Τα «μυστήρια» του χρέους και ο ΟΔΔΗΧ

Η διαχείριση του δημόσιου χρέους, ιδιαίτερα σε ταραγμένους καιρούς όπως σήμερα, δεν είναι εύκολη και κάτω από τις προφάνειες κρύβονται πολλά «μυστικά». Το πρόγραμμα δανεισμού του Δημοσίου για το 2023 είναι πολύ κάτω από τα χρεολύσια, αναβάλλεται διαρκώς η έκδοση «πράσινου ομολόγου», ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) βγαίνει στις αγορές χωρίς να υπάρχει χρηματοδοτική πίεση και ενώ το «μαξιλάρι» διαθεσίμων είναι πολύ υψηλό; Ολα έχουν τους λόγους τους…

Χρεολύσια και δανεισμός

Ο προϋπολογισμός του 2023 καταγράφει μια εκ πρώτης όψεως αντίφαση: ενώ τα χρεολύσια του 2023 είναι 11 δισ. ευρώ, το δανειακό πρόγραμμα είναι 7 δισ. ευρώ. Πώς θα καλυφθεί η διαφορά; Επ’ αυτού έγιναν διάφορες υποθέσεις και εικασίες: ότι θα καλυφθεί με ρέπος, με swap του Δημοσίου (της κεντρικής διοίκησης), με τα διαθέσιμα των οργανισμών του ευρύτερου δημόσιου τομέα κ.λπ. Η πραγματικότητα είναι ότι τίποτε απ’ όλα αυτά δεν θα χρειαστεί διότι δεν υπάρχει χρηματοδοτικό κενό, επειδή τα 4 δισ. ευρώ από τα χρεολύσια του 2023 έχουν προκαταβληθεί.

Πρόκειται για 1,3 δισ. ευρώ χρεολύσια προς το ΔΝΤ και περίπου 2,7 δισ. ευρώ χρεολύσια από τα δάνεια GLF (διμερή δάνεια από τις χώρες-μέλη), που είτε προεξοφλήθηκαν ήδη (με την πρόωρη εξόφληση του υπολοίπου προς το ΔΝΤ), είτε θα προεξοφληθούν μέσα στον Δεκέμβριο (δάνεια GLF).

Τα προεξοφληθέντα ποσά ανέρχονται σε 4 δισ. ευρώ, που αφαιρούμενα από τα χρεολύσια των 11 δισ. ευρώ μας κάνουν ακριβώς 7 δισ. ευρώ, όσο και το δανειακό πρόγραμμα του 2023.

Πηγές του ΟΔΔΗΧ μας έλεγαν σχετικά ότι δεν θα μπορούσε να υπάρξει στον προϋπολογισμό του κράτους επίσημη καταγραφή υστέρησης του δανειακού προγράμματος σε σχέση με τα χρεολύσια του 2023.

«Πράσινο» ομόλογο

Η αγορά των «πράσινων ομολόγων» αναπτύσσεται διεθνώς και, ανεξάρτητα από τα προβλήματα με την αστάθεια στις αγορές ομολόγων, είναι ελπιδοφόρα για κρατικές εκδόσεις. Ο ΟΔΔΗΧ είναι από καιρό έτοιμος γι’ αυτό, όμως το βασικό πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν ελληνικά «πράσινα» επενδυτικά προγράμματα που δεν καλύπτονται χρηματοδοτικά από άλλες πηγές. Ολα τα υπάρχοντα επενδυτικά προγράμματα είτε καλύπτονται από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), είτε προβλέπεται να καλυφθούν από τους πόρους της χρηματοδοτικής περιόδου 2021-2027 του ΕΣΠΑ. Για να εκδοθεί «πράσινο ομόλογο», θα έπρεπε το Δημόσιο να εκπονήσει τέτοια επενδυτικά σχέδια εκτός ευρωπαϊκής χρηματοδότησης, ώστε να χρηματοδοτηθούν με χρήματα που θα αντληθούν από ομολογιακή έκδοση ή εκδόσεις του Δημοσίου.

Το «μπαλάκι», λοιπόν, για την έκδοση «πράσινου ομολόγου» είναι στην κυβέρνηση. Ωστόσο, τόσο η κυβέρνηση (και το Δημόσιο) όσο και ο επιχειρηματικός τομέας είναι υπερκορεσμένοι με τα επενδυτικά σχέδια του Ταμείου Ανάκαμψης, που τώρα εισέρχονται στην πιο κρίσιμη φάση της υλοποίησης, αλλά και την εκκίνηση της νέας περιόδου του ΕΣΠΑ. Αυτός είναι ο λόγος που το «πράσινο ομόλογο» αναβάλλεται για χρόνο που δεν μπορεί ακόμη να προσδιοριστεί…

Γιατί ο ΟΔΔΗΧ βγαίνει στις αγορές «χωρίς λόγο»;

Το ερώτημα τίθεται αντικειμενικά: αφού υπάρχουν διαθέσιμα του Δημοσίου άνω των 36 δισ. ευρώ, γιατί ο ΟΔΔΗΧ βγαίνει με -αναγκαστικά λόγω συγκυρίας- ακριβές εκδόσεις στις αγορές; Οι λόγοι είναι βασικά δύο, εκ των οποίων ο ένας είναι γνωστός: το ελληνικό Δημόσιο δεν μπορεί να κηρύξει αποχή… μέχρι νεωτέρας από τις αγορές, διότι αυτό θα πλήξει την αξιοπιστία του, με δυσμενείς συνέπειες για το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους.

«Οι αγορές τιμωρούν αυτούς που κρύβονται», μας δήλωσε σχετικά αρμόδιο στέλεχος. Ετσι, ο ΟΔΔΗΧ ανανεώνει την παρουσία του ελληνικού Δημοσίου στις αγορές, κυρίως με επανέκδοση παλαιών ομολογιακών εκδόσεων. Το πλεονέκτημα των επανεκδόσεων είναι ότι παραμένει το παλαιό κουπόνι (σταθερό επιτόκιο) του ομολόγου και έτσι το Δημόσιο δεν «φορτώνεται» ένα υψηλό επιτοκιακό κόστος σε όλη τη διάρκεια μέχρι τη λήξη του ομολόγου.

Βεβαίως, δεν υπάρχει τρικ για να γλιτώσει εντελώς το αυξημένο κόστος από τις υψηλές αποδόσεις των ομολόγων: ό,τι γλιτώνει από το επιτόκιο το πληρώνει με την τιμή του ομολόγου κατά την έκδοση, που είναι πολύ χαμηλή. Αυτό όμως είναι κάτι που μπορεί να διορθωθεί σε επόμενη, ευνοϊκότερη συγκυρία στις αγορές.

Υπάρχει ωστόσο και ένας δεύτερος λόγος ο οποίος σχετίζεται με τις αυξημένες ανάγκες εξωτερικής χρηματοδότησης της οικονομίας λόγω πολύ υψηλού ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών. Το υψηλό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών σημαίνει, «εξ ορισμού» και ισόποσα, υψηλές ανάγκες εξωτερικής χρηματοδότησης της οικονομίας, αλλιώς παραμονεύει ο κίνδυνος ασφυξίας ρευστότητας. Στη δεδομένη συγκυρία, οι ομολογιακές εκδόσεις του ΟΔΔΗΧ είναι απαραίτητες και γι’ αυτόν τον λόγο.