021, οι οποίες κατέγραψαν κατακόρυφη αύξηση των καθαρών κερδών προ φόρων κατά 69,4%.